Qara óleńniń Qaıraty

2139
Adyrna.kz Telegram

Qaırat Álimbek... Jyrqumar qaýymǵa tanymal esim... Ilgerirekte jýrfakqa oqyǵandar ony jaqsy biledi. Naǵyz aqyn edi ol. Shabyt qysyp shıryqqan shaıyrdyń shynaıy bolmysy onyń bútin bitiminen, túr-sıpatynan aıqyn kórinip turatyn. Adam balasyna zııany joq. Tipti shybynǵa da zalaly tımeıtin. Tek ıt jyny tyrysyp otyrǵanda sol shybynyńnyń ózi kelip urynyp júrmese boldy...

Qaırat degenimiz - qara óleń. Sol qara óleńniń ár jyldardaǵy úzikteri... Qaırat degenimiz - «Totııaıyn kókke qadalyp qylǵan oq shyńdar»... Qaırat degenimiz - «Toptalyp maǵan kúledi, bir qaýym qarǵa, Kúlse kúlsinshi, solardy urǵanym bar ma?»... Qaırat degenimiz - «Basqa janǵa ózińdi qaıda qııý, Bastalady sen ketseń, Aıda, kúıý. Anglııaǵa assań da jetip baram, Aı lav ıý! – dep sosyn, – Aı lav ıý!». Qaırat degenimiz - JenPI-diń jataqhanasy... Qaırat degenimiz...

KazGÝ-diń qalashyǵynan odan ótken adal, odan ótken aqkóńil adamdy tabý qıynnyń qıyny edi. Kómek surap kelgen adamǵa qolyndaǵy baryn beredi. Eshnárse suramaǵandarǵa da áıteýir birdeńe úlestirip júredi. Aqynnyń qoly ashyq ekenin biletin tómengi kýrstyń balalary keshke qaraı «Qaırat aǵa, aıýdaı qorbańdaǵan, Dál kele me, voenka formań maǵan», - dep áskerı sabaqqa kıetin kıimin surap, qıylyp kep turatyn.
Óziniń kóńili qandaı kirshiksiz bolsa, óleńderi de sondaı taza boldy. Júregimen jazdy. Janymen jyrlady. Janarymen jetkizdi. Ol kúlgende búkil álemdi shýaqqa bólep, búkpesiz kúletin. Qystygúni Qaırat kóshege shyqqanda, shashynan býdaq-býdaq bý kóterilip kele jatatyn. Sirá, ishki álemi men syrtqy álemi jıi arpalysqa túsetin bolsa kerek. Ol únemi qyz-qyz qaınap júretin qyzýqandy jigit edi. Biraq qyzýqandylyǵy minezine berilmegen, jer qozǵalsa, qozǵalmaıdy. Biraq sol bir jyldarda ıdealyna aınalǵan kózildirikti qyzdy kórgende qozǵalmaq túgili bir orynda turmaı, bezek qaǵyp ketetin. Bul bir kózildiriktiler kózildiriksiz, kózildiriksizder kózildirikti boıjetkenderge qarap eminip júrgen esirik zaman-dy... Sol kóńil-kúıdi Qaırat aqynnyń:

Kórmek bolyp anyqtap tamashany,
Kózildirik taǵypsyń, jarasady!
Qara kóziń erekshe móldireıdi –
Anyq bári, ap-anyq bolashaǵy.

Keltirmesin janyńa sózim kúdik,
Keıde bilmen, ózimdi ózim bilip.
Aınalamdy anyqtap alatuǵyn,
Kerek bop júr kóńilime kózildirik, -

degen óleńi dál bederleıtin.

Men ony alǵash kórgenimde sıdańdaý, tikireıgen kirpi shashy ózine keremet jarasatyn kórkem jigit edi. Keıinnen jyldar óte kele shashy edáýir sırep, onyń esesine oıy qalyńdap, jaýyryny jalpaıyp, óleńi de, ózi de tolysyp, qazaq poezııasynyń naǵyz Balýan Sholaǵyna aınaldy.

Ádette, aqyndardyń bári birdeı jýrnalıstikke beıim bola bermeıtin. Al Qaırattyń jýrnalıstik sheberliginde min joq-ty. Kez-kelgen dúnıesin mashınkaǵa birden dıktovka jasaıdy. Sol dıktovka jasaǵan maqalasynyń ózi on oılanyp, toǵyz tolǵanyp, qalammen qaǵazǵa túsirgendeı bolyp minsiz túziler edi. Ol eń ónimdi jazatyn jýrnalıstiń biri boldy.
Qaırat seri birde óziniń dıplom jumysyn jazýǵa otyrdy. Qorǵaýǵa bar-joǵy bir-aq kún qalyp edi. Tańerteń besinshi jataqhananyń on-on bes kitap, tórt-bes oryndyq turatyn «qyzyl múıisine» kirdi de, keshke deıin qamalyp otyryp, dıplomyn bitirip bir-aq shyqty. Qara ter, qara jym... Onyń esesine jumysy daıyn. Marjandaı jazýmen elý bet. Ony endi jataqhananyń jankeshti qyzdary bir jerden mashınka taýyp, túnimen basyp beredi. Tańerteń - qorǵaý! Saǵan onǵa deıin jetekshi men reenzenttiń pikirin alyp úlgerý kerek. Úlgeredi oǵan da... Bir-aq kúnniń ishinde dıplom jumysyn jazyp shyǵýdan qıyn ǵoı deısiń be?! Qaırat ylǵı da osylaı ekstremaldy jaǵdaıda jumys istedi.

