قوعامدا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن زاڭدىق تۇرعىدا قورعاۋ باسىمدىققا يە. سونىڭ قاتارىندا ءتۇرلى سالادا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ەڭبەككەرلەردىڭ مۇددەلەرى مەن قۇقىتارىن ساقتاپ، ەڭبەك جاعدايلارىن جاقسارتۋعا ىنتالى بىردەن-ءبىر ۇيىم كاسىپوداق بولىپ تابىلادى.
كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ قازىرگى اتقارىپ وتىرعان قىزمەتى جايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ زاڭ كلينيكاسى قاراعاندى فيليالىنىڭ باسشىسى، زاڭگەر، كاسىبي مەدياتور سۆەتا شارداربەكوۆامەن بولعان سۇحباتتا وربىمەك.
– كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ نەگىزگى اتقاراتىن قىزمەتى قانداي؟
– نەگىزىنەن، كاسىپوداقتار جۇمىستارىن نەگىزگى ءۇش باعىتتان تۇرادى دەۋگە بولادى، بىرىنشىدەن، جۇمىسكەرلەردىڭ ەڭبەك قاتىناستارىنا قاتىستى قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىن قورعاۋ، جۇمىس ورىندارىمەن قامتاماسىز ەتۋ، ەكىنشىدەن جۇمىسكەرلەردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايىن جاقسارتۋ،ۇشىنشىدەن لايىقتى جانە قاۋىپسىز جۇمىس ورنىمەن قامتاماسىز ەتۋ، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ، ەڭبەكتى قورعاۋ مەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ.
–كاسىپوداق قانداي جاعدايدا جۇمىسشىعا اراشا تۇسە الادى؟
–قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك قۇقىقتارىن قورعاۋعا بايلانىستى كوپتەگەن ۇيىمدارمەن جۇمىس جاسايدى. ىسكەرلىك قارىم-قاتىناستار الەۋمەتتىك سەرىكتەستىك نەگىزىندە، جەكە كەلىسىمدەر، ايماقتىق كەلىسىمدەر جانە ۇجىمدىق شارتتار ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. ۇجىمدىق شارتتاردا جالپى كاسىپورىنداردا جۇمىس ىستەيتىن قىزمەتكەرلەر ءۇشىن بارلىق جەڭىلدىكتەر مەن كەپىلدىكتەر جازىلاتىنىن قاراستىرساق، كاسىپوداقتار جۇمىسكەرلەردىڭ مۇددەسىنە قاتىستى بارلىق ماسەلەلەردە ءوز پىكىرىن بىلدىرەدى دەۋگە بولادى.
–كەڭەس داۋىرىندە پارتيادان كەيىنگى ۇستەمدىگى جۇرگەن كاسىپوداق ەكەنىن بىلەمىز. تاۋەلسىز ەلىمىزدەگى جۇمىس بەرۋشى مەن جۇمىسشى اراسىنداعى «التىن كوپىر» سانالاتىن ۇيىمدا قانداي وزگەشەلىكتەر بار؟
–ۋاقىت وزگەرسە دە كاسىپوداقتار جۇمىسشىلاردىڭ مۇددەسىنە قاتىستى ماسەلەلەردە ءوز كوزقاراستارىن وزگەرتكەن ەمەس. ۋاقىتتىڭ تالابىنا سايكەس، كاسىپوداقتاردا ايتارلىقتاي جاڭاشىلدىقتار بار. اتاپ ايتقاندا، ەرەكشە ايتا كەتەتىن جايتتاردىڭ ءبىرى- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى جانىنان زاڭ كلينيكاسىنىڭ اشىلۋى. زاڭ كلينيكاسىنىڭ قۇرامىنا تاتۋلاسۋ ورتالىقتارى مەن قوعامدىق قابىلداۋ ءبولىمى كىرەدى. تاتۋلاسۋ ورتالىقتارىندا كاسىپوداق مۇشەلەرىنە جانە كوپشىلىككە قۇقىقتىق كەڭەستەر بەرىلسە، قوعامدىق قابىلداۋ بولىمدەرىندە كاسىپوداقتار تاراپىنان سالانعان دەپۋتاتتار مەن كاسىپوداق بەلسەندىلەرى كوپشىلىكتىڭ وتىنىشتەرىن قاراپ، شەشىمىن تابۋعا كومەكتەسەدى. ءبىر ەرەكشەلىگى، ءبىز قاراپايىم حالىق ءۇشىن قاشاندا قولجەتىمدىمىز.
