Otbasy qundylyǵy jáne balalardyń minez-qulyqtary

2429
Adyrna.kz Telegram
foto ashyq aqparat kózinen alyndy
foto ashyq aqparat kózinen alyndy

Bir ata-ananyń balalary bıologııalyq turǵydan uqsas bolyp kórinýi múmkin. Olar bir otbasynda, uqsas ortada ósedi. Nelikten olardyń qylyqtary men minez-qulqy ár túrli bolady? Shyny kerek, birinshi balanyń ómiri, onyń týǵanynan bastap, ekinshi balanyń ómirinen múlde basqasha bolýy múmkin. Balalar ata-analarynyń ómiriniń ártúrli kezeńderinde týylady. Mysaly, birinshi bala týylǵan kezde otbasynda atmosfera tynysh jáne baqytty boldy. Al ekinshisi dúnıege kelgende, jaǵdaı qıyn jáne stressti bolyp, ata-analar arasynda túsinispeýshilikter oryn aldy delik. Nemese bir bala josparlanǵan, al ekinshisiniń týylǵany kezdeısoq, kútpegen jerden paıda boldy. Osy sebepterge baılanysty, tipti balalardaǵy jatyr ómiriniń kezeńderi de ártúrli. Bir qyzyǵy, uqsas egizder bolsa da, olardyń minezderi ár túrli bolýy múmkin.

Birneshe balalardyń dúnıege kelý pozıııasy olardyń damýyna eleýli iz qaldyrady. Olardy tárbıeleý sharttary bir-birinen óte erekshelenedi. Ol týraly G. Homentaýskas óziniń «Semıa glazamı rebenka» atty kitabynda aıtady: «Alǵashqy bala - bul ata-analar úshin jańa, belgisiz jáne qyzyqty dúnıe. Ata-analar ózderin Jaratýshy sııaqty sezinedi, ózderiniń ómirin keńeıtedi. Sondyqtan alǵashqy bala kóbinese ata-ananyń súıispenshilikke toly mahabbatyn, úlken qamqorlyǵy men barsha nazaryn sezinedi». Sonymen qatar balalar kóbinese beısanaly túrde: "Men basqalar maǵan nazar aýdaryp, maǵan qamqor bolǵan kezde ǵana baqyttymyn" degen ustanymdy ustanatyny tańqalarlyq emes, bul olardy basqa adamdarǵa táýeldi etedi, nazar aýdarýdy qajet etedi, mahabbat pen qurmetti talap etedi.

Al ekinshi bala eshqashan birinshi balanyń jaǵdaıyn bastan keshirmeıdi, oǵan barlyq nazar, súıispenshilik, mahabbat tolyqtaı berilmeıdi. Zertteýler kórsetkendeı, analar ekinshi balamen az sóılesedi jáne az jumys isteıdi. Muny alǵashqy bala óziniń bastamasymen nemese ata-anasynyń talap etýimen ishinara quraıdy. Mysaly, alǵashqy balalar erte me, kesh pe kishilerdiń kóshbasshysyna aınalady, kishilerdiń damýyna, qyzyǵýshylyqtaryna basshylyq jasaıdy. Bul keıingi balalardyń damýyna túrtki bolady. Ata-analardyń kópshiligi balalardyń bir-birine jaqyn bolǵanyn, árqashan kómektesýge jáne qoldaýǵa daıyn bolǵanyn qalaıdy. Olar mundaı qarym-qatynasty týdyrýǵa jáne qalyptastyrýǵa tyrysady, biraq bul jumys istemeıdi. Sebebi ata-analar balalar arasyndaǵy aıyrmashylyqty beısanalyq túrde ózderi quraıdy. Olar bir balany maqtaıdy, ekinshisine urysady, osylaısha olardy eriksiz bir-birine qarsy qoıady. Nátıjesinde balalar arasyndaǵy aıyrmashylyq kún ótken saıyn artyp ketedi. Ata-analar bir ýaqytta áreket etýge tyrysqanymen, balalar ózderine degen basqa qatynasty sezinedi, sondyqtan psıhologııalyq polıarızaııa kúsheıedi. Osydan bir otbasynda týǵan eki balanyń qylyqtary men otbasynda ózin sezinýi ár túrli bolady.

Bala týa otyryp, biz oǵan tek fızıkalyq dene beremiz. Al minez, temperament, taǵdyrdy oǵan qudiret ıesi beredi. Sondyqtan biz balanyń taǵdyryna ishinara ǵana áser ete alamyz. Qalaısha? Bizdiń ony ósirýimiz, tárbıeleýimiz, janymyzdyń jylýyn berýimiz, bizge durys bolyp kórinetin ómirlik qundylyqtardy sińirýimiz, basqa adamdarmen jáne qoǵamda ózin ustaýǵa úıretý, adamgershilik erejelerin úıretý jáne t.b. Munyń bárin bala sózben ǵana emes, otbasy ishindegi atmosferany kórýmen ózine sińdiredi. Iaǵnı úı shańyraǵynda qandaı atmosfera bolsa (negatıv nemese pozıtıv), bala ony norma dep qarastyryp, sol modeldi qabyldap, óz ómirinde de qaıtalaıdy. Sondyqtan úıdegi atmosferanyń maqsaty – kóbirek jylýlyq pen mahabatty kórsetý.

Olardy bir-birimen salystyrýdyń qajeti joq. Olar ınkýbatordaǵy taýyq emes, sondyqtan olar birdeı bolmaýy kerek. Olardyń árqaısysy álemge óz mindetimen jáne ómir saltymen keldi. Sondyqtan, bizdiń mindetimiz - balanyń ósip-jetilýine, múmkindiginshe paıdaly daǵdylardy ıgerip, myqty bolyp ósýi úshin jaqsy jaǵdaı jasaý. Balalardy bir-birimen salystyrsa, bul tásil oń nátıje bermeıdi. Qudiret ıesi bergen minez men qabiletti qabyldap, balalardyń baqytyna qýaný ǵana kerek.

Sofıa Ahmetjanova

Pikirler