Özbekstannyŋ Jizaq oblysynda salynuy josparlanyp otyrǧan tömen quatty atom elektr stansiiasy Özbekstannyŋ menşıgınde bolady. Būl turaly Iаdrolyq energetikany damytu agenttıgınıŋ (Uzatom) AES qūrylysy direksiiasynyŋ basşysy Otabek Amanov mälımdedı, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
«Stansiia tolyǧymen Özbekstan Respublikasynyŋ menşıgı bolady. Stansiiany operator – jergılıktı kompaniia basqarady, iaǧni qazırgı uaqytta direksiiaǧa operatordyŋ ökılettıgı berılgen. Iаǧni, ony tiıstı operasiialyq lisenziiasy bar memlekettık operasiialyq kompaniia basqarady», - dedı ol.
Amanov 15 qazanda «Özbekstanda iadrolyq energetikany damytudyŋ qiyndyqtary men perspektivalary» atty halyqaralyq konferensiiasy aiasynda jurnalistermen kezdesude aitty.
Amanov şaǧyn atom elektr stansasynyŋ qūrylysynyŋ kezeŋderı turaly:
- qūrylysqa qajettı infraqūrylym jasalyp, tiıstı qūjattarǧa qol qoiylatyn 2024 jyldyŋ küzıne jūmystyŋ bastaluy josparlanuda. Bastapqy kezeŋde qūrylysşylarǧa arnalǧan tūrǧyn qalaşyq salynady;
- 2024-2029 jyldary ärqaisysynyŋ quaty 55 MVt, iaǧni jalpy quaty 330 MVt bolatyn alty reaktor salu josparlanuda. Reaktorlar atom energetikasy salasyndaǧy qauıpsızdık talaptary men erejelerın eskere otyryp, bır uchaskede ornalasady;
- Bırınşı reaktor qūrylys jūmystary bastalǧannan keiın 60 aidan keiın 2029 jyly paidalanuǧa berıledı dep kütılude. Ärbır kelesı reaktor alty ai aralyqpen ıske qosylady. Alty reaktory bar stansiiany tolyq ıske qosu 2032-2033 jyldarǧa josparlanǧan.
- Şaǧyn atom elektr stansiiasy jobasyna qatysu üşın şeteldık kompaniialardy tartu josparlanuda.
«Atom elektr stansiiasy ekı ülken qūramdas bölıkten tūrady - iadrolyq aral jäne qosalqy qondyrǧy. Ärine, bız iadrolyq araldy bızdıŋ bas merdıger «Atomstroieksport» (Rosatom) kompaniiasymen jüzege asyramyz. Al bız qandai da bır kömekşı nysandy halyqaralyq kompaniialar qatysatyndai etıp bırıktırgımız keledı, būl halyqaralyq joba. Bız qazır nūsqalardy zerttep jatyrmyz», — dedı Otabek Amanov.
Jobany qarjylandyruǧa qatysty şeteldık jäne jergılıktı banktermen kelıssözder jürgızılude.
«Europada, Reseide jäne jergılıktı bankterde bankter bar. Öitkenı infraqūrylymnyŋ keibır bölıkterın jergılıktı merdıgerler salady... Bankterdıŋ ūsynystary Ekonomika men Qarjy ministrlıgımen jäne Ortalyq bankpen kelısıletın bolady», - dep tüsındırdı basqarma basşysy.
Jobanyŋ qūny älı jariialanǧan joq.
Şaǧyn atom elektr stansiiasynyŋ iadrolyq otyny Reseide baiytylatyn özbek urany arqyly öndırıledı.
«19% nemese 20% deiın baiytylǧan uran oksidı-235 paidalanylady. Būl janarmai syrttan äkelınetın bolady, bıraq bır tarmaq bar. Ol jergılıktı özbek uranynan jetkızıletın şikızatty paidalanu arqyly öndırılmek. Iаǧni, özbek urany eksporttalady, ol daiyndalady, janar-jaǧarmai öndırıledı, sodan keiın ony qaitarady. Būl jergılıktı uran bolǧandyqtan, janarmai qūny äldeqaida arzan bolady dep senemız», - dedı Amanov.
Onyŋ aituynşa, paidalanylǧan iadrolyq otyn Reseige eksporttalady, onda ol qaita öŋdeledı, al keibır komponentterı Özbekstanǧa qaitarylady.
Atom elektr stansiiasynda öndırılgen elektr energiiasyn satyp alyp, ony «Ūlttyq elektr jelılerı» arqyly tūtynuşylarǧa jetkızudı «Uzenergosotiş» serıktestıgı jüzege asyrmaq.
Tömen quaty atos stansasy Jizaq oblysynyŋ Fariş audanyndaǧy Tūzqan kölınıŋ maŋynda salynady dep josparlanuda. Özbekstan bilıgı eldıŋ basqa aimaqtarynda şaǧyn atom elektr stansiialaryn salu mümkındıgın qarastyruda.
«Uzatom» agenttıgınıŋ direktory Azim Ahmedhadjaevtyŋ aituynşa, qazırdıŋ özınde atom elektr stansiialaryn saluǧa bolatyn 14 yqtimal uchaskege aldyn ala baǧalau jürgızılgen.
27 mamyr künı Taşkentte Resei prezidentı Vladimir Putinnıŋ memlekettık sapary barysynda «Rosatom» kompaniiasymen şaǧyn atom elektr stansasyn jobalau, jetkızu jäne salu boiynşa kelısımşart jasaldy. Osyǧan bailanysty taraptar Özbekstanda atom elektr stansiiasyn salu jobasy boiynşa yntymaqtastyq turaly 2018 jylǧy 7 qyrküiekte bekıtılgen ekı memlekettıŋ ükımetterı arasyndaǧy kelısımge özgerıster engızu turaly hattamaǧa qol qoidy.
Özbekstan prezidentı Şavkat Mirzieev şaǧyn atom elektr stansasyn salu jobasyn maŋyzdy dep atady.
«Älemdegı jetekşı elderdıŋ barlyǧy derlık iadrolyq energetika arqyly özderınıŋ energetikalyq qauıpsızdıgı men tūraqty damuyn qamtamasyz etedı. Özındık urannyŋ ülken qory bar jäne ony üşınşı elderge eksporttaityndyqtan, Özbekstan damuynyŋ jaŋa kezeŋıne ötu perspektivalary turaly oilasaq, būl joba bız üşın öte maŋyzdy», - dedı Mirziioev.
