Joǵary ustap jalaýyn,
Qalǵan emes dúbirden.
Azıada alaýyn,
Qolyna alyp júgirgen.
(Jýrnalıstik folklordan)
Aýrýhana degen uǵym Ázaǵańa tańsyq emes. Qan qysymy shapshyǵan saıyn «Jedel járdem» shaqyrady. Birneshe ret ınfarkt alyp, qaıta tikteldi. Qanaty qaıyrylyp baryp, qatarǵa qosyldy. Sóıtken Ázilhan aǵany, áıgili «Mahabbat, qyzyq mol jyldar» men «Aqıqat pen ańyzdyń» avtoryn eń sońǵy ret aýrýhanaǵa men aparyp salamyn degen oı úsh uıyqtasam túsime kirmepti.
2011 jylǵy 7 aqpan kúni Elbasynyń shyǵarmashylyq ókilderine stıpendııa tapsyrý saltanatyna qatysý úshin Almatyǵa kelgenbiz. Prezıdent ordasyna jurt erte jınaldy. Olardyń arasynda Ázilhan aǵamyz da bar edi. Kóńil-kúıi kóterińki, jaırańdap-aq júrgen. Sanasy qashanda sergek, qoǵamdyq sharaǵa ún qosýdan sharshamaıtyn ol bir-eki telearnaǵa suhbat berip te úlgerdi. Saltanatty sát jaqyndap kele jatty.
Bir qarasam, Ázilhan aǵa kire beristegi dıvanda jantaıyńqyrap otyr eken. Qasyna biraz adam jınalyp qalypty. Túri jaısyzdaý kórindi. Erni kezerip ketken. Júrek tusyn damylsyz sıpalaıdy. Bireýler dáriger shaqyrýǵa ketti.
Jurt zalǵa kirip, jaıǵasa bastady. «Sen aǵańnyń janynda bol!» – dedi maǵan Mádenıet jáne aqparat mınıstri Muhtar Qul-Muhammed.
«Jedel járdemmen» jetken eki dáriger qyz aǵamyzdyń ınsýlt alǵanyn aıtty. Sol kezde Ázaǵańnyń shydamdylyǵyna tańǵaldym. Dárigerlerdiń saýaldaryna báseń daýsymen baıaý ǵana jaýap berip jatty. Kózin bir núktege qadap alǵan. «Myna qyzdarǵa aıtshy, aıaly alaqandarynyń jylýlyq shıpasyn sezinip jatyrmyn», – deıdi maǵan. «Úıge habarlaıyn ba?», – dep surap em, «Qaıtesiń, balalar qorqyp keter» – dedi. «Jedel járdemniń» ishinde kele jatqanymyzda «Qasymda otyrsyń ba?», – degendeı aýyq-aýyq qarap qoıdy. Jol boıy kóbirek sóıledi. Men «Aǵa, sóılemeńiz, sharshap qalasyz», – degenmin. «E, aınalaıyn, men qaıbir jetiskennen sóılep jatyr deısiń», – dedi ap-anyq daýyspen. Sózi buzylmaǵanyna qarap, keseldiń jeńildeý túri shyǵar dep oılaǵanmyn.
