"Qajymuqandaı qazaqtyń rýhyn tanytqan tulǵanyń eńbegin laıyqty baǵalasaq, Djekı Chan taǵy birdeńe-sirdeńe dep júrmeıdi jastar"...

14525
Adyrna.kz Telegram

Qazaq halqynyń tarıhyndaǵy dańqty kásipqoı balýan, kúrestiń birneshe túrinen álem chempıony atanǵan tuńǵysh qazaq alyby – Qajymuqan Muńaıtpasovqa elorda tórinen eskertkish ashyldy. Sonymen qatar Qajymuqan Muńaıtpasulynyń 150 jyldyǵyna oraı eskertkish ornatylǵan «Jas Batyr» sport keshenine de «Qajymuqan» ataýy berildi, dep habarlaıdy «Adyrna» ulttyq portalynyń tilshisi.

Saltanatty is-sharaǵa Mádenıet jáne sport mınıstri Aqtoty Raıymqulova, Nur-Sultan qalasy ákiminiń orynbasary Ermek Qızatov, grek-rım kúresinen eki dúrkin Olımpıada júldegeri Dáýlet Turlyhanov, Parlament Májilisiniń depýtaty Baqytbek Smaǵul, ánshi-kompozıtor Jeńis Seıdollauly jáne t.b. birqatar zııaly qaýym ókilderi men urpaqtary qatysty.

Eskertkishtiń ashylý rásimine alys-jaqynnan kelgen  qonaqtardyń júzinen balýan rýhyna degen sheksiz qurmetti birden baıqaýǵa bolady. Adyrna.kz tilshisi birqatar qoǵam qaıratkerlerimen tildesip, Qajymuqan Munaıtpasuly babamyzǵa qatysty tyń pikirlerin bilip qaıtty.

 

Aqtoty Raıymqulova, QR Mádenıet jáne sport mınıstri:

«DAŃQTY BALÝANYMYZDYŃ ATY DA, EŃBEGI DE, ATAǴY DA BIZDI MÁŃGI JETELEIDI»

- Táýelsiz memleketimizdiń 30 jyldyǵyna oraı keremet oqıǵa bolyp jatyr. Jyl basynan Qajymuqan atamyzdyń 150 jyldyǵyna arnaıy Jalpyrespýblıkalyq is-sharalar jospary aıasynda halyqaralyq, respýblıkalyq deńgeıde birqatar sharalar ótkizilip jatyr. Elimizdiń túkpir-túkpirinde marafondar, dóńgelek ústelder, birneshe konferenııalar, týrnırler, ár túrli kúsh juldyzdarynyń, kúres juldyzdarynyń saıystary bolyp jatyr. Bul qatarda arnaıy «Qajymuqan» kórkem fılminiń túsirilgenin jáne búgingi kúnde osyndaı keremet eskertkish ornatylǵanyn aıtýǵa bolady - deıdi mınıstr.

Sonymen qatar mınıstr Qajymuqan Munaıtpasulynyń kúres álemindegi tolaǵaı tabystary qazirgi jastarǵa máńgi úlgi bolyp qala beretinin atap ótti.

- Árıne elimizdiń ár túrli jerlerinde, ár túrli keremet sport keshenderinde, talantty sportshylar daıyndalyp, kúresip kele jatqan sport oqý oryndarynda Qajymuqan atamyzdyń aty máńgilik bolady. Óıtkeni, qazaqtyń atyn búkil dúnıejúzine pash etken, kúrestiń birneshe túrinen qazaqtan shyqqan tuńǵysh dúnıejúziniń júldegeri bolǵan bizdiń Qajymuqan atamyzdyń Táýelsiz elimizge, jalpy qazaq halqyna degen eńbegi zor. Qajymuqan atamyzdyń esimi bizdiń sportshylarǵa, bizdiń jastarǵa árqashan da demeý berip, bizdiń salaýatty ómir saltyn nasıhattaýda dańqty balýanymyzdyń aty da, eńbegi de, ataǵy da bizdi máńgi jeteleıdi ,- deıdi Aqtoty Raıymqulova.

