«رەسەي – تۇركىلەردىڭ جەرىندە وتىرعانىن ۇمىتپاسىن!»

13308
Adyrna.kz Telegram

الەۋمەتتىك جەلى ءتۇرلى كوزقاراستاعى ازاماتتاردىڭ جينالعان ورتاسى عوي. دەسەك تە، كەي كەزدە وسى الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ەلدى ەلەڭ ەتكىزەرلىك شارۋالار اتقارىپ جۇرگەن باسقا مەملەكەتتەگى جاندارمەن دە تانىسۋعا مۇمكىندىك بار. ماسەلەن، بۋرسالىق ازامات كەرىم چەلەبيمەن دە ءبىزدى تانىستىرعان بەلگىلى ءبىر ورتاق كوزقاراس پەن ۇستانىمدار ەدى. كەرىممەن سويلەسە كەلىپ، ەرەكشە نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق جايتتار تۋرالى ەستىپ، بىلدىك.

بۋرسالىق 42 جاستاعى كەرىم جۇرتقا تانىمال ساياسي ءىرى تۇلعا ەمەس. الايدا كەرىمنىڭ اتقارىپ جۇرگەن شارۋاسىن «مەن» دەگەن ساياساتكەردىڭ ءوزى باتىلدىق تانىتىپ قولعا الا بەرمەسى انىق.  2016 جىلى  «Bursa Ayyıldız Gençlik ve Spor Kulübü» («اي جۇلدىز بۋرسا جاستار جانە سپورت كلۋبى») جۇمىسىن قولعا العان كەرىم چەلەبي بۇگىنگە دەيىن تەك بۋرسالىق جاستاردىڭ سپورتتىق ماسەلەسىن عانا ەمەس، بۋرسا قالاسىنداعى تۇركى مەملەكەتتەرىنەن كەلگەن ستۋدەنتتەرىمەن دە ەتەنە جاقىن جۇمىس جۇرگىزۋدە ەكەن. «باستاپقىدا جاستارىمىزدىڭ كوشە كەزىپ، بوس جۇرۋدەن ساقتاۋ ماقساتىندا قۇرىلعان قاۋىمداستىعىمىز ۋاقىت وتە كەلە، تۇركىلەردىڭ بۇگىنگى جاس ۇرپاقتارىنا يدەولوگيالىق تۇرعىدان جۇمىس جۇرگىزۋدى قولعا الدى»،- دەيدى كەرىم.

تۇركى جاستارىنىڭ ايبىندى رۋحىن وياتۋدى ماقسات ەتەمىز

نەگىزگى ماقساتتارى – تۇركىلەردىڭ وتكەن تاريحىن ناسيحاتتاۋ ارقىلى تۇركى جاستارىنىڭ ايبىندى رۋحىن وياتۋ ەكەنىن ايتقان ول: «بۋرسادا تۇركيالىق تۇركى جاستارىنان بولىك، ءتۇرلى سەبەپپەن ءومىر ءسۇرىپ جاتقان باسقا دا تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ازاماتتارى از ەمەس. سولاردىڭ ىشىندە اسىرەسە، قالامىزعا ءبىلىم ىزدەپ كەلگەن باسقا مەملەكەتتىڭ تۇركى جاستارىمەن تىعىز بايلانىس ورناتۋعا بارىنشا تىرىسامىز. تۇركىلىك يدەولوگياعا نەگىزدەلگەن ءتۇرلى جيىندار، كونفەرەنتسيالار وتكىزەمىز»،- دەيدى ول. «سوندا بۋرساعا وقۋعا كەلگەن مىسالى، ورتا ازيالىق تۇركى جاستارى سىزدەردى وزدەرى ارنايى ىزدەپ كەلىپ، جيىندارىڭىزعا قاتىسا ما؟» - دەگەن سۇراعىمىزعا كەرىم چەلەبي: «بۇل كۇندە ءيا، ءبىزدىڭ ۇيىمداستىرعان شارالارعا قاتىساتىن تۇركى جاستارى از ەمەس. باستاپقىدا ورتا ازيادان كەلەتىن جاس تۇركىلەردى قاتارىمىزعا تارتۋ قيىنداۋ بولدى. قانشا دەگەنمەن، عاسىرعا جۋىق رەسەيگە باعىنىشتى بولعان مەملەكەتتەردىڭ ازاماتتارىنا «تۇركىلەر، تۇران» دەگەن دۇنيەلەردى ناسيحاتتاۋ وڭايعا سوقپادى. ءالى دە سىرتتان كەلەتىن باۋىرلارىمىزدىڭ كەيبىرى «تۇركىلىك يدەولوگياسىنا» ۇركە قارايتىنىن جاسىرمايمىن.

