Qazaq tılı - körkem, astarynda saliqaly oi jatqan öte bai tıl. Dana halqymyzdyŋ ejelden mūra etıp qaldyrǧan, qūndy teŋdesı joq bailyǧynyŋ bırı de - ūlttyq tılımız. İä, qazaq tılınıŋ taǧdyry oŋai bolmaǧany bärımızge mälım. Tarih üşın şyndyqty söileiık. Sonau sūrqiia saiasattyŋ serpınıne ūşyrap ,osy uaqytqa deiın ana tılımız şūbarlanyp keldı.Ǧabit Müsırepov öz zamanynda bylai degen eken: «Tıl salaq söilegennen būzylady». Qoǧam arasynda tılımızge salaq qarap jürgen adamdar qanşama?
Sonau zamandardan berı eldıŋ ūlttyǧyn saqtap, köregendık tanytqan qazaq handarynyŋ, halyqqa ülgı-önege körsetıp, jön sıltegen bi-şeşenderdıŋ, talai qiyndyqta töze bılgen Alaş arystarynyŋ ūrpaqqa amanattap jetkızgen qazaq tılı XXI ǧasyrda eş janǧa kerek bolmaǧandyǧy jürekke batar auyr syz dersız. Balabaqşada oinap jürgen büldırşınnen bastap, aldyŋyzdan kese-köldeneŋ jolyqqan kez kelgen jas özınıŋ ūlttyq mūrasynan, tuǧan tıldıŋ taǧdyrynan, tarih jolynan habarsyz. Mäŋgürtıŋ tılındei. "Ūltyŋ kım, balaqai?" dep, sūraq qoiǧanda: "Iа - kazah" dep, selt etpesten jauap qaitarady. Tıldı mensınbeuşılık — qoǧamdaǧy asa auyr derttıŋ bırı. Auru äbden asqynǧanda ǧana tıl joiylady.
1997 j. 11 şildedegı № 151-I Qazaqstan Respublikasynyŋ Zaŋy boiynşa "qazaq tılı - Qazaqstanyŋ memlekettık tılı , orys tılı - ūltaralyq tıl" dep körsetılgen. Qazırgı taŋda elımızde üş tūǧyrly tıl saiasaty qoldanylyp keledı. Elımızdegı ırı qalalarda aumaǧynda, orys tılınıŋ basymdylyǧy bar ekenı de aian. Oŋtüstık öŋırler tılımızdıŋ mänın joǧaltpai, qazaqylyǧyn saqtap otyr. Al kei mekenderde būl körsetkış öte tömen. Qazaq tılı söileitın adamdarynyŋ sany jaǧynan älemdık tılder arasynda 70, tıl bailyǧynan boiynşa 3-oryndy ielenedı. Senu qiyn desek te, derekter osylaişa söileidı. Älemde eŋ bai tıl sanalatyn arab tılınde 12 million 300 myŋ söz bolsa, būl körsetkış aǧylşyn tılınde 750 myŋ, qazaq tılınde 600 myŋ, al ispan tılınde 300 myŋ, orys tılınde 150 myŋ eken. Al qytailyqtar 87019 ierogliftı qoldanady. Demek, qazaq tılı älemdegı eŋ bai tılderdıŋ törınen oryn alady. Qazaq tılı IýNESKO-nyŋ 2012 jyly şyǧarǧan Index Translationum statistikasynyŋ reiting jelısınde qazaq tılı top-50 audaruşy tıl qataryna engen, 2018 jylǧy derekterge qarasaq, IýNESKO-nyŋ halyqaralyq bırlestıgı 20 millionnan asa adam söilemeitın tıldıŋ bolaşaǧy joq degen oidy ūstanady.
Joiylyp ketu qaupı bar tılder sany - 2 473, onyŋ arasynda qazaq tılı de bar. Älemdık şyǧarmalardyŋ basym köpşılıgı nemıs, fransuz, ispan, aǧylşyn, japon tılderıne audarylady, al orys tılı 7-orynǧa jaiǧasqan. Bız būl körsetkıştı köteru üşın ärqaisymyz ana tılımızde söilep, ana tılınde qarym- qatynas jasauymyz kerek. Sebebı ata-baba amanatyna qiianat jasau, äste dūrys emes. Qadır Myrza Älı:
Ana tılıŋ - aryŋ būl,
Ūiatyŋ bop tūr bette.
Özge tıldıŋ bärın bıl,
Öz tılıŋdı qūrmette! -dep aitqandai, özge tılge qūrmetpen qarap, ana tılımızdı qasterleiık!
Bates Malikqyzy
Ūqsas jaŋalyqtar
