Maiia Bekbaevanyŋ qazaq äielderıne qatysty aitqany jaily. Qazaq äielın bılımsız, tömen etektı şüikebas dep körsetu bügın bastalǧan joq. Sovet ideologtary qaşan da qazaq äielın baǧynyşty, bılımsız, jergılıktı dästürdıŋ qūrbany etıp körsetuge müddelı bolǧan. Öitkenı barlyq otarşyldar siiaqty, sonyŋ arqasynda, Spivak aitpaqşy, "qoŋyr tändı äieldı qoŋyr tändı erkekten qūtqarǧan aq näsıldı adam" retınde orys beinelı Sovet ükımetın alǧa tartty.
1930-60 jj.qazaq kinosynda qazaq äielın (Raihan, Botagöz, Än qanatynda, tb) sipattauda qaşan da aq näsıldı qūtqaruşy kelıp qazaq qyzynyŋ közın aşatyn siujettı talap etken. Talap etkenı turaly derek jetkılıktı. Solaişa, osy sipattama bärınıŋ sanasyna şegelendı. Keiıngı sovet däuırı men älı künge deiın sol narrativke senıp jürgender barşylyq. Mysaly, Bekbaeva hanym.
Tarihi tūrǧyda qarasaq, ūzatylǧan qyzdardyŋ jasauyna Abaidyŋ öleŋder jinaǧy, qoldan tıgılgen däpter küiınde qosylyp berıletını dästürge ainalǧany jiı aitylady (Tūrsynbaiūly 2016). Mırjaqyp Dulatovtyŋ "Oian qazaǧy" da ūzatylǧan qyzdardyŋ eŋ qymbat qazynasy qatarynda jasauynda bolǧany aitylady (Dulatov 2004: 295). qymbat qazyna retınde kıtap alatyn qyzdar, Abai men Mırjaqypty oqityn qyzdar qalaişa bılımsız bolady?
Mūndai derekter töŋkerıske deiıngı qazaq äielı turaly keŋestık tüsınıkpen üilespedı, ideologiiasyna qolaily bolmady. Qoǧamda ärtürlı äielder bar ekenın moiyndamai, qazaq qyzyn jappai tek qana sovet odaǧy kelıp oqytty, bılım berıp, adam qataryna qosty degen oi aitu kerek boldy. Mysaly, Kinematografiia komitetı "Abai änderı" (1946) filmın talqylaǧanda Ajar (Ämina Ömırzaqova), Maǧyş (Şolpan Jandarbekova), Qarlyǧaş beinelerıne qatysty mynandai syn aitty: «būlarda qarapaiym halyqqa tän ...qarapaiymdylyq jetıspeidı, tym bılımdı körınedı» (Ortalyq arhiv). Öitkenı olar bılımdılıktı qazaq qyzyna qimaidy.
Sol siiaqty, senzorlar filmdegı Rahiia Qoişybaeva ǧajap temperamentpen somdaǧan Zeinep aqyndy Abai men Puşkin poeziiasyn nasihattauşy retınde ǧana qabyldap, «Aidardyŋ ölımı siiaqty şaryqtau sätterde Zeinep Abaidyŋ änderın (Tatiananyŋ änı) aituy kerek» dep ūsynǧan. Būl pıkırler keŋestık ideologtardyŋ qazaq äielderıne qaşan da täueldı, baǧynyşty röl laiyq dep eseptegenın körsetedı.
Al Bekbaeva hanym siiaqtylar sol sovet odaǧy qazaq qyzyna jamaǧan qamytty odan ärı japsyra tüskısı keledı, stereotipten şyqqysy kelmeidı, öitkenı aldymen, aiqai ūrannan ärı ızdenıs az. Ekınşıden, qazaq qyzyn kım kemsıtpep edı, toqpaqtai beruge bolady dep oilaityn şyǧar.
Samal Ibrayevanyŋ postynan keiın kelgen oi. Būl mäselenıŋ bır qyry ǧana, äitpese orta, qauıpsızdık, sezım degen jekelegen faktorlardan bölek, Mırjaqyptyŋ jūbaiy Ǧainijamal, Säkennıŋ äielı Gülbaram siiaqty aiauly beineler qanşama. Abailamai söilegen soŋ keşırım sūrau aiyp emes.
Ūqsas jaŋalyqtar
