"Eŋ kışkentai qazaq"

2464
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2024/04/img_2836.jpeg

Bügın — qazaqtan şyqqan tūŋǧyş geolog ärı akademik Qanyş Sätbaevtyŋ tuǧanyna 125 jyl toldy, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı.

Ol — Jezqazǧan ken ornyn aşuşy, qazaqstandyq metallogeniia ǧylymynyŋ negızın saluşy, Qazaq ǧylym akademiiasyn ūiymdastyruşylardyŋ bırı ärı tūŋǧyş prezidentı.

Qanyş İmantaiūly 1899 jyly 12 säuırde Pavlodar oblysynyŋ Baianauyl audanynda düniege kelgen. Sauatyn auyl moldasynan aşqan bolaşaq ǧalym Pavlodardaǧy orys-qazaq mektebınde, Semei mūǧalımder seminariiasynda, Tomsk tehnologiia institutynyŋ tau-ken fakultetınde bılım alǧan.

Mūǧalımder seminariiasynda J.Aimauytov, M.Äuezov syndy körnektı qairatkerlermen bırge oqyǧan. Ş.Qūdaiberdıūlymen tyǧyz bailanysta bolyp, onyŋ şyǧarmaşylyǧyn joǧary baǧalaǧan. «Alaş» qozǧalysy qairatkerlerınıŋ ıs-äreketıne qoldau bıldırgen.

Sätbaev geologiialyq barlau jūmystaryn jürgızdı, onyŋ jetekşılıgımen būrǧylau masterlerı, syzba syzuşylar, prorabtar jäne taǧy da basqa kadrlar qalyptasty.

Qazaqstandyq ǧalym Jezqazǧan mys ken ornynyŋ qory būrynǧydan äldeqaida köp ekenın däleldedı.

Osy jaŋalyq üşın oǧan 1940 jyly KSRO joǧary memlekettık nagradasy – Lenin ordenı berıldı. Keiınırek oǧan taǧy tört orden tabys etıldı.

Qanyş Sätbaev soǧystan keiıngı jyldary eldegı ǧylymda jürgen adamdardyŋ basyp qosyp, Qazaq ǧylym akademiiasyn qūrdy. 1946 jyly aşylǧan QazKSR ǧylym akademiiasynyŋ alǧaşqy prezidentı bolyp Qanyş Sätbaevtyŋ sailanuy kezdeisoqtyq emes.

Ol 1947 jyly nauryzda KSRO joǧarǧy keŋesınıŋ deputaty retınde Londonda premer-ministr Uinston Cherchillmen kezdesedı. Sol kezde saiasatker odan "Özge qazaqtar da sız siiaqty boişaŋ ba?" dep sūraǧanda akademik: "O ne degenıŋız, Cherchill myrza, olai emes, men qazaqtyŋ ışındegı eŋ kışkentaiymyn! Halqym menen de biık" dep jauap bergen eken.

12 säuır Qanyş Sätbaevtyŋ tuǧan künı qūrmetıne orai Qazaqstanda Ǧylym qyzmetkerlerı künı retınde bekıtılgen.
Pıkırler