Planetanyń órkenıetti kóshi sońǵy kezde múldem jańarǵan modelge ótip jatyr. Órkenıetti ǵylym men tehnologııanyń qojaıyndary adamzat balasynyń ıgiligi úshin qaı jerge bolsa da baryp kelýdi jeńildetetin tamasha tehnologııalardy ómirge alyp kelýde. Osyndaı ǵylym men tehnologııanyń saltanat qurǵan dáýirinde qazaq balasy óziniń munaıy men baılyǵynyń rahatyn kórmeı ketti. Munaı dáýiri kóp uzamaı qulaıdy.
Áıgili Ilon Mask munaı dáýirin kóp uzamaı qutatady. Ilon Mask ekologııalyq taza elektromobılderdiń kardınaldi erasynyń esigin ashty. Jahannyń kelbeti kún sanap emes, saǵat sanap ózgerip jatyr. Ózgermeı jatqan tek qana Reseıdiń tegeýrinindegi dıktatorlar basqarǵan mesheý elder ǵana. Onyń ishinde biz de barmyz. Qazir álemniń kósh bastaǵan Japonııa, Ońtústik Koreıa, AQSh, Germanııa sııaqty elderinde Mersedes, Toıota, Hondaı, Shevrolet, eń úzdik modeldegi kólikter óz halyqtaryna maqtanysh emes. Olar úshin jáı zat.
Janyńdy ottaı kúıdirip, ishińdi ýdaı ashytatyny - atalǵan elder osynshalyqty deńgeıge jetip otyrǵanda, qazaq balasy jemqor lobbıstterdiń quryp tastaǵan ýtılsbordyń qaqpany ne ekenin áli bilmeı, órkenıetti elder maqtanysh retinde kórmeıtin kólikterge qoly jete almaı, orystyń qoqystaryn eline tasyp júr. Onyń ústine ekologııalyq taza kólikter sanalatyn elektromobılderge de bizde ýtılızaııalyq alym engizgen.
Zaman qaıda, órkenıet qaıda barady? Qazaqtyń balasy qaıda barady?
Bizdiń halyq jańashyldyqtan únemi artta júretin halyq. Eleń etip izdenbeıdi. Ǵasyrlar bodanynan sanasy men rýhyna óte aýyr soqqylar qabyldaǵandyqtan, osy ýaqytqa deıin esimizdi jınaı almaı kelemiz. Qazirgi zamannyń aǵymy, talaby, qoıatyn sharty - tek qana adamı kapıtaldy jetildirý ekenin bári biledi. Biraq ol bizde iske aspaıdy. Aıtylady. Bizde aıtylmaıtyn nárse joq, bári aıtylady. Biz endi atalǵan iri derjavalardyń kóshine ilese almaımyz. Biraq, biraq biz adam retinde, turmysqa qajetti dúnıelermen qoljetimdi deńgeıde ómir súre alsaq, sonyń ózi biz úshin jetistik bolǵany tur. Bul realızm.
Qazaqta tehnokrattar kóp. Baǵasy joq. Qoldaýy joq. El meniki degen ishki qulshynys ta joq. 30 jyl aldyn ulttyq ıdeologııamyzdy, tilimizdi túzep alǵanymyzda, dál qazir osyndaı rýhanı jutańdyqqa tap bolmas edik.
Qazaqty basqarýdyń tetikteri zamanaýı órkenıetti jolmen óziniń mentalıtetine, diline, qundylyqtaryna saı júrýi kerek. Bizge qazaqty tyǵyryqtan alyp shyǵyp, kúreń belderden jetektep ótetin azamattardy basshylyqqa alyp kelý kerek. Ol azamattar bizdiń aramyzda júr. Áıtpese, qalǵanymyz qalǵan, qaqsaǵanymyz sol qaqsaǵan bolyp qala beredi. Biz bul ónbes tirlikten sharshadyq. Qazaqty ananyń adal sútin emgen tekti azamattar ǵana basqarsa el bolady. Sońǵy meje - jemqor aramtamaqtardan bılikti alyp, sol tektilerdiń qolyna tapsyrý ǵana qaldy.
Bekbolat QARJAN,
"Adyrna" ulttyq portaly
