Tamyz aıynda qazaqstandyq oqýshylar Saha Respýblıkasynda (Iakýtııa) matematıka, fızıka jáne ınformatıka pánderi boıynsha ótken XXVIII halyqaralyq "Týımaada" olımpıadasyna qatysyp, júldeli oralǵan edi. Portalymyzdyń tilshisi jeńimpazdardyń qatarynan tabylǵan daryndy oqýshymen tildesip, az-kem suqbat qurdy.
Sultanbek Baıjanov – Nur-Sultan «Bilim-Innovaııa» lıeıiniń 10-synyp oqýshysy. 15 jastaǵy jetkinshek matematıka páninen birneshe halyqaralyq olımpıadanyń jeńimpazy atanyp úlgergen.
– Sultanbek, olımpıadalarǵa neshe jasyńyzdan bastap qatysyp kelesiz?
– Meniń olımpıadalyq jolym 8 jasymda AQSh-ta bastaý alyp, mektepishilik jarystar arqyly órbidi. 9 jasymda Qazaqstanǵa kóship kelgen soń tildik tosqaýyldarǵa tap bolyp, bilim alýda biraz qınalǵan bolatynmyn. Bul kedergilerdi ýaqyt óte kele jeńe bastadym. 12 jasqa tolǵanymda Nur-Sultan qalasyndaǵy «Bilim-Innovaııa» lıeıine túsip, qaıtadan túrli bilim dodalaryna qatysýdy qolǵa aldym.
– Tańdaýyńyz nege matematıka pánine tústi?
– Bul pánge degen qyzyǵýshylyǵym 7-synypta oqyp júrgen kezimde oıandy. Osy oraıda ulaǵatty ustazym Mýammer Gúldiń eńbegin erekshe atap ótkim keledi. Matematıka ǵylym bastaýy bolǵandyqtan, dál osy pán boıynsha ótkiziletin saıystarǵa barý týraly sheshimge keldim.
– Halyqaralyq «Týımaada» olımpıadasy siz qatysqan aldyńǵy jarystardan qanshalyqty erekshelenedi?
– «Týımaada» – halyqaralyq deńgeıdegi ekinshi ǵylymı olımpıadam. Bul saıysqa álemniń túkpir-túkpirinen 200-den astam oqýshy qatysty. Arasynda men de barmyn. Zııatkerlik jarys esepteri salystyrmaly túrde jeńildeý boldy. Oǵan deıin jasóspirimder arasyndaǵy halyqaralyq Balqan matematıka olımpıadasynda (JBMO) baǵymdy synap, qola medal alǵan edim. Dese de, «Týımaada»-da jetken jetistigime kóbirek qýandym. Sebebi bul olımpıadany jeńý ońaıǵa soqpady. Al eki matematıkalyq jarysqa qatysý proesin salystyrsaq, JBMO-ǵa ótý áldeqaıda kúrdeli. Oǵan Qazaqstan boıynsha úzdik 6 "ıýnıor" olımpıadashynyń qatarynan tabylǵan oqýshylar ǵana joldama alady.
– Olımpıadada jeńimpaz ataný úshin ne isteý qajet?
– Ataqty oıshyl ál-Farabı atamyz: «Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe kerek»,– dep ósıet qaldyrǵan edi. Osy ustanym janyma jaqyn bolǵandyqtan, ishki tártip pen yjdahattylyǵymdy arttyrýdy kózdedim. Sonyń arqasynda eńbegimniń jemisin kórdim dep oılaımyn. Kez kelgen jetistikke jetken tulǵanyń eńbek jolyn alyp qaraıtyn bolsaq, onyń tynbaı talaptanǵanyn kóre alamyz. Sol sekildi olımpıada deńgeıinde shyńdardy baǵyndyrǵan jandar da kúnine 4-5 saǵat ýaqytyn ǵylymǵa arnaıdy. Odan bólek ata-anamnyń, ustazdarym men dostarymnyń qoldaýlary men baǵyt-baǵdarlary erekshe shabyt berdi. Jalǵyz júrip, alysqa barmaısyń. Osyndaı orta men aıqyn maqsattyń arqasynda talaı belesti baǵyndyrýǵa bolatynyn túsindim.
– Bolashaqta qandaı mamandyq ıesi bolǵyńyz keledi?
– Bir jyl buryn osy suraqqa jaýap izdegenimde, oıyma «aeroǵaryshtyq ınjenerııa» mamandyǵy kelgen. Bálkim, kishkentaı kezimnen ǵarysh álemin zertteýdi armandaǵanym túrtki bolǵan shyǵar. Al qazir IT-ǵa degen qyzyǵýshylyǵym artyp keledi. Onyń kelesheginiń kemel ekeni barshamyzǵa aıan. Ázirge naqty baǵytyn sheshpedim. Dese de, ózimniń bolashaǵymdy aqparattyq tehnologııalar salasynan kóremin.
– Qaı JOO-ǵa túsýdi josparlap otyrsyz?
— Álemniń eń úzdik 10 joǵary oqý ornynyń birinde bilim alýdy kim armandamaıdy? Olardan basqa Koreıadaǵy KAIST jáne Seýl ulttyq ýnıversıtetiniń, Gonkongtaǵy HKUST-tiń stýdenti atanǵym keledi.
– Suqbatyńyzǵa raqmet! Alǵa qoıǵan maqsattaryńyzǵa qol jetkizip, armandaryńyzdyń oryndalýyna tilektespiz!
Dıana ASAN,
«Adyrna» ulttyq portaly
