Esse
1979 jyldyń sáýiri bolatyn. On bir jasar kezim. Kún senbi edi. Tańerteń ákemniń synyptasy Túrikmenbaı keldi. Sháı iship alǵan soń, ákem traktordyń kabınasyna jaıǵasty. Telejkaǵa sheshem, apam, men, inim, eki qaryndasym otyrdyq.
Bizden Ústirtke qaraı on shaqyrymdaı jerde naǵashylarymyzdyń aýyly. Solaı qaraı baǵyt aldyq.
Sheshem:
-Balalarym, naǵashylaryń tórkindeýge shaqyrypty. Soǵan bara jatyrmyz.
-Tórkindeý degen ne?-dep suradym.
-Halqymyz "Qyz jat-jurttyq" -deıdi ǵoı. Barǵan jerine sińisip, balalary bolyp, birneshe jyl ótken soń, ákesi tórkin jurtyna, ózi ósken úıine qonaqqa shaqyrady. Oǵan kúıeýin, balalaryn alyp barýy kerek. Naǵashylarymen dıdarlasady.
Tórkindeý ómirinde bir-aq ret bolady. Basqa kezde jáı qonaq bolyp bara beredi.
Bardyq. Bárimiz máz-meıram.Týǵan naǵashymyz da, inisiniń úıi de qoı soıyp, qonaq etýde.
Kelesi kúni tústen soń biz aýylǵa attanar aldyn, áke-sheshemizge, balalarǵa kıim berdi. Birimizge kostıým-shalbar, keıbirimizge kóılek pen jeıde buıyrdy.
Sonyń aldynda kelgen kórshileriniń biri iship alǵan bolý kerek, teńselip otyr.
Naǵashymyz úıindegi túıeniń birin sheshemizge atady.
Sol kezde kórshisi:
-Sáke! Munyńyz ne? Úıińde bar bolǵany eki túıe. Olarda eki jyldan bir botalaıdy. Ár jyly biriniń shubatyn iship otyrsyńdar. Aldyńǵy on-jıyrma jyl buryn da joqshylyq boldy. Endi toqshylyq bastalyp ketti me? Basqa elge ketken qyzyńyzǵa baldardyń nesibesinen jyryp, eki túıeńizdiń birin bergenińiz artyq-dedi.
-Táıt, -dedi naǵashym daýsyn kóterip-Qaıdaǵyny aıtpa! Tórkindeý ata-babamyzdan kele jatqan dástúr. Qazaǵymyzdyń ulttyq qundylyqtaryn qasterleı bilýimiz kerek. "Aqtaban shubyryndy" kezinde de, asharshylyq jyldarynda da ulttyq bolmysymyzdy joǵaltpaı, saltymyzdy saqtaı bildik.
-Jón!
-Óte durys-dep jatty basqalar.
Sheshemizdiń tórkindeýine naǵashymyz bergen túıeni aýylymyzǵa alyp keldik. Biraq ylǵı, ósken aýylyna qashyp kete beretin boldy. Jarty jyldaı ustadyq. Kóbine tusap qoıamyz. Biraq ebin taýyp, túıe týǵan jerine taıyp turady. Sodan ata-anamyz ony sol aýyldaǵy bireýge satyp jiberdi.
Anam:
-Ultymyzdyń saltymen kelgen túıe edi. Bizdiń aýylǵa kóndikpedi.
Onyń aqshasyna kıiz úı alaıyq. Ákemniń kózi bolsyn. Onyń ústine jazda kún ystyqta sonda turamyz. Balalarymyzda ata-babalary sekildi úıde turyp, shańyraqqa qarap, ýyqpen keregedeı septesip sezinip óssin. Uly ulttyń urpaqtary óz qundylyqtaryn sezingende qýattana túsedi-dedi. Alty qanat kıiz úı aldyq. Týyrlyǵyn kúnniń ýaqytyna qaraı inimiz ekeýmiz ózgertip qoıamyz. Shańyraqtan arǵy jaǵyndaǵy kókke qarap jatyp ósken bizder halqymyzdyń salt-dástúrlerin shama-sharqymyzsha boıymyzǵa darytýǵa tyrystyq.
Aldanazar Jaılyuly