 

Baqytbek Smaǵul, QR Parlament Májilisiniń depýtaty, «Qazaqstan ardagerleri» qaýymdastyǵynyń tóraǵasy, respýblıkalyq «Ámbebap jekpe-jek federaııasynyń» prezıdenti:

«QAJYMUQAN – ULTTYŃ RÝHY»

- Búgin mynaý Táýelsizdiktiń 30-jyldyq qarsanyńda Alash jurtynyń rýhyn bıikke samǵatyp otyrǵan Qajymuqan babamyzdyń eskertkishiniń ashylýynyń mańyzy urpaq úshin óte zor. Búgingi tańda Qajymuqan kim? Qajymuqan - ulttyń rýhy. Sondyqtan árqashan da eldikke, birlikke, dostyqqa, shymyrlyqqa, tastaı qatty qaısarlyqqa, barlyǵyna da úlgi bolarlyq búkil ǵumyry - tunǵan shejire, tunǵan tarıh. Halyqtar dostyǵy deıtin bolsaq ta, sol kezdiń ózinde mynaý muhıt asyp, búkil álemdi birneshe ret sporttyń, kúrestiń ár túrli túrinen moıyndatqan. Moıyndatyp qana qoımaı, óziniń shákirtterin de tárbıeleı bilgen osy bizdiń Qajymuqan Munaıtpasuly bolatyn, - deıdi Májilis depýtaty Baqytbek Smaǵul.

Qajymuqan kúreske túsip júrgende, Franııadaǵy medıınalyq kartochkasynda onyń boıynyń -  186 santımetr, salmaǵy 130 keli bolsa, Poddýbnyı 184 sm, salmaǵy 118 keliniń aınalasynda bolǵandyǵyn jáne bizdiń dańqty balýannyń oǵan jeńisti qalaı syılap jibergeni, qalaı jyǵylǵany barlyǵy da aıǵaqtalatynyn atap ótti.

 

«QAJYMUQANDAI MUHIT ASYP, QAZAQTYŃ RÝHYN TANYTQAN, DOSTYQTY ShYŃDAǴAN BIRDE BIR TULǴA BOLǴAN EMES»

- Eshqandaı da ańyz áńgime emes. Búkil derekterimen qamtylǵan Qajymuqannyń tabysty ómiri tek qana óziniń sol shetelderden alǵan jetistikteri men altyndarynyń qorymen ǵana emes, sondaı-aq óziniń sol ırkte tyrnaqtap jınaǵan aqshasynyń barlyǵyn qapasyz qaıǵy halyqtyń basyna tóngen kezde ushaq jasatyp, sony maıdanǵa tabystaǵanymen eńbegi biz úshin baǵaly. Sondyqtan da, búgingi tańdaǵy bizdiń sportshylarǵa bul kisiniń ónegeli ómiri erekshe sabaq! Jalpy búkil Túrki jurtynda qanshama ańyz aıtylsyn, túıe kótersin, pil kótersin biraq dál sol zamanda tap osy Qajymuqandaı muhıt asyp, qazaqtyń rýhyn tanytqan, dostyqty shyńdaǵan birde bir tulǵa bolǵan emes, - deıdi Baqytbek Smaǵul.

Sóz sońynda halyq qalaýlysy ulttyq namysymyzdy aıqyndaıtyn Qajymuqan babamyzǵa arnalǵan eskertkish tek qana kolledjde, mektepte ǵana emes, sondaı-aq osy Nur-Sultan qalasynyń belgili sport keshenderiniń aldynda tulǵasy taýdaı  15-20 metr bolyp ornatylýy tıis ekenine toqtaldy.

