Belgısız jaǧdaida qaza tapqan belgılı memleket jäne qoǧam qairatkerı, oppozisiialyq saiasatker Zamanbek Nūrqadılovtıŋ eŋ ūzaq atqarǧan qyzmetı Almaty qalasynyŋ äkımı boldy. 10 jyl qala äkımı bolǧan onyŋ osy qyzmetın qatarlastary men yqylaspen eske alady.
14 qaŋtarda Almatyda qoǧam jäne memleket qairatkerı Zamanbek Nūrqadılovtyŋ 80 jyldyǧyna orai as berıldı. Asta Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ keŋesşısı - baspasöz hatşysy Berık Uäli prezidenttıŋ köŋıl aitu hatyn oqyp berdı. Hatta prezident qairatkerdıŋ tuǧan jerı Almaty oblysynyŋ Kegen audanynda eskertkış, Almatyda tūrǧan üiıne eskertkış taqta ornatu kerek ekenın aitty. Saiasatta bilıkten oppozisiiaǧa deiıngı joldy jürıp ötken Zamanbek Nūrqadılov Almaty qalasyn – 10 jyl, Almaty oblysyn 4 jyl basqardy. Basqa atqa mınerler siiaqty emes, onyŋ şeneunık kezınde de batyl qimyldaǧanyn aitady zamandastary.
«ALMATYNY QAZAQYLANDYRDY»
Zamanbek Nūrqadılovtyŋ üzeŋgelesı bolǧan Jūmaş Kenebai qairatkerdıŋ Almatyny qazaqylandyruǧa qosqan ülesı zor bolǧanyn aitady.
– Men özım 1991 jyldan bastap Zäkeŋnıŋ qol astynda jūmys ıstedım. Zäkeŋnıŋ bır keremettıgı qazaq halqyna airyqşa qyzmet ettı. Mysaly, 20 myŋ qazaq jasyna tegın 10 sottyq jer berıp, üi salyp aluyna mümkındık berdı. Būl ıstıŋ basy-qasynda özım jürdım. «Şaŋyraq», «Taugül», «Altyn besık» jäne «Dumannyŋ» bärınen jer berıp, Almatyny qazaqylandyruǧa at salysty. Zäkeŋnıŋ bır keremettıgı «Qazaǧyma bolsa eken» dep jūmys ıstedı. Sol kezdıŋ özınde ıs-qaǧazdar qazaq tılınde jüre bastady. Äu basta Almaty qalasy äkımşılıgıne jūmysqa kelgen kezde «Mūnda bır debıreuı qazaqşa jūmys ıstemeidı ǧoi» dep şoşyp ketkenmın. Az ǧana uaqyttyŋ ışınde Almaty qalalyq äkımşılıgın qazaqşalandyrdy. Zäkeŋnıŋ patriottyǧy, tuǧan halqyna degen mahabbaty şeksız boldy. Men ondai bırde bır äkımdı, bırde bır ministrdı körgen joqpyn, – dedı ol.
Saiasatker Serık Äbdırahmanov ta Zamanbek Nūrqadılovtyŋ halyqqa jer bergenın joǧary baǧalaidy. Ol osy arqyly Nūrqadılovtıŋ Almatynyŋ qazaqylanǧanyn quattady.
– «Mamyrdaǧy» üilerdı basyp alǧanda Zamanbek solardy retke keltırudı maǧan tapsyrǧan edı. Män-jaidy bılgennen keiın «Zäke, mynalar daiyn üige talasyp jür, tüsınuge bolady. Jandaryna äbden batqan. Azamattarǧa jer bereiık. Jer bersek, azamattar üi salamyz dep köŋılderı tynyştalady» dep ūsynys aittym. Zäkeŋ bır sözge kelmei qalalyq atqaru komitetınıŋ basşylaryn jinap, jer beru jönındegı memlekettık komissiianyŋ basşysy etıp menı taǧaiyndady. Al menıŋ janymdaǧy jeltoqsanşylar men belsendıjıgıtter maǧan kömekşı bolyp, myŋdaǧan azamat jer aldy. Bır jyldan keiın men qyzmetten kettım. Kenesary Qaptaǧaev tıkelei Zamanbek Nūrqadılovke şyǧyp, keibır şeşılmei jatqan ıstı rettep otyrdy. Zamanbektıŋ şeşımı men qoldauynyŋ arqasynda jaŋa möltek audandar paida boldy. Osy arqyly ol Almatyny qazaqylandyruǧa küş saldy, – deidı ol.
