Qūndylyqtarǧa qūrylǧan bılım – jeŋımpazdar täjıribesı

1977
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2025/05/b2860ef5-f8d6-48b9-ac7b-c3489b754f47-960x500.jpeg?token=6050ad73da8649f4d0457ccbce2cbb9f

Ūstaz ben şäkırt qol ūstasyp, bılım men qūndylyqty qatar alyp jürse – naǧyz örkeniet sonda bastalady. Al būl keş – sol örkenietke bastar säulelı qadam!

Bılım – aqiqatqa bastar jol, al qūndylyq – sol joldyŋ jürekke tüsırer ızı. 93 mektep-liseiı ūiymdastyrǧan “Qūndylyqtarǧa qūrylǧan bılım – jeŋımpazdar täjıribesı” atty Tedx formatyndaǧy qorytyndy keş – osy sözderdıŋ naqty dälelı boldy. Būl – jai ǧana esep beru nemese marapattau sätı emes, būl – jyl boiy ruhani ızdenıspen, ädebi tereŋdıkpen, ūstaz ben şäkırttıŋ özara senımıne qūrylǧan eŋbektıŋ jarqyn körınısı.

Sapamen ölşengen sapar

“8 ai – 8 kıtap – 80 sūraq” formulasy, şyn mänınde, jastardyŋ ışkı älemıne sapar şekken ruhani ekspedisiia. Ana men balanyŋ būl baiqauda top jaryp, şetelge joldama aluy – bır otbasynyŋ emes, tūtas mektep qauymynyŋ ortaq jeŋısı. Oqylǧan kıtaptar – qazaq ädebietınıŋ jauharlary, ärqaisysy adam janynyŋ türlı qyryn aşatyn tereŋ oily tuyndylar.
  • Saiyn Mūratbekovtyŋ “Jusan iısı” – saǧynyş pen balalyqtyŋ aŋsary, 
  • Äzılhan Nūrşaiyqovtyŋ “Aqiqat pen aŋyzy” – adaldyq pen azamattyqtyŋ ainasy,
  • Säbit Mūqanovtyŋ “Botagözı” – taǧdyr men mahabbattyŋ dramasy,
  • Jüsıpbek Aimauytovtyŋ “Aqbılegı” – äiel taǧdyry, ūlttyq qasıret,
  • Oralhan Bökeidıŋ “Qar qyzy” – syr men sezımnıŋ şeksız keŋıstıgı,
  • Dulat İsabekovtyŋ “Qarǧyny” – örkeniet pen ar tazalyǧy,
  • Säken Jünısovtyŋ “Japandaǧy jalǧyz üiı” – jalǧyzdyqtyŋ jan dauysy,
  • Zeinep Ahmetovanyŋ “Şuaqty künderı” – ötken men bügınnıŋ dialogy.

Būl şyǧarmalar – tek ädebi mätın emes, ömırdıŋ özın söiletken körkem aqiqattar.

Şyǧarmalar tek siujet nemese keiıpker taǧdyrymen ǧana emes, olardaǧy ömır men ölım, ar men namys, mahabbat pen adaldyq, jalǧyzdyq pen ümıt sekıldı mäŋgılık kategoriialar arqyly oquşyny oilauǧa, sezınuge, adam bolmysyna üŋıluge jeteleidı. Būl – bılımnıŋ eŋ asqaq formasy: aqparat emes, tüsınık, este saqtau emes, tüisık. 

«Osy joba arqyly anam älemge menıŋ közımmen qarai bastady» - dedı, baiqaudan ekınşı oryn ielengen 10 «ä» synyp oquşysy Masqanova Şynar.

“Är kıtap – bır älem” jobasy aiasynda ūstazdar qauymy da ruhani ızdenısten şet qalmady. Olar oqyǧan şyǧarmalar – pedagogikalyq parasat pen adamtanudyŋ tereŋ közı. Ūstaz üşın bılım beru – jai ǧana pän üiretu emes. Ol – jürekten jürekke jol salu, adam boiyndaǧy mümkındıktı körıp, sony aşu. Bılım – adamnyŋ janyna baǧyttalǧan küş, al ūstaz – sol küştıŋ taratuşysy. Osy oraida bılım turaly oişyldardyŋ közqarasyna kezek bersek, Konfusii: “Bılımdı adam özın tolyqtyrady, bılımsız adam özın körsetkısı keledı” dedı. Äl-Farabi bolsa “Bılım – tärbiemen bırge jürgende ǧana adam adamdyqqa jetedı” dep tūjyrymdady. Osy filosofiialyq tūjyrymdar mektep aiasyndaǧy jobalarda naqty ıske asqandai.

