Sońǵy ýaqytta qoǵamda oramal máselesi úlken talqyǵa aınalǵany belgili. Oramaldyń túrlishe ataýy jáne ózindik erekshelikteri men shyǵý tarıhy, úkimi jaıly halyqtyń biri bilse, biri bilmes. «Adyrna» materıalynda nıqabtyń tarıhy men ony taǵýdyń úkimi jaıly tarqattyq.
Nıqabtyń tarıhy ǵasyrlarǵa sozylady jáne ártúrli mádenı jáne dinı dástúrlermen baılanysty. Nıqab – keıbir musylman qoǵamdarynda áıelderdiń dástúrli túrde kıetin jamylǵy túri.
Nıqabtyń paıda bolýy ıslamnyń uıattylyq pen ádeptilik týraly erejelerimen jáne áıelderdiń jeke áýretin jabý shartymen baılanysty bolyp keledi.
HIDJAB PEN NIQAB BIR NÁRSE ME?
Hıdjab pen nıqab ıslamdyq qoǵamdardaǵy keıbir áıelder kıetin jamylǵylardyń bir túri, biraq olar betti jabý týrasyna kelgende ár túrli bolyp keledi.
Hıdjab - bas pen moıynǵa taǵylatyn, betin ashyq qaldyratyn oramal. Al nıqab betti tolyq jaýyp turatyn, tek kózdi ǵana qaldyratyn kıim túri.
NIQABTY KIMDER TAǴADY?
Nıqab kııýdi ártúrli musylman qaýymdarynda jáne ártúrli mazhabtarda (ıslamnyń quqyq mektepteri) kezdestirýge bolady.
- Hanafı mektebi: Hanafı mazhaby basym bolǵan keıbir elderde, mysaly, Túrkııada nıqab kııý tarıhı jáne mádenı faktorlarǵa baılanysty az bolýy múmkin.
- Malıkı mektebi: Malıkı mektebi Soltústik Afrıka elderinde keń taralǵan, mysaly, Marokko, Týnıs, nıqabty mádenı dástúrlerdiń bir bóligi retinde esepteıdi.
- Shafıı mazhaby: Ońtústik-Shyǵys Azııanyń Indonezııa sııaqty aımaqtardy oranǵan áıelder kezdesedi.
- Hanbalı mektebi: Saýd Arabııasy sııaqty kóptegen adamdar hanbalı mazhabyn ustanatyn elderde nıqab kıgender jıi jolyǵý múmkin.
NIQAB NE ÚShIN TAǴYLADY?
Islamdaǵy betperdeniń bir túri bolyp tabylatyn nıqab ádette áıel zatynyń áýretin jabý maqsatynda kıiledi. Mazhabtarǵa, erejelerdiń ártúrliligine baılanysty áıel adamnyń áýret tustary ár túrli bolyp sanalady.
«NIQAB - QAZAQ SALTYNA, BOLMYSYNA JAT UǴYM»
Tarıhtan taǵylymynan belgili qazaq halqy burymdy qyzdaryna qundyz bórik, boıjetkenderine taqııa, kelinshekteri oramal, apa-ájeleri kımeshek kıgen qazaq qoǵamyna, qazaq bolmysyna nıqabtyń áser etýi, taǵý úrdisiniń ereksheligi jaıly dintanýshy Aıbar Aıdaruly «jat úrdis» dep jaýap berdi.
«Dástúrli dinimizdegi hanafı mazhabynda, áıel adamnyń denesi túgeldeı – áýret bolyp sanalady. Tek qana júzi, qoly men aıaǵy (tabany) áýret bolyp sanalmaıdy» dep jaýap berdi. Al sóz bolyp otyrǵan nıqab máselesi jóninde:
«Al nıqab máselesine keletin bolsaq, qasıetti Quran men Súnnette bul máselege qatysty naqty buıryqty nusqaý joq. Kerisinshe, sharıǵat normalaryna sáıkes, nıqabty kııý mindetti emes bolyp sanalady. Al musylman áıel úshin bóten adamdardyń aldynda bet pen qoldy ashýǵa ruqsat etiletinin atap ótý óte mańyzdy. Tipten nıqab kııýdi kópshilik ıslam ǵalymdary keıbir elderdiń ádet-ǵuryptarynan shyqqan dástúr retinde sanaıdy. Alaıda nıqab kııý bizdiń eldiń dástúrli dinine, saltymyzǵa qaıshy ekeni aıdan anyq. Dini men dástúrine berik bolǵan ata-babalarymyzdyń ustanymy emes. Qazirgi zamanaýı, zaıyrly memleketter jaǵdaıynda, musylmandar azshylyq bolyp tabylatyn jerlerde, nıqabty kıgen durys emes, ásirese bul adamdardy qorqytatyn bolsa. Óıtkeni, Islam boıynsha adam beıbitshilikke, dostyqqa jáne ıgilikke shaqyrýy kerek», - dep jaýap berdi maman Aıbar Aıdaruly.
Dına LITPIN,
«Adyrna» ulttyq portaly
