Ai, Berdıbai, Berdıbai,
Söiler me edım men būlai?!
Mūŋym menıŋ bıtpedı-ai,
Künım nenı kütkenı-ai?!
Ertai Aşyqbaev
Osydan otyz alty jyl būryn, bügıngışe aitsaq, Berşügır stansasynyŋ, temırjol boiynyŋ sol kezdegı resmi onomastikasyna süiensek, «Berchogrdıŋ» balasy Berdıbai Kemal ekeumız Aqtöbe oblystyq «Kommunizm joly» gazetıne öndırıstık praktikaǧa keldık. Būl kommunizmnıŋ elesı eptep kömeskılene bastaǧanymen onyŋ sara joly älı de sairap jatqan kez edı. Osyndai ideologiialyq ūstanym qoǧamǧa tırek bolyp tūrǧan däuırde ılmigen şiborbai ekı student aqtöbelık saqa jurnalisterdıŋ ortasyna top ete tüstık.
Bızdıŋ būl keluımız keiın osy gazettıŋ bügıngı bas redaktorynyŋ orynbasary, ol kezdegı jas tılşı Ertai Aşyqbaevtyŋ «Öndırıstık täjıribe» degen öleŋıne özek boldy:
Aqtöbe, talai erge boldyŋ ystyq,
Almatydan keldı, uai, –
Syn-baiqauǧa bır ailyq öndırıstık,
Bauyrjan men Berdıbai.
Men tülekpın, student būlar älı,
Būlar – eskek baǧytsyz qaiyqtaǧy.
Joq äzırge baisaldy mūralary,
Joq tıptı zaiyptary…
Jurfakty bıtırgenıne bır-ekı-aq jyl ötken Erekeŋ
«Däl osyndai säl mūŋsyz, säl baqytty,
Men de bolǧam,
Kezıkpegen eşqandai zarǧa tıptı,
Keşegı kelgen ordam», – dep bızge qyzyǧa qaraidy.
«Sondyqtan da tym ystyq būlar maǧan,
Jüremın ärıdegı eleske erıp,
Qai siqyr jūtqan bızdı, kım arbaǧan,
Osyndai emes pe edık?», – dep student künın saǧynyp eske alady. Al bız qalamy öleŋ sözge de, kösemsözge de jüirık Erekeŋnıŋ qabıletıne qairan qalamyz. Ädette aqyndardyŋ maqala jazuǧa qyry bola bermeuşı edı…
Üşınşı kursty bıtırgen soŋ Aqtöbege öndırıstık praktikaǧa keluımnıŋ ekı-üş türlı sebebı bar edı. Bırınşıden, bır kurs tömen oqityn Berdıbai dosym «Bızdıŋ elge baraiyq, Şalqarda şalqyp jürıp, bır jaqsylap demalaiyqşy», – dep qolqa saldy. Ekınşıden, Aqtöbe bızdıŋ Aralǧa sonşalyqty alys emes. Öndırıstık praktikany erterek bıtırıp, el jaqqa tartyp tūrǧym keldı.Gazettıŋ auyl şaruaşylyǧy bölımınıŋ meŋgeruşısı Ämır Oralbaev aǧamyz bas redaktor Nūrqaiyr Teleuovke kırıp şyǧyp, Berdıbai ekeumızdı özınıŋ qaramaǧyna praktikadan ötuge sūrap aldy. Egıs nauqanynyŋ küiıp tūrǧan tūsy. Praktikanttyŋ kömegıne zäru bölımnıŋ bırı osy.Bır-ekı maqala jazyp, auylǧa taiyp tūramyn degenımız ädıre qaldy. Bas redaktor Berdıbai ekeumızdı ştatqa aldy. Sol Ämırdıŋ bölımıne tırkeldık. Ekeumızge bır jurnalistıŋ jalaqysyn bölıp berdı. Onyŋ üstıne qalamaqysy taǧy bar. Ol kezde aşqūrsaq student üşın mūnan artyq baqyt joq edı.