 

«ULYLYǴYMYZDY EMES ULTYMYZDY, RÝYMYZDY EMES RÝHYMYZDY OILAIMYZ DESEK – QAJYMUQAN NAǴYZ QAZAQTYŃ QAISAR ULY RÝHY»

- Búkil álem ulyq tutqan, búkil álem ónege tutqan azamatymyzdy eshqashan da umyt qaldyrýǵa bolmaıdy! Ulyqtalýy kerek! Babamyzdy nasıhattap, kórsete bilýimiz kerek. Usaqtyqtan góri tutastyqqa, ult bolyp uıysamyn dep baýyrymyzǵa atalas emes batalasty basatyn kezde, ulylyǵymyzdy emes ultymyzdy, rýymyzdy emes rýhymyzdy oılaımyz desek - Qajymuqan naǵyz qazaqtyń qaısar uly rýhy! Biz sonymen shyńdalýymyz kerek, - dep sózin aıaqtady Májilis depýtaty.

 

Aqaıdar Ysymuly, jýrnalıst-zańger, «Muqalmas» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy:

 

«EShKIMGE JEŃILMEGEN, JAÝYRYNY JERGE TIMEGEN KISI»

- Qajymuqan qazaqty kúlli álemge tanystyrǵan alǵashqy kisi. Qajymuqanǵa deıin álem qazaq degen halyqtyń bar ekenin bilgen joq.  Álemdik arenaǵa shyǵyp júrgen kezinde ol kisige: «Sen túrik bol, musylmansyń ǵoı!» – degen de usynys bildirgen. Keıin Keńes zamanynda «Sen ózbek bola sal, seniń jaǵdaıyńdy jasaımyz», «Sen orys bola sal», degende de, ol eshýaqytta óziniń ulttyq namysyn bermegen. Óte namysqoı kisi bolǵan. Óziniń zamanynda álemdik chempıonattarǵa qatysyp, 48 altyn-kúmis medaldaryn alǵan. Eshkimge jeńilmegen, jaýyryny jerge tımegen kisi. Kúlli qazaqtyń perzenti, ar-uıaty, namysy. Sondyqtan da, Qajekeń bizdiń ulttyq maqtanyshymyz. Bizdiń ulttyq namysymyzdyń aq týy desek te, artyq emes, - deıdi Aqaıdar Ysymuly.

Odan ári Qajymuqan babamyzǵa áli kúnge deıin laıyqty baǵasyn ala almaı kele jatqanyna qynjylyp, jastar arasynda dańqty balýanymyzdy dáripteý, nasıhattaý jaǵy aqsandap turǵanyna toqtaldy.

 

«OL KISINIŃ ESKERTKIShI TEK SPORT MEKTEBINIŃ ALDYNDA ǴANA EMES, ELORDADAǴY SPORT ARENANYŃ ALDYNDA TURÝY TIIS»

- Ár ýaqytta bul kisiniń atyna týrnırler ótkiziledi, biraq degenmen báribir jetkiliksiz dep oılaımyz. Keńes zamanynda Almatydaǵy stadıonǵa sol kisiniń atyn bereıik degen usynys berildi, bolmasa Almatydaǵy sport ınstıtýtyna sol kisiniń atyn bereıik dedik. Biraq olaı bolmady, tek osy elınograd qalasynda oblystyq stadıonǵa ǵana sol kisiniń aty berildi. Qazir endi astana bolǵan kezde ol kishkentaı alańǵa aınalyp qaldy. Búgingi kúni ol kisiniń atyndaǵy eskertkish óziniń týǵan aýylynda bar, ol da ózi myna demeýshilerdiń, meenattardyń qoldaýymen quıylyp, sol halyqtyń qarajatyna turǵyzyldy. Endi myna eskertkishti bılik ózi turǵyzyp jatqan kórinedi. Degenmen ol kisiniń eskertkishi tek sport mektebiniń aldynda ǵana emes, elordadaǵy sport arenanyń aldynda tursa da, artyq bolmas edi dep oılaımyz. Sebebi, eldiń kóp baratyn jeri, túrli halyqaralyq jastardyń ótetin jeri, bul kim degen kezde osyndaı kisi dep tanystyratyn laıyqty orny sol edi dep oılaımyz,- deıdi zańger-jýrnalıst.

