Joldaǧy keptelıs, qara tütın, tozǧan kommunaldyq jüie. Bügın Almaty jūrtşylyǧymen kezdesken Prezident Qasym-Jomart Toqaev şahardyŋ negızı problemalaryn atap, onyŋ şeşu joldaryn aitty. Oŋtüstık astananyŋ qaŋtar qasıretınen keiın tolyq qalpyna keltırılgenın jäne ony odan ärı damytu üşın negızgı baǧyttardy aiqyndap berdı.
Almaty jastardyŋ qalasy. Arman quyp kelgen qyz-jıgıtter köp. Bıraq baspana bärınıŋ bas aury. Baǧasy qymbat, jaldau aqysy tym joǧary dedı Prezident. Sol üşın eŋ aldymen el bolaşaǧy jastarǧa jaǧdai jasalu kerek.
«Äkımdık jalǧa berıletın tūrǧyn-üi salu üşın investorlarǧa tartymdy bolatyn tiımdı täsılder oilastyruǧa tiıs. Bıraq jaldamaly üiler tym qymbatqa tüspeuı kerek. Ondai päterler eŋ aldymen, qoljetımdı boluǧa tiıs. Jalpy, Almaty jastary üşın baspanaly bolu qol jetpes arman bolmauy kerek. Basynda baspanasy bar jastardyŋ erteŋgı künge degen senımı artady»,- dedı Prezident Qasym-Jomart Toqaev.Taǧy bır tüitkıl – tūrǧyn üi tapşylyǧy. Sol üşın äkımdık baspana qūrylysyn jylda 10 paiyzǧa ūlǧaituy kerek. Bıraq üiler körıngen jerge salynbauy tiıs. Öitkenı jer tapşy. Ǧimarattar bır-bırıne jaqyn. Qalanyŋ tynysyn taryltyp tūr. Sondyqtan Almaty zamanaui urbanistika talaptaryna sai boluy kerek dedı Toqaev.
«Qalamyz betonnan salynǧan ormanǧa ainalmauǧa tiıs. Sondai-aq, Alataudyŋ samaly qalada erkın esuı qajet. Būl qalanyŋ ekologiiasy üşın öte maŋyzdy. Qala salu kezınde qūrylys kompaniialarynyŋ emes, eŋ aldymen, tūrǧyndardyŋ müddesı eskerıluı kerek. Zaŋdarymyzda būl jaǧdai naqty rettelmegen. Ükımetke äkımdıkpen bırlesıp, osy mäselenı pysyqtap, zaŋǧa tiıstı tüzetuler äzırleudı tapsyramyn»,- dep atap öttı Memleket basşysy.Almatynyŋ ortalyǧy ömır süruge qolaily. Qajettınıŋ bärı bar. Al şet audandardyŋ damuy kenje qalyp otyr. Äleumettık nysandar jetıspeidı. Jūrt seruenge baratyn saiabaqtar tapşy. Jer üiler köp salynǧan. Tıptı, qys ailarynda qara tütın qaptaidy dedı Memleket basşysy.
«Äkımdıktıŋ basty mındetınıŋ bırı – ortalyq pen şettegı audandardyŋ arasynda paida bolǧan osy teŋsızdıktı joiu. Qala – bärıne ortaq. Sondyqtan, qalanyŋ igılıkterı de barlyq tūrǧyndarǧa bırdei qoljetımdı boluǧa tiıs»,- dedı Qasym-Jomart Toqaev.Mäselen qazır bırneşe audan tūrǧyndary auyz suǧa jarymai otyr. 30 myŋǧa juyq tūrǧyn tırşılık närın tasyp ışedı. Sol üşın äkımdıkke 3 jylda almatylyqtardy 100 paiyz sumen qamtu tapsyryldy. Kölık keptelısı de köptı mezı etken mäsele. Mälımetke sai künıne 700 myŋ maşina qalaǧa kırıp şyǧady. Söitıp almatylyqtardyŋ uaqyty jolda ötedı. Sondyqtan Toqaev jol-kölık jüiesın jaŋǧyrtyp, metro jelısın ūzartudy tapsyrdy. Öitkenı qaptaǧan kölık ekologiiaǧa da kerı äser etıp jatyr.
«Qalada kün saiyn atmosferaǧa taraityn qaldyq 125 myŋ tonna. Onyŋ 55 paiyzyn kölıkter, 35 paiyzyn käsıporyndar men jylu elektr ortalyqtary taratady. Jer üilerdıŋ mūrjasynan da ziiandy qaldyqtar şyǧyp jatyr. Sondai-aq 2025 jylǧa deiın qoǧamdyq kölıkter de kögıldır otyn men toqqa tolyqtai köşedı. Stansalary men jeke sektordy gazǧa köşıru ısın şapşaŋdatu qajet»,- deidı Toqaev.Ekologiiasyna ǧana emes ekonomikasyna da jıtu män beru kerek. Qazır Almaty el damuynyŋ qozǧauşy küşı. Jalpy ışkı önımnıŋ besten bırın, biudjettıŋ törtten bırın qamtyp otyr. Bıraq negızgı kırıs kölık, tūrǧyn üi jäne sauda salalaryna ǧana tiesılı. Būl dūrys emes. Ekonomikany şūǧyl türde ärtaraptandyru qajet.
«Ekonomikanyŋ ärtaraptandyrylu deŋgeiınıŋ tömen boluy qala tūrǧyndary tabysynyŋ ösımın baiaulatady. Qala «ortaşa tabys tūzaǧyna» tüstı, odan şyǧu üşın qala ekonomikasyn tübegeilı ärtaraptandyru qajet. Öŋdeu önerkäsıbın, turizmdı, IT sektoryn jäne kreativtı industriiany damytuǧa basa nazar audaru kerek»,-dedı Prezident.Prezident aitqan salalardy jetıldıru üşın qalada venchurlyq qor qūrylatyn boldy. Ondaǧy 10 milliard teŋge türlı aiti jobalardy ıske asyru üşın jūmsalmaq. Ärı memleket basşysy qaladaǧy qauıpsızdıkke de erekşe män beru kerek dedı. Eldegı qylmystardyŋ basym bölıgı osynda jasalady. Qazır mūnda 128 myŋ beinebaqylau kamerasy bolsa, sonyŋ törtten bırı ǧana polisiianyŋ jüiesımen integrasiialanǧan. Sondyqtan olardy ıske qosyp, baqylaudy küşeitu tapsyryldy. Qysqasy alyp şahardy qauıpsız, ömır süruge qolaily qalaǧa ainaldyru mındetı tūr. Ol üşın Prezident 6 baǧytty aiqyndap berdı. Būl qala damuyn ılgerıletuge sep bolady deidı sarapşylar.
Ūqsas jaŋalyqtar