دەسەك تە، بۇرىنعىداي ەمەس، قازىر قاتارىمىز كۇن ساناپ ارتىپ كەلەدى. ءار جىلدا باسقا تۇركى ەلدەرىنەن بۋرساعا جاڭادان وقۋعا كەلگەن ستۋدەنتتەردى ارنايى وقۋ ورىندارىنا ىزدەپ بارىپ، بۇل قالادا تۇركىلەردىڭ قاۋىمداستىعى بارىن ايتىپ، تانىسىپ قايتامىز. تانىسىپ قانا قويماي، تۇركى جاستارىن ءوزىمىز وتكىزەتىن سەمينارلارعا، كونفەرەنتسيا، ءتۇرلى جيىندارعا ارنايى شاقىرامىز. سونداي-اق، باسقا ەلدەن كەلگەن باۋىرلارىمىزعا كەز كەلگەن جاعدايدا جاردەم بەرۋدى دە العا قويعانبىز. مەيلىنشە ءجيى حابار الماسىپ، حال سۇراسىپ وتىرۋدى ادەتكە اينالدىرعانبىز.اپتانىڭ ءۇش كۇنىندە جاستارعا ارنالعان بوكس، تاەكۆوندو، كيكبوكسينگ ۇيىرمەلەرى جۇمىس ىستەيدى. ماڭىزدى جانە مەرەكە كۇندەرى ارنايى شەرۋلەر جاسايمىز»، - دەيدى كەرىم بەي.

«سونداي-اق، تۇركى باۋىرلارىمىزدىڭ مەملەكەتىندە الدەبىر ساياسي وقيعا بولىپ جاتسا، سوناۋ بۋرسادان ءبىز دە ءوز قولداۋىمىزدى ءبىلدىرىپ، ءۇن قاتىپ جاتامىز. ماسەلەن، رەسەيلىك ساياساتكەرلەر «قازاقتىڭ جەرى – ورىستاردىڭ قازاققا سىيعا بەرگەن جەرلەرى» دەگەن اقىلعا قونبايتىن سوزدەردى ايتقانى ەستە. «قازاقتىڭ جەرى – تەك قازاقتىكى! بىلە بىلسە، رەسەيدىڭ ءوزى ءبىزدىڭ، ياعني تۇركىلەردىڭ جەرىندە وتىرعانىن ۇمىتپاسىن!»- دەيدى باۋىرىمىز.

كەرىم چەلەبيدى تىڭداپ وتىرساق، تۇركىلەر، تۇران وداعىنان بولەك، ءوزى باسقاراتىن قاۋىمداستىق وكىلدەرى قازاقتىڭ الاش ارىستارى تۋرالى دا جان-جاقتى بىلەتىنىن اڭعاردىق. اباي، مۇستافا شوقاي، ماعجان جۇماباەۆ سىندى اسىل ازاماتتارىمىز تۋرالى، ولاردىڭ شىعارماشىلىق ەڭبەكتەرى جايلى الىستاعى تۇرىك باۋىرلارىمىز تىزبەلەپ ءسوز ەتكەندە، راسىمەن، ىشتەي ماقتانىش سەزىمى كەرنەيدى ەكەن. «ماعجان جۇماباەۆتىڭ «تۇركى يدەولوگياسى» پايىمدارى مەن عاجاپ ولەڭدەرىن جاتقا ايتاتىن جاستار كوپ بىزدە.