Qolymyz säl bosasa, dälızge şyǧyp, ärı Erekeŋnen temekını dūrystap şegudı üirenıp, ärı äserlı äŋgımesın tyŋdap qaitamyz. Almatyda qatar ötkızgen künderdı eske alyp, külısemız. Erekeŋ zılsız äzılge öte şeber. Şaitan iektegen Berdıbai ekeumız de qysyr äŋgımenıŋ qalyptasqan mamanymyz. Al Ämır äzıl-ospaqqa mülde joq. Sony baiqaǧan Berdeş ekeumız mädeniet bölımıne baryp, Erekeŋnen auyq-auyq quat alyp kelemız de, Aqtöbenıŋ auyl şaruaşylyǧyn örkendetuge asa qūlşynyspen kırısemız...
Menıŋ Berdeş dosym oqu bıtırgen soŋ Aqtöbenıŋ auyl şaruaşylyǧyn bolmasa da, būqaralyq aqparat salasyn örkendetuge bar ǧūmyryn arnady. "Egemen Qazaqstannyŋ" osy oblystaǧy menşıktı tılşısı boldy. Onyŋ äigılı Möŋke bidıŋ tıkelei ūrpaǧy ekenın keiın bıldık. Ūly babasyn ūlyqtauǧa bır adamdai eŋbek sıŋırdı. Keiınnen dos-jarandarynyŋ bärı Almaty men Astanaǧa üdere köşken kezde ol araily Aqtöbesın şyraily şahardyŋ eşqaisysyna aiyrbastamady. Qalamyn myǧym ūstady. Qadamyn nyq basty. Qalalyq äkımdıktıŋ qatardaǧy qyzmetkerı bolsa da, kez-kelgen şeneunıkke keudesın bastyrǧan joq. Tümenbasy Törejan Mändıbai bastaǧan aqtöbelık satirikter armiiasynyŋ saiypqyran sarbazynyŋ bırı edı.
Byltyrdan berı auyr dertke şaldyqty. Tözımdılıgı taŋ qalarlyq edı. Syrqaty janyna batqanyn bıldırgen joq. Eŋsesın tömendetpedı. Soŋǧy künderge deiın er mınezdı qalpynan tanbady.
Sol Berdıbai Kemal... Dosqa adal, sertke berık, aryna daq tüsırmegen aq Berdeş bügın ömırden öttı... Jan jary Meiramgülge, apasy Bäkizaǧa, ınılerı Meirambai, Eltai, Oralǧa, basqa da aǧaiyn-tuystaryna köŋıl aitamyz.
Sözı saliqaly, oiy oramdy Berdıbaidyŋ boiynan bidıŋ bolmysyn baiqaitynbyz. Bälkım, «Jylqy jūldyz bolady, Qoi qūndyz bolady. Kebır jerge teŋeledı, Äiel erge teŋeledı, Köl teŋızge teŋeledı. Siyr ögızge teŋeledı» dep tolǧaǧan bırtuar babasynyŋ qasietı qonǧan bolar.
Äiteuır, bız körgen Möŋke bi sol edı...
Aldyŋnan jarylqasyn, aq Berdeş!
Bauyrjan OMARŪLY
REDAKSİIаDAN:
Ǧalym, publisist-jurnalist Bauyrjan Omarūlynyŋ qalamdasy Berdıbai Kemal turaly estelık maqalasy bır jyl būryn (2020 jyldyŋ 4 tamyzy) künı marqūmnyŋ mezgılsız qaitys boluyna bailanysty jazylǧan edı. Bügın jurnalist Berdıbai Kemaldyŋ tuǧan künı. Soǧan orai atauly estelıktı qaz-qalpynda oqyrman nazaryna qaita ūsynyp otyrǧan jaiymyz bar.
Ūqsas jaŋalyqtar