«NAZARBAEV FURMANOV KÖŞESIN ÖZGERTUGE QARSY BOLDY»
Jūmaş Kenebai saiasatkerdıŋ Almaty köşelerın qazaqylandyruǧa erekşe köŋıl bölgenın eskerttı.
– Maǧan Zäkeŋ «Almaty köşelerın qalai atau kerek?» degen mäselenı anyqtau jönınde tapsyrma berdı. Men qai köşe qalai atalu kerek ekenın jazyp berdım. Sol kezde Nazarbaev Furmanov köşesın özgertuge qarsy boldy. Men atalǧan köşenı «Kenesary han nemese Älihan Bökeihanǧa bereiık» dep ūsynys aitqan edım. Bıraq basqa köşelerdıŋ bärın qazaqşaladyq. Mysaly, Ahmet Baitūrsynūlyna arnaiy köşe berıldı. Ūlt kösemınıŋ atyndaǧy köşenı beru dau boldy. Bızge «Ahmet Baitūrsynov» dep jazyp äkelıptı. Sol kezde «Taqtaişaǧa Baitūrsynov dep jazuǧabolmaidy, Baitūrsynūly» dep jazyp äkelıŋder»dedım. Sonda «Bız barlyq taqtaişany şyǧaryp qoidyq. Onyŋ aqşasyn kım töleidı?» degende «Sender töleisıŋder. Aldyn ala nege körsetpeisıŋder?» dep jauap berdım. Äkımnıŋ orynbasary «Baitūrsynūlynyŋ aty-jönıne bailanysty Jazuşylar odaǧynan qaǧaz äkelıŋızşı» degen soŋ odaqtyŋ sol kezdegı töraǧasy Qaldarbek Naimanbaevqa bardym. Ol ūlt ūstazynyŋ aty-jönı «Ahmet Baitūrsynūly» dep jazyp berdı. Solai būl mäsele şeşıldı, – deidı ol.
Jūmaş Kenebai qanşa jyldan berı zar ilep aityp, jazyp jürıp qairatkerdıŋ 80 jyldyǧynda saiasi özgerıster bastalyp jatqanyn aitady. Äitse de ol Zamanbek Nūrqadılov qaitys bolǧanda bır uys topyraq saluǧa jaramaǧan şeneunıkterdıŋ asqa kelgenıne taŋǧalǧanyn jasyrmady.
– Maǧan memleket basşysynyŋ baspasöz hatşysy Berık Uälidyŋ asqa kelıp, söilegenı jaqsy äser ettı. Mysaly, özınıŋ tuǧan jerı Kegenaudanynda eskertkış ornatu turaly ūsynys aitylyp jatyr. Al endı menıŋ köŋılıme kelgen bır närse boldy, atalǧan asta jüzdegen adam boldy. Būryn Zamanbek Nūrqadılovtyŋ atyn atauǧa qorqatyndar künı keşe batyr bolyp şyǧa keldı. Olardyŋ atyn atap, tüsın tüstegım kelmeidı. Aitsam, dau bolady. Keşe Zäkeŋdı dattaǧandar asta maqtai bastady. Zamanbek qaitys bolǧanda jerleuge kelmegender asta «Zamanbek degen keremet edı» dedı. Adam degen ne degen ekı jüzdı,ä?! – dedı ol.
Serık Äbdırahmanov Zamanbek Nūrqadılovtyŋ eskertkışımen qatar qylmystyq ıs aşylǧany da dūrys dep esepteidı. Sebebı ol qairatkerdıŋ qazasy eskerusız qalmauy kerek degen pıkırde.
– Qazır qarapaiym azamattar äkım men ministrlerge kıre almaidy. Qaŋtardan keiın köp äkımder halyqqa adal qyzmet etkısı keledı. Bıraq taǧaiyndalǧan äkımderdıŋ taǧdyry sol, olar köp närsenı şeşe almaidy. Jauapkerşılıktı moinyna ala almaidy. Halyq qazır Zamanbek sekıldı azamattardy saǧynyp otyr. Otyz jyl boiy halqyn oilaityn azamattardyŋ Nazarbaevtyŋ ūry jüiesı joq qyldy, – dedı ol.
Serık Joldasbai «Adyrna» ūlttyq portaly