ورتا ازياداعى باۋىرلارىمىزدىڭ وتكەن تاريحىن، ادەبيەتىن تۇتاس وقىپ، بىلۋگە ءتۇرلى كەدەرگىلەر بولعانى راس. رەسەيدىڭ ساياسي پيعىلىنىڭ سالدارىنان قانى ءبىر قانداستار عاسىرعا جۋىق ۋاقىت ءبىر-بىرىنەن الىستاپ قالدى. كيريل تاڭباسىنىڭ كەسىرى دە زاردابىن از تيگىزبەدى. بۇل ارادا، قازاق ەلى لاتىن الىپبيىنە وتۋگە ارەكەت ەتىپ جاتقانى ءبىزدى قاتتى قۋانتقانىن جەتكىزگىم كەلەدى. سونىمەن، تۇركىلەردى جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي جايتتار الىستاتتى. سوعان قاراماستان تام-تۇمداپ بولسا دا، اتاجۇرتتاعى باۋىرلارىمىز تۋرالى اقپارات الۋعا تىرىستىق. ال قازىر جاعداي مەيلىنشە وزگەردى. ينتەرنەتتىڭ ارقاسىندا كيريل تاڭبالى دۇنيەلەردى وزىمىزگە تۇسىنىكتى تىلگە اۋدارىپ، كەرەگىن الۋ قيىن ەمەس.

ينتەرنەتتىڭ ارقاسىندا قانداي الىپ جانە ۇلى ەلدىڭ بالاسى ەكەنىمىزدى، اتالارىمىزدىڭ عاجاپ ەرلىكتەرىن وقىپ، ءبىلىپ رۋحىمىز اسقاقتاپ، مەرەيىمىز كوتەرىلىپ جاتقانىن دا جاسىرمايمىز. ورىستار تاريح بويى تۇركىلەردىڭ  قول استىندا ءومىر ءسۇردى، مەملەكەت پەن ارميا قۇرۋدى، كۇرەسۋدى تۇركىلەردەن ۇيرەندى. وسمان يمپەرياسىنىڭ ىدىراۋىن ورىستار ۇتىمدى پايدالانىپ، تۇركىلەرگە ءارتۇرلى گەنوتسيدتەر جاسادى. وتكەنىن ۇمىتتىرۋ ءۇشىن بارلىق سۇمدىققا باردى. وتكەن عاسىردا ورىستار تۇركىلەرگە يدەولوگيالىق قىسىم كورسەتسە، ەندى بۇل عاسىر – تۇركىلەردىڭ ءداۋىرى بولادى دەپ سەنەمىن»،- دەگەن كەرىم الداعى جوسپارلارىمەن دە ءبولىستى.

قازاق دالاسى – كۇللى تۇركىنىڭ ءتۇپ مەكەنى

«تۇركى الەمى تۋرالى تاريحي، مادەني شىعارمالاردى جارىققا شىعارساق دەگەن نيەتىمىز بار. سونىمەن قاتار تۇران مادەني ساپارىن ۇيىمداستىرۋ كوكەيىمدەگى ۇلكەن ارمانىم. ال ەڭ باستىسى، تۇركى جاستارىمەن مۇمكىندىگىنشە بايلانىسىمىزدى نىعايتۋ جولىندا ۇلكەن جۇمىستار اتقارۋىمىز كەرەك»،- دەيدى ول. ءبىر سوزىندە كەرىم: «مەنىڭ اكەم حان ءتاڭىرى بوكتەرىنە جەرلەنسەم دەپ ارماندايدى. اتالارىمىزدىڭ توپىراعىندا جاتقىسى كەلەدى»،- دەدى.

ءيا، قازاق دالاسىن ەجەلگى اتامەكەنى سانايتىن تۇركىلەر ءۇشىن ءسىز بەن ءبىز كۇن سايىن باسىپ جۇرگەن توپىراقتىڭ قانشالىقتى باعالى ەكەنىن وسىناۋ ءبىر اۋىز سويلەم كورسەتىپ بەرگەندەي. اتامەكەندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءاربىر قازاق وتكەنىن ۇمىتپاي، بۇگىنىن باعالاي بىلسە، ەشكىمنىڭ ەزگىسىنە قالماي، ەڭسەسىن تىك ۇستاپ، ەرتەڭىنە دە سەنىممەن قارايتىنى ءسوزسىز.

مەرۋەرت حۋساينوۆا،

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.

فوتو كەرىم بەيدىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.

پىكىرلەر