Ádepkide álgi eki dáriger qyzǵa meniń bul kisiniń kim ekenin túsindirýim qıynǵa soqty. Jigitter asyǵysta Ázaǵań tirkelgen Prezıdenttiń Is basqarmasy aýrýhanasynyń «Jedel járdemine» emes, qalalyq «Jedel járdemge» habarlassa kerek. Sodan olar jetip kelgen. Ádebıet pen mádenıetińe onsha pysqyra qoımaıtyn jastar ekeni baıqalady. Ózderi asyqpaıdy-aý, asyqpaıdy. Ár nárseni táptishtep surap, qaǵaz toltyryp, otyryp aldy. Dárigerler meniń: «Shyraqtarym-aý, bul kisi – áıgili qalamger. Qazaqstannyń halyq jazýshysy, Memlekettik syılyqtyń laýreaty. Jasy toqsanǵa taıaý, tezirek jetkizbesek bolmaıdy», – dep taýsyla sóılegenime qulaq asa qoımady. Bir kezde shydamym jetpeı: «Bul kisi – myna ótip jatqan Qysqy Azııa oıyndarynda qolyna alaý ustap júgirgen adam!», – dep edim, jaıbaraqat otyrǵan eki qyz eleń ete tústi. «Baǵanadan beri solaı dep aıtpaısyz ba? Bul kisiniń Azıadaǵa qatysy bar eken ǵoı!», – dep zyrlaı jóneldi. Sol kúnderi dárigerlerge Qysqy oıyndarǵa jumyldyrylǵan adamdardyń deni-qarny saý bolýyn qadaǵalaý jóninde erekshe tapsyrma berilgen kórinedi. Shynynda da Ázilhan aǵa osydan bir apta buryn ózi týyp-ósken ólkesine baryp, Azıadanyń estafetasyn jalǵap, alaýdy jetkizýge qatysqan edi. Jasty da, jasamysty da eleń etkizgen bul kórinisti dúıim jurt teledıdardan qyzyǵa tamashalaǵan-dy.
Sóıtip, emdelý ornyna erterek jetýimizge toqsanǵa taqaǵan Ázaǵańnyń ádebıettiń jalaýyn emes, Azıadanyń alaýyn ustaǵany sebep boldy.
Prezıdenttiń Is basqarmasynyń aýrýhanasyna keldik. Al bul jerde jaǵdaı múlde basqasha. Mundaǵylar jarty ǵasyrdan beri emdelip kele jatqan Ázekeńdi túgel tanıdy. Shetinen kelip, qarap jatyr. Bir dáriger zerdesin baıqaǵysy kelgen bolýy kerek, meni kórsetip, «Mynaý kim?», – dep surady. «Meniń Baýyrjan degen inim», – dep jaýap qatty. «Ol qaıda jumys isteıdi?». Aqsaqal «Aıqyndy» bir aıtyp, mınıstrlikti bir aıtyp, áıteýir jobalap jetkizdi.
«Bir aıaǵyńyzdy kóterińiz», – dedi jańaǵy dáriger. Ázilhan aǵa jaılap oń aıaǵyn kóterdi. «Endi ekinshisin kóterińiz!». Sol aıaq qozǵalmady. Dúnıeni sharlaǵan, tipti sonaý soǵys jyldarynda jat eldiń topyraǵyna deıin aparyp kelgen aıaq tuńǵysh ret Ázaǵańa baǵynbady. Soǵan kúızeldi me, aqsaqal betin qabyrǵaǵa buryp, únsiz qaldy. Sol sátte ol maǵan egilip jylap jatqandaı kórindi. Syrtqa shyǵyp, jazýshynyń qyzy, Kaz GÝ-diń professory Janar Nurshaıyqovaǵa telefon shaldym.
Ázilhan aǵa búgin Prezıdent stıpendııasyn tapsyrý rásiminde Elbasy aldynda sóz sóıleýi kerek edi. Oǵan Memleket basshysynyń janynan oryn saılanǵan. Men jazýshynyń qashanǵy ádetinshe asa uqyptylyqpen ázirlengen sol sóziniń mátinin, stıpendııa retinde alǵan qarajatyn, qol saǵatyn, uıaly telefonyn, syrtqy kıimderin janushyryp jetken uly Arnur men jıeni Sákenniń qolyna tabys ettim.
Sálden soń dárigerler Ázaǵańdy jansaqtaý bólimine aparatynyn málimdedi. Qart sarbaz basyn shalqaq ustap, zembildiń ústinde ketip bara jatty.
Týra bir aptadan soń Sáken Almatydan telefon soqty. Aǵamyz dúnıe salypty...
2011 jyl.
