Jambyl oblysynyń ortalyǵy Taraz qalasynyń áýejaıy «Áýlıeata» dep, nege óz atymen atalmaıdy? Bul máseleni máslıhat pen májilistiń burynǵy depýtaty, ardager jýrnalıst Meırambek Tólepbergen kóterdi. «Aıdalada aq otaý, aýzy murny joq otaý» demekshi, áp-ádemi ataýdan jergilikti bılik nege jerindi?
QAǴAZDA BAR, QOLDANYSTA JOQ ATAÝ
Meırambek Tólepbergen áleýmettik jelide ózi kótergen máseleniń sheshimin tabý asa qıyn emes ekenin aıtady. Áıtse de ol qarapaıym máseleniń birneshe jyldan beri sheshilmeı kele jatqanyna tańǵaldy.
«2013 jyldary resmı qaǵazdarǵa «Áýlıeata» halyqaralyq áýejaıy» dep jazylyp turatyn. Biraq esh ýaqytta áýejaıǵa «Áýlıeata» degen jazý jazylmaǵan edi. 2010 jyldary atalǵan áýejaıdyń ábden eskirip, tozǵany týraly eldiń arasynda jıi aıtyla bastady. Sol sebepti 2015 jyly Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna oraı áýejaıda kúrdeli jóndeý juystary júrgizildi. Mereıtoıdyń aldynda bir qonaqty kútýge áýejaıǵa barǵanda bıýdjettik mekeme qyzmetkerleri áýejaıdyń áınegin jýyp jatyr eken. Sol jerde túnimen uıyqtamaǵan oblys ákiminiń birinshi orynbasaryn kezdestirip, «Ne bolyp jatyr? Mańdaıshasyna «Áýlıeata» dep jazbaısyzdar ma?» dep edim, «Úlgere almaı jatyrmyz» dep jaýap berdi. Tek qana «Taraz» dep jazyp qoıypty. Keıin oblystyq máslıhattyń depýtaty bolyp júrgende bul máseleni qozǵadym. Biraq ákimdik qyzmetkerleri tarapynan naqty jaýap bolmady. Sodan bul másele umytyla bastady. Shyny kerek men jekemenshikke ótip ketkennen keıin áýejaıdyń atyn «Taraz» dep ózgertip jibergen eken dep oıladym. Osydan eki-úsh kúni buryn Kókshetaý men Tarazdaǵy halyqaralyq áýejaılardyń basshylary aýysty. Atalǵan aqparat BAQ-da «Halyqaralyq Áýlıeata» áýejaıynyń dırektory taǵaıyndaldy» dep berilipti. Internetti aqtaryp kórsem, áýejaıǵa qatysty qujat shyǵa keldi», – deıdi ol.
Meırambek Tólepbergen áleýmettik jelidegi jazbasyn kópshilik halyq qoldap jatqanyn jetkizdi. Sondaı-aq ol oblystyq tilderdi damytý basqarmasynyń basshysy habarlasqanyn eskertti.
«Búgin oblystyq tilderdi damytý basqarmasynyń basshysy Rahııa Seıitbekqyzy «Sizdiń kótergen máselesińizdi nazarǵa aldyq. Búgin kompanııa basshylarymen sóılesemiz» dep aıtty. Bul – árıne, qýanyshty jańalyq. Bizge Áýlıeata degen ataýdy joǵaltpaý kerek. Sondyqtan da men Áýlıeata degen ataý úshin kúresip júrmin. Bir kezde Tarazda «Áýlıeata» degen ýnıversıet bolyp, keıin ol jabylyp qaldy. Qazirgi tańda atalǵan ataýda kókparshylar klýby bar jáne bir avtoparktyń resmı ataýy bolyp otyr. Aldaǵy ýaqytta Taraz qalasynan salynatyn shaǵyn aýdanǵa «Áýlıeata» degen at beriledi dep júr. Biraq onyń qashan paıdalanýǵa beriletinin bilmeımin. Mysaly, Qyzylorda áýejaıy «Qorqyt ata», Atyraý men Oral áýejaıy Hıýaz Dospanova men Mánshúk Mámetovanyń atymen atalady. Al bizdiń óziniń tarıhı ataýy bar áýejaıdy «Áýlıeata» dep jazbaýdy salǵyrttyq jáne tarıhı ataýǵa qııanat dep bilemin. Qazirgi qoǵamnyń ózine tán dert nemquraılylyq, salǵyrttyq bolyp otyr», – dedi eks-depýtat.
OBLYSTY ÁÝLIEATA DEP ATAÝ DURYS PA?
Meırambek Tólepbergenniń jazbasyna Murathan Estaev degen azamat «Eger múmkindik bolsa Jambyl oblysy ataýyn Áýlıe Ata oblysy (Kezinde Áýlıeata ýezdi atalǵan) degen tarıhı ataýy berilse, tipti oryndy bolar edi!» dep pikir qaldyrypty. Alaıda eks-depýtat bul usynysty qoldap otyrǵan joq.
«Ár adamnyń pikirin qurmetteımin. Biraq óz basym Jambyl oblysyn Áýlıeata dep ataýǵa kelispeımin. Jambyl degen ataý bir ǵasyr jasaǵan Jákeńniń rýhy ǵana emes, ol Moıynqum aýdanyndaǵy erekshe taýdyń aty. Sondyqtan da men Jambyl ataýy rýhanı qundylyq bolyp qalady dep oılaımyn. Iaǵnı oblystyń ataýyn Áýlıeata dep ataıyq degen usynys negizsiz dep sanaımyn. Biz rýhanı qundylyq degenge erekshe qaraýymyz kerek. Árıne bul máselege baılanysty ár azamat óz pikirin aıtar, oǵan eshkimdi aıyptaýǵa bolmaıtyn shyǵar. Biraq oǵan men kelispeımin. Jambyl, Jambyl bolyp qalýy kerek. Jambyl tek qana jyrymen ǵana emes, óziniń uzaq jasaǵan danalyǵymen el júreginde qaldy», – dedi ol.
Jalpy qoǵamda Jambyl shyǵarmashylyǵyna qatysty ár túrli kózqaras bar. Mysaly 1932 jylǵy asharshylyq pen 1937-1938 jylǵy qyrǵynnan keıin aqynnyń Stalın men Ejovty maqtap óleń shyǵarýyn keıbir adamdar synap jatady.
«Buǵan bir adamnyń ómirimen emes, tutas dáýirdiń jaǵdaıymen qaraý kerek. Ótken dáýirde ómir súrgen qanshama ataqty adamdar – ǵalym, aqyn-jazýshylar bar. Biz solardan ár tulǵany iriktep alamyz. Mysaly, tek qana Jambyl emes, basqa da tulǵalar óleń arnaǵan. Biraq Jákeńniń áreketin tereń túsinistikpen qabyldaımyn. Iaǵnı, Jákeńniń aty ulttyq, rýhanı qundylyq retinde qalady dep oılaımyn», – dedi ol.
Serik Joldasbaı
«Adyrna» ulttyq portaly
