Almatydaǵy Jambyl atyndaǵy Qazaq memlekettik fılarmonııasynda Almaty qalasy ákimdiginiń qoldaýymen «Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestigi men «Til» ortalyǵynyń uıymdastyrýymen «Azat rýhtyń aldaspandary» atty án men kúı keshi ótti. Táýelsizdiktiń 21 jyldyǵy men Jeltoqsan oqıǵasynyń 26 jyldyǵyna oraılastyrylyp uıymdastyrylǵan konerttiń ereksheligi – munda azattyq jolynda qurban bolǵan, qýdalanǵan, jer aıdalyp, atylyp, abaqtyǵa jabylǵan kompozıtorlardyń shyǵarmashylyǵy kórinis tapty. Azattyqty ańsaǵan Mahambet, Imanjúsip, Jaıaý Musa, Mádı, Qapez, Sary, Qurmanǵazy, Táttimbet, Qazanǵap, Ábdi, Qanapııa, Kenen, Ábiken Hasenov sııaqty sańlaqtardyń shyǵarmalarymen qatar, Táýelsizdik taqyrybyndaǵy halyq ánderi men kúıleri, keıingi zaman kompozıtorlarynyń týyndylary sahnaǵa jol tartty.
Ónertanýshy Erlan Tóleýtaı azatkerlik mýzyka tarıhyn baıandap, ár shyǵarmaǵa qysqasha túsinikteme berip otyrdy. Almaty qalasy Ishki saıasat basqarmasy men Tilderdi damytý basqarmasynyń qoldaýymen ótkizilip otyrǵan keshtiń shymyldyǵy Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi, Qurmet ordeniniń ıegeri, rejısser Saǵyzbaı Qarabalınniń sahnalaýynda azattyqtyń azapty jolyn beıneleıtin shaǵyn qoıylymmen túrildi. Ahmet, Maǵjan tárizdi Alash arystary, Álııa men Mánshúkteı qazaqtyń batyr qyzdary, Qaırattaı jigerli bozdaqtardyń beıneleri somdalǵan kórinis áseri búkil eldi ornynan tik turǵyzyp, qoshemet pen qurmetke bóledi.
Belgili kúıshi Bilál Ysqaqov Ábiken Hasenovtiń «Qońyr» kúıimen jurtty tolǵandyrsa, tanymal ánshi Jolaman Qujımanov «Alash marshyn» oryndap, alashtyqtardyń rýhyn aspandatty. Osy oryndaýdaǵy Hasen Qoja-Ahmettiń áni men totalıtarlyq júıe qurbany Búrkit Ysqaqovtyń sózine jazylǵan «Dýshar bop beınet soryma» atty áni kóńilderdi tolqytty. Halyq kompozıtorlarynyń ishindegi Mahambetten keıingi qurbandarynyń biri Bataqtyń Sarysynyń ánin oryndaǵan jas ánshi Elza Qarabalına da jurtshylyqtyń qoshametine bólendi. Erlan Tóleýtaıdyń shyrqaýyndaǵy Mádıdiń «Qarakesek» áni, Tileýles Qurmanǵalıevtyń oryndaýyndaǵy Qapezdiń qoshtasýy men Kenenniń «Bulbulǵasy» qalyń kórermendi beıjaı qaldyrmady. Kómeıine qut uıalaǵan ánshi Erkin Shúkimanov Ramazan Elebaevtyń «Jas qazaǵy» men Serik Qalıevtiń «Alash arystary» atty ánderin joǵary deńgeıde shyrqady. Al Erlan Rysqalı Jaıaý Musanyń «Aq sısasy» men Qanapııanyń ánin quıqyljyta salyp, qalyń tyńdarman qoshemetine bólendi. Barmaǵynan kúmbir kúıler tógilgen sheber kúıshi Murat Ábýǵazy tartqan halyq kúıi «El aıyrylǵan» men Mahambettiń «Jumyr qylyshy», Qurmanǵazynyń «Tóremuraty» men Táttimbettiń «Kókeıkestisi» eldiń kóńilin qozǵasa, talantty jas kúıshi Nurken Áshirov tókpeletip tógiltken Qazanǵaptyń «Shyryldatpasy» jurtqa jiger bere tústi. Sybyzǵynyń qulaǵynda oınaıtyn sybyzǵyshy Talǵat Muqyshev halyq kúıi «Zaman-aıdyń» tereń tolǵamdy sazymen oı ıirimderine jetelese, jas ánshi Talǵat Ábýǵazy halyq áni «On altynyń zarymen» tarıhtaǵy zobalań jyldardy kóz aldymyzǵa ákelgendeı boldy. Aqyn Ábýbákir Qaırannyń sózine jazylǵan Jolaman Qujımanovtyń «Aınaldym senen» áni Erlan Qujımanovtyń oryndaýynda óz ánshisin tapqandaı áser qaldyrdy. Soǵys jyldary shyqqan Qasym Amanjolovtyń «Darıǵa, sol qyz» ánin naqyshyna keltirip aıtqan ánshi Erkin Nurhanov pen Sátmaǵambettiń «Qanattaldysyn» sheber oryndaǵan jas ánshi Saıat Nurǵazın de halyqtyń rızashylyǵyn aldy. Jas talantty ánshi Jaqsygeldi Maıasar men Bolat Qusaıynovtyń oryndaýyndaǵy otarshyldyq júıeniń qurbany Imanjúsiptiń ánderi batyr babamyzdyń arýaǵyn qaıta tiriltkendeı kúı keshirtti.
Buǵan deıin Birjan sal, Aqan seri, Muhıt, Jaıaý Musa, Úkili Ybyraı ánderinen lekııa konertter uıymdastyrǵan «Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestigi jyl saıyn Táýelsizdik meıramy men Jeltoqsan oqıǵasyn eske alý kúni qarsańynda «Azat rýhtyń aldaspandary» atty konertti ótkizýdi dástúrge aınaldyrmaqshy.
Arman SERIKULY
