Abaidyŋ 180 jyldyq mereitoiy biyl alǧaş ret onkündık retınde atalyp öttı.
Mereilı data aiasynda keşendı jospar bektılıp, halyqaralyq, respublikalyq jäne öŋırlık deŋgeide 100-den astam auqymdy ıs-şara ūiymdastyryldy. Is-şaralardy ūiymdastyruǧa jüzdegen mädeniet qyzmetkerı, aspaz, tehnikalyq mamandar, 500-den astam volonter jäne audannan kelgen ardagerler, salt-dästür bılgırlerı jūmyldyryldy. 1-10 tamyz aralyǧynda 70-ten astam ırı mädeni ıs-şara, 10 teatrlandyrylǧan qoiylym, 8 körme men festival, 5 sporttyq jarys, 5 respublikalyq jäne halyqaralyq şyǧarmaşylyq joba qamtyldy.
Abai Qūnanbaiūlynyŋ 180 jyldyq mereitoiy – ūlttyq auqymdaǧy erekşe tarihi-ruhani oqiǧa. 10 tamyzda Abai audanynda ötken aqynnyŋ 180 jyldyǧyna arnalǧan mereitoilyq şaralarǧa 50 myŋnan astam adam jinaldy. Onyŋ ışınde 15 elden şeteldık delegasiialar, ǧylymi jäne şyǧarmaşylyq ziialy qauym, öner ielerı, jastar, turister men BAQ ökılderı boldy. Abai audanynda 200-den astam kiız üi tıgıldı.
Mereitoi kezınde mädeni-ruhani, tanymdyq, intellektualdyq ıs-şaralarǧa basymdyq berıldı.
«ABAI AKADEMIASY» atty ensiklopediialyq portal ıske qosylyp, Abai mūrasy sifrly keŋıstıkke jol aşty. Türkıstan oblysynyŋ mädeni künderı aiasynda auyl şaruaşylyǧy önımderınıŋ järmeŋkesı, qolöner şeberlerınıŋ körmesı jäne önerpazdardyŋ konsertı ūiymdastyryldy. Semeige Türkıstan öŋırınen 540 tonnadan astam önım jetkızıldı. Myŋnan astam adam qatysqan «ABAI QUIZ» respublikalyq ziiatkerlık oiyny öttı. Būl erekşe formattaǧy intellektualdy joba Qazaqstan rekordtar kıtabyna ūsynyldy. Semei qalasynda zaǧip jäne közı naşar köretın azamattarǧa arnalǧan arnaiy kıtaphana aşyldy. Būl – mädeni-äleumettık mekeme elımızdegı öŋırlık deŋgeidegı eŋ ırı jäne zamanui inkliuzivtı keŋıstık.
Mereitoi aiasynda Nauryzbai Aqbaidyŋ «Abai joly» ensiklopediiasy (qūrastyrǧan – körnektı qalamger Asqar Altai), «Daryn» memlekettık jastar syilyǧynyŋ iegerı Baǧaşar Tūrsynbaiūlynyŋ balalarǧa arnalǧan «Abai Qūnanbaiūly kım?» kıtaby, «Abai şyǧarmalarynyŋ üş tomdyq akademiialyq jinaǧy» (qūrastyrǧan – belgılı ädebiettanuşy ǧalym, Ädebiet jäne öner institutynyŋ direktory Kenjehan Matyjanov), ǧalym, mädeniettanuşy Bazarbek Atyǧaidyŋ «Abaidyŋ audarma mektebı» monografiiasy, Şəkərım turaly estelıkter men jaŋa derekterdı qamtityn «Şeiıt» jinaǧy, Ahat Şäkərımūlynyŋ «Jalynǧa malǧan jüregın» jinaǧy (qūrastyrǧandar – Aqberen Elgezek, Merei Qart, Janna Ədılbekqyzy), Äset Medeuhanūlynyŋ «Haliolla» hikaiaty, Daniial Ysqaqovtyŋ şyǧarmalary, Şäkärım universitetındegı «Abai jäne ūlttyq ruhaniiat» ǧylymi ortalyǧynyŋ mamandary daiyndaǧan AR «Qarasöz» kıtaptary oqyrmanǧa jol tartty. Būl tuyndylar alǧaş ret köpşılık oqyrmanǧa ūsynylyp otyr.