Keş barysynda “Bırtūtas tärbie” baǧdarlamasy aiasynda jüzege asqan jobalar – tärbie men bılımdı bölıp-jarmai qarastyrudyŋ jarqyn körınısı boldy. “Ūşqyr oi alaŋy”, “Şabyt”, “Qamqor”, “Smart Bala” siiaqty jobalar balanyŋ tek ziiatkerlık qabıletın ǧana emes, adamgerşılık, qaiyrymdylyq, jauapkerşılık qasietterın de damytudy közdegenın däleldedı.

Mūndai jobalar arqyly balada tek bılım emes, bolmys qalyptasady. Al, bolmys – adamnyŋ ışkı tūtastyǧy, iaǧni bılımı, senımı, äreketı men mınezı bır arnada toǧysqanda ǧana ruhani kemeldıkke jetuge bolady.

Fizika pänınıŋ mūǧalımı, Baqytjan Aibolūlynyŋ Bookchallenge jobasy aiasyndaǧy pıkırı de köpşılıktı tolǧantpai qoimady. “Kıtaptyŋ bererı – oi talǧamyn qalyptastyru.”- dedı Baqytjan Aibolūly. Rasynda, şynaiy bılım – daiyn jauaptardy emes, jaŋa sūraqtardy tudyrady. Al kıtap – sol sūraqtarǧa jol aşatyn ruhani qūral.

Būl keş – bır jyldyq eŋbektıŋ şaryqtau şegı ǧana emes, qūndylyqtar arqyly örkendeudıŋ jarqyn ülgısı. Bügıngı şäkırt – erteŋgı el tūtqasy. Olardyŋ ruhani azyǧy bai, tanymy tereŋ bolsa – bolaşaq jarqyn bolmaq.

Būl jobanyŋ joǧary deŋgeide ötuıne mektep direktory Beksūltan Polatbekūlynyŋ tıkelei bastamasy men qoldauy erekşe yqpal ettı. Ūrpaq tärbiesın jaŋaşa közqaraspen ūiymdastyruǧa ūmtylǧan basşy retınde ol bılım men qūndylyqty ūştastyrǧan osyndai jobalarǧa zor män berıp keledı.

Basşynyŋ janaşyr közqarasy men zamanaui oilauy – mektep ūjymynyŋ şabytpen, senımmen jūmys ısteuıne berık negız boluda.

Osy jobada erekşe belsendılık tanytyp, şyǧarmaşylyq ızdenısterımen közge tüsken bırqatar ūstazdar da şäkırtterımen bırge şetelge joldama ūtyp aldy. Būl – ūstaz eŋbegınıŋ laiyqty baǧalanuy ǧana emes, qoǧamnyŋ «Mūǧalım – keleşek säuletşısı» degen qaǧidany naqty ıske ainaldyryp otyrǧanynyŋ jarqyn dälelı. Būl joldamalar – jai ǧana saiahat emes, ruhani şabyttyŋ, käsıbi moiyndaudyŋ, jan men jürektı jaŋǧyrtatyn ruhani demnıŋ belgısı. Būl – ūstazǧa körsetılgen şynaiy qūrmettıŋ, ūrpaq tärbiesıne qosqan ülestıŋ naqty körınısı. Öitkenı qūndylyqtarǧa negızdelgen bılım – būl tek oqu baǧdarlamasy emes. Būl – ömırdı tanuǧa, adam boluǧa, jürekten jol ızdeuge baǧyttalǧan ruhani baǧdar. Al 93 mektep-liseiı osy baǧytty naqty ısımen, mazmūndy jobalarymen, nätijelı eŋbegımen däleldep keledı. Būl – sözsız, jeŋıs. Būl jeŋıs – sanadaǧy serpılıs, jürektegı jaŋǧyru, bolaşaqqa salynǧan senımdı köpır!

Pıkırler