 

«EŃBEGIN LAIYQTY BAǴALASAQ, DJEKI ChAN TAǴY BIRDEŃE-SIRDEŃE DEP JÚRMEIDI JASTAR»

Sonymen qatar bul kisiniń týǵan jeri Aqmola oblysynyń elınograd aýdany Qajymuqan aýyly bolǵannan keıin aýdannyń atyn elınograd demeı-aq, Qajymuqan aýdany dep qoısa da, ábden laıyq bolar edi.

- Eńbegin laıyqty baǵalaý kerek. Qajekeń bizdiń jastarymyz úshin de, jalpy keleshek urpaǵymyz úshin de bizdiń maqtanyshymyz! Bizdi namysqoılyqqa tárbıeleıtin bizdiń uly tulǵamyz! Sondyqtan da Qajekeńe qandaı qoshemet jasasaq ta, ol eshýaqytta artyq emes. Qajymuqan atyndaǵy sport keshenderin, sport zaldaryn kóbeıtkende ol kisiniń aty tanyla beredi. Djekı chan taǵy birdeńe-sirdeńe dep júrmeıdi jastar. Ooo, bizdiń ózimizdiń atamyz bar! Ózimizdiń ulttyq namysymyz bar! Ózimizdiń batyrymyz bar, biz eshkimnen kem emespiz! Bizdiń álem chempıony bolǵan ózimizdiń tulǵamyz bar dep maqtanatyn bolady. Barlyǵy nasıhatqa baılanysty, - dep tolyqtyrdy sózin Aqaıdar Ysymuly.

 

Jeńis Seıdollauly, ánshi, kompozıtor, «Qazaqkonert» memlekettik konerttik uıymynyń dırektory:

 

«BALA KEZIMIZDEN QAJYMUQAN BABAMYZDY BALÝAN, BATYR RETINDE TANYP, KÁDIMGIDEI ERTEGI TYŃDAP OTYRǴANDAI BOLATYN TUǴYNBYZ»

- Biz bala kezimizden Qajymuqan babamyzdy balýan retinde, batyr retinde biletin tuǵynbyz. Men sonaý 1980 jyldary mýzykalyq ýchılııge túsken kezde, eń birinshi kitaptyń avtory Amantaı Baıtanaevtyń Qajymuqan týraly kitabyn sol kezde oqyǵan edim. Bizge sol Amantaı Baıtanaevtyń Klara degen qyzy qazaq tili men ádebıetten sabaq berdi. Sol kezde ol kisi óziniń Qajymuqannyń aldynda otyrǵanyn, sondaı qyzyq iri adam ekenin, qulaǵynyń jartysy joq ekenin, murny jyrtylǵanyn, bárin-bárin sol kezde qyzyqtyryp aıtyp otyratyn, biz kádimgideı ertegi tyńdap otyrǵandaı bolatyn tuǵynbyz. Sondyqtan búgingi kúni sol Qajymuqan babamyzdaı izbasarlary kóp bolsyn, ósip-ónsin dep tileımin! Búgin babamyzdyń mynaý eskertkishin ashaıyn dep jatyrmyz. Osyǵan qarap, balalar ózderiniń boıyn túzep, myqty-myqty, úlken-úlken bıikterden kórine bersin, - dep jyly lebizin bildirdi Jeńis Seıdollauly.

