«Säl aialdap, taǧzym etpei būl alaŋnan ötpeŋder…
Jeltoqsanda yzǧyryqtan titirkenip kök pen bel,
Būl jer, qalqam, asqaq ruh jarylysy ötken jer,
Qaita oianǧan ūlt namysy qyzyl qanǧa bökken jer,
Erte eseigen aru qyzdy şaştan süirep, tepken jer,
Jatty mūnda esten tanyp, küzge ainalǧan köktemder…», — dep qazaqtyŋ şynşyl aqyny Mūhtar Şahanov jyrlaǧandai, qazaq halqy üşın 1986 jylǧy Jeltoqsan oqiǧasynyŋ orny erekşe. Būl köterılıs – ūlt tarihynda bolǧan aqtaŋdaqtardyŋ bıregeiı. Talai bozdaqtardy aramyzdan erte alyp ketken qandy jeltoqsan älı de el jadynda saqtauly. Aqtöbelık Bolat Arynǧaziev — osy oqiǧaǧa qatysqandardyŋ bırı. Ol Jeltoqsan oqiǧasyn qoldap, narazylyq körsetkenı üşın 2,5 jyl bas bostandyǧynan aiyrylǧan. El arasynda bokstan KSRO şeberı retınde tanylǧan azamatpen mereke qarsaŋynda äŋgımelesken edık.
Bolat Arynǧaziev jastaiynan bokspen ainalysqan. Mektepte jürgende-aq talai turnirlerge qatysyp, jülde alypty. Tıptı ol sol kezeŋde kez kelgen boksşynyŋ maŋdaiyna jazyla bermeitın KSRO sport şeberlıgın de oryndaǧan. Mektep bıtırgennen keiın äsker qataryna şaqyrylyp, mındetın abyroimen atqaryp kelgen. Äskerden kelgen soŋ boksty jalǧastyrǧan, jattyqtyruşy bolyp qyzmet atqarǧan.— Bız 1986 jyly jeltoqsanda Almatyda osyndai oqiǧa bolyp jatqanyn bılmedık. Būl habardy «Golos Ameriki» degen radiodan estıdık. Sony estıp, jastar bolyp tolqydyq, «Öz elımızge nege Reseidıŋ tükpırınen basşy äkelıp qoiady?» dep qarsy şyqtyq. Sol kezde qasymda bırge jūmys jasaǧan jıgıtter Berık Taibökenov, Bolat Teleuovter bolatyn. Üş jıgıt özımızdıŋ qarsylyǧymyzdy plakat jazu arqyly körsettık. Eşkımdı ūryp-soqqan joqpyz. Eşkımdı balaǧattaǧan emespız. Bız tek memlekettık jüiege qarsy boldyq. Oqiǧa ornynda bızdı sol kezdegı Memlekettık qauıpsızdık komitetınıŋ qyzmetkerlerı kısen salyp, ūstap alyp kettı. Sodan üstımızden ıs qozǧalyp, men №60 saiasi bap boiynşa 2,5 jylǧa bas bostandyǧymnan aiyryldym. Bızdı, qamalǧandardy, lagerge aidady. Men sol merzımdı ötep şyqtym. Ökınışke qarai, sol ükımetke qarsy şyqqan ekı dosym da ömırden ötıp kettı. Lagerde men köp qiyndyqty bastan ötkerdım. Menıŋ älı künge deiın küiınetınım, lagerde jürgen kezımde zäbırdı öz qazaǧymnan körgenım. Qamauda jürgende maǧan bır orys tıl tigızıp, ia bolmasa zäbır körsetpedı. Bärın öz qazaǧym jasady. Onyŋ qatarynda jasy menen ülken jäne men qatarly azamattar boldy. Mysaly, lagerde jürgenımde 4 jıgıt menı saptan şyǧaryp alyp, kemsıtıp, «sen jeltoqsanşysyŋ ǧoi» dep, balǧamen qolym men tızemnen ūryp, qūlatqan edı. Betıme küle qarap: «ne ısteisıŋ?» dep, menı kelemejdedı. Bıraq men sabyrlyq tanytyp, olarǧa eşteŋe demedım. Sol öz qazaǧymnan körgen zäbır menıŋ süiegımnen ötıp kettı. Ol oqiǧalardy men eşqaşan ūmytpaimyn. Sondyqtan qazır köpşılık ortaǧa barǧym kelmeidı. Sebebı sol Jeltoqsan oqiǧasy kezınde bız siiaqty bozbalalardy ūstauǧa kömektesken adamdar qazır öz ortamyzda jür. Öz basym ekıjüzdı adamdardy körgım kelmeidı, — deidı ol.
Bolat Arynǧaziev türmeden şyqqan soŋ būrynǧy qyzmetıne qaita ornalasqysy kelgenın, alaida ony jūmysqa almaǧanyn aitady. Köpşılık oǧan «halyq jauyndai» qaraǧan. Elımız täuelsızdıkke qol jetkızgennen keiın ǧana ol jattyqtyruşy qyzmetın jalǧastyrypty.— Qazır Aqtöbe qalasynda boks mektebınde şäkırt tärbielep jürmın. Būiyrsa zeinetkerlıkke şyǧuyma da az uaqyt qaldy. Būryn älem chempionyn şyǧarsam degen armanym boldy, sol armanym oryndaldy. Şäkırtterım bügınde jaqsy nätijege qol jetkızıp jür, — deidı ol.
Jeltoqsan oqiǧasyna qatysqan sportşy bügınde 3 ūlynan taraǧan 6 nemerenıŋ qyzyǧyn körıp otyr. Ūrpaqtarynyŋ bolaşaǧyna alaŋdaityn ol bızge egemendıkpen kelgen jaqsylyqtar men jetıstıkterdı sanamalap aityp berdı.— Biyl egemendık alǧanymyzǧa otyz jyl toldy. Bız būryn būlai bolady dep oilamaǧan edık. «Täuelsızdık ne berdı?» degen saualǧa kelsek, täuelsızdık jyldarynda respublikamyzda, onyŋ ışınde Aqtöbe oblysynda qanşama qazaq mektepterı, balabaqşalar aşyldy. Türlı ortalyqtar, ǧimarattar boi köterdı. Halyqtyŋ äl-auqaty tüzeldı, jūmyssyzdyq azaidy. Tek menıŋ bır nalitynym, qazır qazaqtar arasynda şetelge köşıp ketıp jatqandar köp. Eldegı qymbatşylyq ta qazır halyqqa qiyn soǧyp tūr. Degenmen mūnymen bız toqtap qalmauymyz kerek. Bızdıŋ azat el bolyp, täuelsızdıkke qol jetkızgenımızge 30 jyl endı toldy. Alda älı talai beles bar. Bügıngı tärbielep otyrǧan ūrpaǧymyzdyŋ bolaşaǧy jarqyn bolady dep senemız. Qazaq keŋpeiıl, darqan halyq qoi. Sondyqtan qazaqqa Qūdai beredı dep oilaimyn, — deidı Bolat Arynǧaziev.
Danagül BAIMŪQAŞ,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
