«Niqabtyŋ» äuelgı maqsaty qandai?

Soŋǧy uaqytta qoǧamda oramal mäselesı ülken talqyǧa ainalǧany belgılı. Oramaldyŋ türlışe atauy jäne özındık erekşelıkterı men şyǧu tarihy, ükımı jaily halyqtyŋ bırı bılse, bırı bılmes. «Adyrna» materialynda niqabtyŋ tarihy men ony taǧudyŋ ükımı jaily tarqattyq. Niqabtyŋ tarihy ǧasyrlarǧa sozylady jäne ärtürlı mädeni jäne dıni dästürlermen bailanysty. Niqab – keibır mūsylman qoǧamdarynda äielderdıŋ dästürlı türde kietın jamylǧy türı. Niqabtyŋ paida boluy islamnyŋ ūiattylyq pen ädeptılık turaly erejelerımen jäne äielderdıŋ jeke äuretın jabu şartymen bailanysty bolyp keledı. HİDJAB PEN NİQAB BIR NÄRSE ME? Hidjab pen niqab islamdyq qoǧamdardaǧy keibır äielder kietın jamylǧylardyŋ bır türı, bıraq olar bettı jabu turasyna kelgende är türlı bolyp keledı. Hidjab - bas pen moiynǧa taǧylatyn, betın aşyq qaldyratyn oramal. Al niqab bettı tolyq jauyp tūratyn, tek közdı ǧana qaldyratyn kiım türı. NİQABTY KIMDER TAǦADY? Niqab kiiudı ärtürlı mūsylman qauymdarynda jäne ärtürlı mazhabtarda (islamnyŋ qūqyq mektepterı) kezdestıruge bolady.

• Hanafi mektebı: Hanafi mazhaby basym bolǧan keibır elderde, mysaly, Türkiiada niqab kiiu tarihi jäne mädeni faktorlarǧa bailanysty az boluy mümkın.
• Maliki mektebı: Maliki mektebı Soltüstık Afrika elderınde keŋ taralǧan, mysaly, Marokko, Tunis, niqabty mädeni dästürlerdıŋ bır bölıgı retınde esepteidı.
• Şafii mazhaby: Oŋtüstık-Şyǧys Aziianyŋ İndoneziia siiaqty aimaqtardy oranǧan äielder kezdesedı.
• Hanbali mektebı: Saud Arabiiasy siiaqty köptegen adamdar hanbali mazhabyn ūstanatyn elderde niqab kigender jiı jolyǧu mümkın.

NİQAB NE ÜŞIN TAǦYLADY? İslamdaǧy betperdenıŋ bır türı bolyp tabylatyn niqab ädette äiel zatynyŋ äuretın jabu maqsatynda kiıledı. Mazhabtarǧa, erejelerdıŋ ärtürlılıgıne bailanysty äiel adamnyŋ äuret tūstary är türlı bolyp sanalady. «NİQAB - QAZAQ SALTYNA, BOLMYSYNA JAT ŪǦYM» Tarihtan taǧylymynan belgılı qazaq halqy būrymdy qyzdaryna qūndyz börık, boijetkenderıne taqiia, kelınşekterı oramal, apa-äjelerı kimeşek kigen qazaq qoǧamyna, qazaq bolmysyna niqabtyŋ äser etuı, taǧu ürdısınıŋ erekşelıgı jaily dıntanuşy Aibar Aidarūly «jat ürdıs» dep jauap berdı. «Dästürlı dınımızdegı hanafi mazhabynda, äiel adamnyŋ denesı tügeldei – äuret bolyp sanalady. Tek qana jüzı, qoly men aiaǧy (tabany) äuret bolyp sanalmaidy» dep jauap berdı. Al söz bolyp otyrǧan niqab mäselesı jönınde: «Al niqab mäselesıne keletın bolsaq, qasiettı Qūran men Sünnette būl mäselege qatysty naqty būiryqty nūsqau joq. Kerısınşe, şariǧat normalaryna säikes, niqabty kiiu mındettı emes bolyp sanalady. Al mūsylman äiel üşın böten adamdardyŋ aldynda bet pen qoldy aşuǧa rūqsat etıletının atap ötu öte maŋyzdy. Tıpten niqab kiiudı köpşılık islam ǧalymdary keibır elderdıŋ ädet-ǧūryptarynan şyqqan dästür retınde sanaidy.  Alaida niqab kiiu bızdıŋ eldıŋ dästürlı dınıne, saltymyzǧa qaişy ekenı aidan anyq. Dını men dästürıne berık bolǧan ata-babalarymyzdyŋ ūstanymy emes. Qazırgı zamanaui, zaiyrly memleketter jaǧdaiynda, mūsylmandar azşylyq bolyp tabylatyn jerlerde, niqabty kigen dūrys emes, äsırese būl adamdardy qorqytatyn bolsa. Öitkenı, İslam boiynşa adam beibıtşılıkke, dostyqqa jäne igılıkke şaqyruy kerek», - dep jauap berdı maman Aibar Aidarūly.

Dina LİTPİN,

«Adyrna» ūlttyq portaly