 

Erqoja Álqojauly Tilepberdi – aqyn-zańger, Qazaqstan jazýshylar odaǵynyń múshesi, «Mádenıet jáne sport mınıstrligi – Adaldyq alańy» jobalyq keńsesiniń ókili:

 

«RÝHYMYZDY OIaTYP, JASTARDYŃ TAZA, ADAL ÓMIR SÚRIP, ADAL JUMYS ISTEÝI ÚShIN OSY KISILERDI ÚLGI TUTÝYMYZ KEREK»

- Naǵyz rýhymyzdy oıatatyn osy Qajymuqan atamyzǵa arnap, osyndaı eskertkish qoıylyp jatqanyna óte qýanyshtymyz. Qajymuqan ata Uly Otan soǵysy kezinde óziniń jaǵdaıyna qaramaı, birde toq, birde ash júrse de, óner kórsetip júrip aqsha jınap, samolet satyp alyp bergen. Al ol samoletpen biz qansha jaýdy jeńdik. Sonyń arqasynda qansha halyq aman qaldy. Mine, biz osyndaı adamdardy qoldaýymyz kerek, qurmetteýimiz kerek! Ardaqtaýymyz kerek! Rýhymyzdy oıatýmyz kerek! Rýhymyzdy oıatyp, jastardyń taza, adal ómir súrip, adal jumys isteýi úshin osy kisilerdi úlgi tutýymyz kerek. Búgingi ashylyp jatqan eskertkish bizdiń halqymyzdyń júreginde úlken bir rýh oıatyp, qoǵamdyq oı-sanada úlken bir silkinis týdyrdy, - deıdi Erqoja Tilepberdi.

 

Qalıeva Ardaq Qastaıqyzy, Q.Munaıtpasov mektebiniń tárbıe jumysy dırektorynyń orynbasary:

 

«MEKTEBIMIZDIŃ ÚNEMDELGEN QARJYSYNAN QAJYMUQAN BABAMYZǴA MÁŃGILIK ESKERTKISh ORNATTYQ»

- Búgin úlken mereke. Qajymuqan babamyzdyń 150-jyldyq mereıtoı qarsanyńda ol kisige arnalǵan eskertkish ashaıyn dep otyrmyz jáne «Jas batyr» sport kesheniniń atyn Qajymuqan babamyzdyń atyna bermekshimiz. Mektebimizdegi oqýshylar keńesi, pedogıkalyq keńestiń qaýlysy boıynsha osy Qajymuqan atanyń atyna beremiz dep uıǵarym jasadyq. Sondyqtan búgin mektebimizdiń únemdelgen qarjysynan osy Qajymuqan babamyzǵa máńgilik eskertkish bolsyn, balalarǵa, keleshek el tizginiń ustaıtyn urpaqqa patrıottyq, eljandylyq tárbıe berý maqsatynda, biz balalarymyzǵa osyndaı keremet merekelik is-shara ótkizbekshi oıdamyz, - deıdi Ardaq Qastaıqyzy.

 

Baqytjan Qajymuqanov, ánshi-kompozıtor, týǵan nemeresi:

 

«BÚGINGI AShYLYP OTYRǴAN ESKERTKISh HALYQTYŃ ATAMA DEGEN SYI-QURMETI DEP BILEMIN» 

- Búgin bárimiz Qajymuqan atamnyń búkil boıymen soǵylǵan Astanadaǵy eń birinshi ashylyp jatqan eskertkishiniń kýágeri bolyp otyrmyz. Men sol Qajymuqan atamnyń týǵan nemeresi retinde óte qatty qýanyshtymyn. Júregim eljirep tur. Búgingi ashylyp otyrǵan eskertkish halyqtyń atama degen syı-qurmeti dep bilemin. Osyndaı keremet shara ótkizgen barlyqtaryńa úlken alǵysym bar, barlyqtaryńa úlken raqmetim bar!, – dep týǵan nemeresi izgi lezibin bildirip, óz ónerin ortaǵa pash etti.

Aıta keteıik, eskertkish qoladan soǵylǵan, jalpy bıiktigi 5,7 metr (tuǵyry – 2,2 metr, músin 3,5 metr). Avtorlary – Jalyn Baýyrqan, Bolatbek Salaev.

Zarına ÁShIRBEK,

«Adyrna» ulttyq portaly

Pikirler