Men ekonomist retınde nesie aluǧa keŋes bermeimın, bırınşı kezekte tūtynuşylyq nesiege jolamaŋyzdar. Onyŋ bölıp töleu qūraldaryn ǧana qoldansaŋyzdar bolady.
Dei tūrǧanmen, zattardy paiyzsyz bölıp töleuge beretın jerlerde bank kelısımşarty ekı jylǧa bölıp töleudı körsetse de, keste ekı jarym jylǧa jasalatyn kezder bar.
Ol qandai jaǧdaida deseŋız, egerde sız bır ailarda tölemdı ekı-üş künge keşıktırseŋız, bırden ekı jarym jylǧa sozyp jıberedı. Al ol sızge qosymşa üsteme, qosymşa paiyzdardy qosady. Būl tūrǧyda «Onyŋ barlyǧy neden?» degen zaŋdy sūraq tuady.
Bızde ökınışke qarai azamattar kelısımşartpen tolyq tanyspaidy.
Halyq arasynda «körınbeitın paiyzdar», «bankter qosyp jıberedı» degen sözder köp. Bıraq, ol – körınetın paiyzdar. Kelısımşartta barlyǧy jazylady.
Eger de tölemdı keşıktırseŋız, qanşa qosatyny, qai kezde qosylatyny turaly barlyǧy körsetıledı. Paiyzdarǧa asa män bergen dūrys. Qarjy menedjerı nesieler 10%-ben berıledı deuı mümkın. Tıptı, odan da az paiyzdar aituy yqtimal.
Degenmen jyldyq tiımdık paiyzdyq mölşerleme degendı de ūmytpaŋyzdar! Ol qazaqşa «JTMS-jyldyq tiımdı mölşerleme syiaqysy» dep qysqartylyp jazylady ärı 27%, 33%-dan bastalady dep körsetıledı. Desek te, ol sol paiyzdardan bastalady. Onyŋ şegı qai sanǧa deiın baratyny belgısız. Zaŋ boiynşa, şegı 56%-ǧa deiın dep aitylady.
Demek, kez kelgen bank jyldyq paiyzdyq mölşerlemesın 56%-ǧa deiın köteruge qūqyly jäne oǧan eşkım sögıs jariialamaidy. Mäselen, nesie aluǧa bardyŋyz, qarjy menedjerımen söilesu barysynda sızge jylyna 40% nemese 50%-ben nesie räsımdep qoiuy mümkın. Al ony bılmeuıŋız de yqtimal.
Sondyqtan da qarjy menedjerımen söilesıp jatqan kezde «Sızderdıŋ jyldyq tiımdı paiyzdyq mölşerlemelerıŋız qanşa?» dep sūrasaŋyz, ol sızdıŋ belgılı bır därejede qarjylyq sauatty ekendıgıŋızdı bıledı. Sonda ǧana paiyzdar qosu mäselesı oryn almaidy.
Maqsat HALYQ,
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