–قازاقستاندا ءار سالانىڭ ءوز كاسىپوداق ۇيىمى بار. سول اتالمىش ۇيىمدار مۇشەلەرىنىڭ ەڭبەك داۋى مەن قۇقىقتارى تاپتالعان جاعدايدا، قورعانسىز قالىپ، ودان سىرت مەدياتورلارعا جۇگىنگە ساتتەرى بولدى ما؟
–ارينە، ونداي جاعدايلار بولعان.دەگەنمەن،
«قورعانسىز قالدى» دەۋگە بولمايدى، جۇمىسكەر مەن جۇمىس بەرۋشى اراسىندا تۇسىنىسپەۋشىلىك ورىن العاندا الدىمەن كىرىسەتىن كاسىپوداقتار تاراپىنان تۇسىنىستىككە قول جەتپەگەن جاعدايدا عانا، تاراپتاردىڭ قالاۋى بويىنشا مەدياتورلار جۇمىس جاسايدى. العاشقى كاسىپوداق ۇيىمدارى مەن مەدياتورلاردىڭ ءوزارا جۇمىس جاساۋ رەتى بار ( الگوريتم). جوعارىدا ايتقانداي، مەدياتورلار تەك تۋىنداعان داۋدى شەشۋ كاسىپوداق وكىلدەرىنىڭ قولىنان كەلمەگەن جاعدايدا عانا جۇمىس جاسايدى. ونداي ىستەر نەكەن ساياق جانە سوتقا جەتپەي شەشىلىپ جاتادى.
–قازىرگى كاسىپوداقتاردىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن وسال تۇستارى قانداي؟
–بۇگىنگى تاڭدا كاسىپوداقتار بيۋدجەتتىك سالا مەن ءىرى كاسىپورىنداردان باسقا دا سالالاردا جۇمىس جاساۋدا. شەت ەلدىك وزىق تاجىريبەلەر زەردەلەنىپ، كاسىپوداق جۇمىسىندا كەڭ قولدانىلۋدا.
وزىق تاجىريبەلەر نەگىزىندەگى كاسىپوداقتاردىڭ كۇن تارتىبىندەگى باستى تاقىرىپتار ەڭبەك ادامىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋىن قامتاماسىز ەتەتىن فاكتورلاردى- ەڭبەكاقىعا قاراي ءادىل ەڭبەكاقىنى، قاۋىپسىز ەڭبەك جاعدايلارىن، گەندەرلىك تەڭدىك پەن كەمسىتۋشىلىككە جول بەرمەۋدى، بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتۋ ۇلەسىن ازايتۋدى، ەڭبەك سالاسىنداعى بوستاندىقتار مەن قۇقىقتاردى ءتيىمدى پايدالانۋدى جانە ەڭبەك داۋلارىن شەشۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك ديالوگتى قامتاماسىز ەتۋ جانە وسى باعىتتا بىرگە جۇمىس جاساۋعا نيەتتى الەۋمەتتىك سەرىكتەستەردىڭ قاتارىنىڭ ارتۋى. سونىمەن قاتار، كاسىپوداقتار قاتارىنان سايلانعان دەپۋتاتتار ارقىلى ەڭبەك ادامىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋعا قاتىستى كوكەيكەستى ماسەلەلەردىڭ پارلامەنت قابىرعاسىندا تالقىلانۋى دا كوپ نارسەنى بىلدىرگەندەي.
ەندى، كەمشىلىكتەر جايلى ايتار بولساق، بۇل كوپشىلىكتىڭ اراسىندا كاسىپوداقتار تەك سىي-سياپات بەرۋمەن، ەمدەلۋگە بەرىلەتىن جولدامالار تاراتۋمەن شۇعىلدانادى دەگەن قاتە پىكىردى جوققا شىعارا الماي وتىرعاندىعىمىز دەۋگە بولاتىن شىعار.
كاسىپوداقتاردىڭ جۇمىسىنىڭ ماقساتىن تۇسىنە بىلمەيتىن ادامدار عانا ونىڭ قاجەتسىزدىگى تۋرالى پىكىرلەر ايتادى. كاسىپوداقتار قىزمەتى جۇزەگە اسىرىلعالى ءۇش عاسىردان استام ۋاقىت بويى بولعان، ەۋروپادا دا، سول امەريكادا دا بار جانە جۇمىسكەر مەن جۇمىس بەرۋشى بولعان ۋاقىتتا ول قاشاندا بولادى.
ارينە، كاسىپوداقتار قىزمەتكەرلەردىڭ قۇقىقتارىن تولىعىمەن قورعايدى دەپ كەپىلدىك بەرۋگە بولماس، بۇل ءوز كەزەگىندە جۇمىس بەرۋشىنىڭ جەكە ۇستانىمىمەن بايلانىستى. وكىنىشكە وراي، كاسىپوداقتاردىڭ قىزمەتىنە كەدەرگى كەلتىرۋگە تىرىساتىن جۇمىس بەرۋشىلەر بار ەكەنى راس. سوندىقتان، ءبىز الەۋمەتتىك ارىپتەستىك نەگىزىندە، ۇجىمداعى جانە جالپى قوعامداعى تۇراقتىلىق پەن كەلىسسوزدەر ۇستەلىندەگى كەلىسسوزدەر ارقىلى ءبارىن شەشۋگە بولاتىنىنا سەنىمدىمىز.
–سۇحباتىڭىزعا راقمەت!

ۇقساس جاڭالىقتار