Belgılı illiustrator Aŋsaǧan Mūstafanyŋ «Köŋılge türlı oi salar…» atty körmesı, «Asyl mūra» qolönerşıler festivalı, «Adamzattyŋ alyby – häkım Abai» mereitoilyq konsertı öttı. 2-3 tamyz künderı Qazaqstannyŋ halyq ärtısı Maira İliasovanyŋ «Ainaldym elım», Qazaqstannyŋ halyq ärtısı, belgılı küişı Seken Tūrysbekov pen «Aq jauyn» orkestrınıŋ «Abai joly» konsertı men Şahimardan Äbılovtıŋ «Oi tolǧau – Häkım Abai» monooperasy, dästürlı änşı, küişı, sybyzǧyşylardyŋ qatysuymen ötken «Abai älemı» ruhani keşı körermennıŋ ystyq yqylasyna bölendı.
Käsıbi sportşylardyŋ qatysuymen 180 şaqyrymdyq «Semei – Qarauyl» ultramarafony boldy. Abai audanynda «Jetı qazyna» atty mädeniet, sport jäne turizm festivalı ūiymdastyryldy. Üş künge sozylǧan şara aiasynda «Er jıgıt», «Sūlu äiel», «Ilım-bılım», «Qyran bürkıt», «Jüirık at», «Qūmai tazy», «Beren myltyq» saiystary öttı.
«Memleket basşysy Qasym-Jomart Kemelūly Toqaev Qazaqstan halqyna arnaǧan jaŋajyldyq qūttyqtau sözınde «Ūly Abaidyŋ 180 jyldyq mereitoiyn laiyqty atap ötuımız kerek» dep arnaiy tapsyrma bergen bolatyn. Abai toiy eŋ aldymen toi toilaityn emes, oi oilaityn basqosu bolmaǧy läzım ekenın barşa jūrt aitady. Mereitoi tek sahnalyq mereke ǧana emes, ūltqa paidaly mūra qaldyratyn naqty jobalar kezeŋı de boluy tiıs. Būl toidyŋ bederınde elge igılıktı bıraz şarua atqaryldy. Toi tarap, äbıger basylǧan soŋ da el igılıgıne qyzmet ete beretın dünieler jasaudy mūrat ettık» dedı oblys äkımı Berık Uäli.
Oblysta mereitoiǧa orai Memleket basşysy Qasym-Jomart Kemelūly Toqaevtyŋ qoldauymen «Abaiǧa qūrmet» aksiiasy bastaldy. Elımızdıŋ är öŋırı bır nysannan salyp beredı. Keşe Maŋǧystau Dostyq üiınıŋ qūrylysyn bastasa, Şymkent şyǧarmaşylyq ortalyqty, Türkıstan körme ortalyǧyn, Astana keleşek mektebın, Aqtöbe jekpe jek ortalyǧyn, Pavlodar oblysy Üstel tennisı ortalyǧyn saludy, Şyǧys Qazaqstan Ertıs jaǧalauyn abattandyrudy josparlap otyr.
«Abai-Şäkärım» kesenesı aumaǧynda «Etno auyl Jidebai» keşenı boi köteredı. Abai audanynyŋ tumasy, mesenat Bektas Medǧatovtyŋ bastamasymen jüzege asatyn, 60 gektar aumaqty qamtityn keşen öŋırdegı turizmdy damytyp, ruhani-mädeni mūrany därıptep, Jidebaidy halyqaralyq turistık baǧyttardyŋ bırıne ainaldyrady.
Sonymen qatar Jidebai men Börılıde antenna-dıŋgektı qūrylǧy ornatylyp, internet qosyldy. Osylaişa, Abai toiy qarsaŋynda Abai audany 100 paiyz internetpen qamtyldy.
