Qazaq tili - kórkem, astarynda salıqaly oı jatqan óte baı til. Dana halqymyzdyń ejelden mura etip qaldyrǵan, qundy teńdesi joq baılyǵynyń biri de - ulttyq tilimiz. Iá, qazaq tiliniń taǵdyry ońaı bolmaǵany bárimizge málim. Tarıh úshin shyndyqty sóıleıik. Sonaý surqııa saıasattyń serpinine ushyrap ,osy ýaqytqa deıin ana tilimiz shubarlanyp keldi.Ǵabıt Músirepov óz zamanynda bylaı degen eken: «Til salaq sóılegennen buzylady». Qoǵam arasynda tilimizge salaq qarap júrgen adamdar qanshama?
Sonaý zamandardan beri eldiń ulttyǵyn saqtap, kóregendik tanytqan qazaq handarynyń, halyqqa úlgi-ónege kórsetip, jón siltegen bı-sheshenderdiń, talaı qıyndyqta tóze bilgen Alash arystarynyń urpaqqa amanattap jetkizgen qazaq tili XXI ǵasyrda esh janǵa kerek bolmaǵandyǵy júrekke batar aýyr syz dersiz. Balabaqshada oınap júrgen búldirshinnen bastap, aldyńyzdan kese-kóldeneń jolyqqan kez kelgen jas óziniń ulttyq murasynan, týǵan tildiń taǵdyrynan, tarıh jolynan habarsyz. Máńgúrtiń tilindeı. "Ultyń kim, balaqaı?" dep, suraq qoıǵanda: "Ia - kazah" dep, selt etpesten jaýap qaıtarady. Tildi mensinbeýshilik — qoǵamdaǵy asa aýyr derttiń biri. Aýrý ábden asqynǵanda ǵana til joıylady.
1997 j. 11 shildedegi № 151-I Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy boıynsha "qazaq tili - Qazaqstanyń memlekettik tili , orys tili - ultaralyq til" dep kórsetilgen. Qazirgi tańda elimizde úsh tuǵyrly til saıasaty qoldanylyp keledi. Elimizdegi iri qalalarda aýmaǵynda, orys tiliniń basymdylyǵy bar ekeni de aıan. Ońtústik óńirler tilimizdiń mánin joǵaltpaı, qazaqylyǵyn saqtap otyr. Al keı mekenderde bul kórsetkish óte tómen. Qazaq tili sóıleıtin adamdarynyń sany jaǵynan álemdik tilder arasynda 70, til baılyǵynan boıynsha 3-oryndy ıelenedi. Sený qıyn desek te, derekter osylaısha sóıleıdi. Álemde eń baı til sanalatyn arab tilinde 12 mıllıon 300 myń sóz bolsa, bul kórsetkish aǵylshyn tilinde 750 myń, qazaq tilinde 600 myń, al ıspan tilinde 300 myń, orys tilinde 150 myń eken. Al qytaılyqtar 87019 ıeroglıfti qoldanady. Demek, qazaq tili álemdegi eń baı tilderdiń tórinen oryn alady. Qazaq tili IýNESKO-nyń 2012 jyly shyǵarǵan Index Translationum statıstıkasynyń reıtıng jelisinde qazaq tili top-50 aýdarýshy til qataryna engen, 2018 jylǵy derekterge qarasaq, IýNESKO-nyń halyqaralyq birlestigi 20 mıllıonnan asa adam sóılemeıtin tildiń bolashaǵy joq degen oıdy ustanady.
Joıylyp ketý qaýpi bar tilder sany - 2 473, onyń arasynda qazaq tili de bar. Álemdik shyǵarmalardyń basym kópshiligi nemis, franýz, ıspan, aǵylshyn, japon tilderine aýdarylady, al orys tili 7-orynǵa jaıǵasqan. Biz bul kórsetkishti kóterý úshin árqaısymyz ana tilimizde sóılep, ana tilinde qarym- qatynas jasaýymyz kerek. Sebebi ata-baba amanatyna qııanat jasaý, áste durys emes. Qadir Myrza Áli:
Ana tiliń - aryń bul,
Uıatyń bop tur bette.
Ózge tildiń bárin bil,
Óz tilińdi qurmette! -dep aıtqandaı, ózge tilge qurmetpen qarap, ana tilimizdi qasterleıik!
Bates Malıkqyzy