Qaırattyń júrgen jeriniń bári qyzyqty hıkaıaǵa toly edi. Birde besinshi jataqhanada kerilip-sozylyp uıqydan turyp jattyq. 503-bólme. Aldymen oıanǵan Qaırat balkonǵa shyǵyp, qylamyqtaǵan qardy kórip, «Appaq qar, aq qar, aq mamyq...» dep óleń óre bastady. Kózin bir-ashyp, bir jumyp, manaýrap jatqan Talǵat Batyrhan jalmajan ornynan atyp turdy. «Qar jaýyp tur ma ne?! Qar jaýdy degenshe, qan jaýdy deseıshi... Búgingi «Qaırattyń» oıyny oıyn bolmaıtyn boldy ǵoı...». Týmysynan sýperjankúıer Talǵat qaralaı kúıinip, taý qulaǵandaı kúı keship júrse, Qaırat: «Maǵ-ǵ-ǵan bári-bir!», - dep shıqyldap turyp kúledi.

- Osy fýtbol degenińdi sýqanym súımeıdi, - deıdi sosyn. - Barsam boldy, eldiń bári: «Qaırat»... «Qaırat»... dep, jan-jaqtan aıqaılap, daýsy jetkenshe balaǵattap, jer-jebirime jetedi. Qara esekke teris mingizedi... Óıtken fýtbolyńnyń...

Taǵy birde Qaırat seri bizge «seriliktiń bárin qoıyp, ylǵı sabaq oqyp, biryńǵaı óleń jazam» dep ýáde berdi. Kez-kelgen uǵymǵa «qazaq-sovet» degendi qospasa, sózdiń dámi kirmeıtin kezeń. Sol tusta jigitter muny ábden qaljyńǵa buryp, eki sózdiń birine «qazaq-sovet» degendi tirkeıtin de júretin. Soǵan oraı bizdiń Qaıratymyz da qazaq-sovet ulanynyń úlgisindegi áp-áıbat bala bolyp qalyptasyp kele jatqan-dy. Sabaq - kitap - óleń... Basqa jaqqa burylmaıdy. «Jasa, Qaırat, jas Qaırat», - dep jigerlendirip qoıyp, ózimiz qydyrystap ketemiz.

Belgili fantast jazýshy, ulaǵatty ustazymyz Abdýl-Hamıd Marhabaevtyń «Káken eki kúnge jetti» degen shyǵarmasy bar edi. Sol aǵamyz aıtqandaı, aq Qaıroshtyń tártiptiń quly bolǵanyna eki kún emes, týra bir apta ótti. «Uzaǵynan bolsyn!», - deımiz de taǵy uzap shyǵamyz. Bir kúni jataqqa kelsek, Qaıratymyz kórinbeıdi. Tósegi uqypty jınalǵan. Týra soldattyń tósegindeı. Biraq kerýetiniń ústine bir paraq qaǵaz qaldyryp ketipti. Sol baıaǵy marjandaı jazýy... Bir shýmaq óleń...

Ómirden kórmesem de artyq tepki,
Bul tirlik deı almaımyn jarytyp ta ótti.
Qysylam qazaq-sovet Ary aldynda,
Degenmen dýman meni tartyp ketti!..

Tún ortasyna qaraı jataqhanaǵa qap-qap shabyt arqalap keldi. Shyny kerek, ózimiz de oqymysty Qaırattan ábden jalyǵyp, naq osyndaı kóńildi Qaıratty saǵyna bastaǵandaı edik...
Keıin jastyq shaǵymyzdyń berekeli besigine aınalǵan «Jas alashta» birge qyzmet istedik. Keshke deıin atqaratyn sharýany túske deıin-aq japyryp tastaıtyn.

Qara óleńniń Qaıraty osydan on bes jyl buryn qara joldyń ústinde mert boldy. Ábden tolysqan shaǵynda ǵaryshqa attandy. Kádimgi Gúlnar qyz «Joǵaryda juldyzdardyń sezi, Bolyp jatyr men bilsem...», - dep jyrlaıtyn qoıý aspan, zeńgir kók...

Aramyzda aman-esen júrse, dál osy kúnderi elý segizge tolar edi. Rýhy bıikte bolsyn Qaırat dosymyzdyń!

Baýyrjan OMARULY

Pikirler