Almaty qalasy Din isteri jónindegi basqarmasynyń qoldaýymen «Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestiginiń uıymdastyrýymen «Alash Orda»: ulttyq ıdeıa jáne din máseleleri» atty respýblıkalyq ǵylymı-tájirıbelik konferenııaǵa usynylǵan Muratbek Kenemoldınniń materııalyn nazarlaryńyzǵa usynyp otyrmyz.
Azamattyq qarsylasý jyldary Alashordanyń astanasy Semeı qalasynyń sol jaq bóliginde, ıaǵnı qart Ertistiń sol jaǵalaýynda bostandyq súıgish barsha qazaqtyń jigerin janyp, azattyqqa umtyldyrǵan Alash atty keremet qala bolǵan... Qazaqtyń kórnekti pýblııst-jazýshysy, qoǵam qaıratkeri Júsipbek Aımaýytov 1927 jyly baspadan shyqqan «Aqbilek» romanynda osy Alash qalasy týraly: «Ertis úlken ózen. Óre basy Qytaıdan keledi. Eki qabaǵy yzǵyndaı el. Yzǵyndaı eldiń ortasyndaǵy óner-bilimniń, saýda-kásiptiń, ot arba, ot kemeniń toǵysatyn kindigi, qara shańyraǵy – Semeı. Semeı – bir gýbernııa eldiń mıy. Aqyl-oıdyń tabysy Semeıde. Semeı – bir gýbernııa eldiń júregi. Semeı búlkildese, bir gýbernııa el búlkildeıdi.
Ertistiń oń qabaǵynda – Semeı, solynda – Alash qalasy...»,- dep aıtatyny bar.
Alash qalasy degende, onyń osyǵan deıingi kóne tarıhyna toqtalyp ótken durys sekildi. Máselen, qart Ertistin oń jaǵalaýyndaǵy baıaǵydan orystary basym turatyn Semeı qalasynyń halqy sonaý erte kezden bastap sol jaǵalaýdaǵy qazaqtar jıi qonystanǵan eldi mekendi – «Zarechnaıa Slobodka» dep atap ketken-tin. Al endi onyń «Zarechnaıa Slobodka» dep atalýyna, uly jazýshy Muhtar Áýezov «Abaı joly» roman-epopeıasynda «Tinibaı mahallasy», «Jolaman mahallasy» dep jazatyn shaǵyn eldi mekender negiz bolǵan edi. Irgetasy sonaý 1830-1840 jyldary qalandy dep sanalatyn bul Tinibaı jáne Jolaman slobodkalarynyń paıda bolý jáne damý tarıhy óz aldyna jeke bir úlken áńgime.
1917 jylǵy aqpan tóńkerisinen keıin Alash qaıratkeri Raıymjan Mársekovtiń basshylyǵymen qurylǵan Semeı oblystyq qazaq komıteti óziniń alǵashqy 7 naýryzdaǵy sheshimimen Semeı qalasynyń «Zarechnaıa slobodka» dep atalatyn bóligin Alash qalasy etip jarııalaıdy. Árıne, bul arada Ýaqytsha Úkimettiń jergilikti organdarynyń biri, mysaly Semeı oblystyq atqarý komıtetimen arada Alash ataýyna baılanysty uzaq ýaqyt túsinispeýshiliktiń, tipti kerek deseńiz úlken daý-damaıdyń týǵany týraly aıta ketken jón. Sol sebepti bolar 1917 jyldyń 11 mamyrynda Alash qalalyq atqarý komıteti «O preobrazovanıı Zarechnoı Slobodkı v gorod Alash ı Alashskom Ispolnıtelnom Komıtete» dep atalatyn arnaıy sheshim de qabyldanǵan bolatyn-dy. Munda burynǵy Zarechnaıa Slobodkasynyń qazirgi ýaqytta Alash qalasy bolyp atalatyny, al Alash qalalyq atqarý komıtetiniń Ýaqytsha Úkimetti moıyndaıtyny, sondaı-aq onyń jergilikti basqarý organy Semeı oblystyq atqarý komıtetine baǵynatyny týraly aıtylǵan edi. Sodan 1927 jylǵa deıin, ıańnı on jylǵa jýyq ýaqyt boıy kóne Semeıdiń sol jaq bóligi, ıaǵnı Ertis ózeniniń sol jaǵalaýy resmı túrde Alash qalasy bolyp atalyp keldi.
Jalpy, bul Zarechnaıa Slobodka eldi mekeni 1917 jylǵy aqpan tóńkerisine deıin-aq el aýzynda Alash qalasy bolyp atalyp kelgen edi. Bulaı deıtinimiz, oǵan Semeı qalasyndaǵy Qazirgi zaman tarıhynyń qujattama ortalyǵynda saqtalǵan «Plan goroda Alash ýtverjdennyı 28-noıabrıa 1916 g.» dep atalatyn resmı qujat dálel bolady. Bir atap aıtarlyǵy, bul Alash qalasynyń plan-kartasynan Abaı, Alashorda, Tinibaı, Altaıbaev, Erykalov tárizdi taǵy basqadaı kóshe ataýlary jazylǵanyn kóremiz. Demek, 1913 jyly «Qazaq» gazetinde alǵash Alash zııalylary Álıhan Bókeıhan, Shákárim Qudaıberdiuly, Halel Ǵabbasov jáne taǵy basqalar «Alash» ne sóz?» degen taqyrypta áńgime kótergen ýaqyttan bastap Zarechnaıa Slobodka eldi mekeni Alash qalasy bolyp atalǵan emes pe eken? Ókinishke oraı, Alash qalasy ataýy 1927 jyldyń 15 qyrkúıeginde ótken Semeı oblystyq atqarý komıteti jıynynyń qaýlysymen Jańasemeı qalasy bolyp ózgertildi.
Alash qalasy tarıhy – el tarıhy. Lev Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıetiniń rektory, professor, belgili alashtanýshy-ǵalym Erlan Báttashuly Sydyqovtyń «Shákárim jáne Alashorda», «Alash qalasynyń tarıhy» atty kitaptarynan osy Alash qalasy jáne jalpy Alash qozǵalysy tarıhyna qatysty kóptegen qundy málimetterdi oqyp bilýge bolady. Mysaly, bul zertteýlerde arhıvtik qujattardyń negizinde sol kezdegi Alashorda úkimeti men oblystyq qazaq komıteti, Zemstvo basqarmalary keńseleriniń, «Saryarqa» gazeti jáne «Abaı» jýrnaly redakııalarynyń Semeıdiń Alash kalasy bóligindegi Abdrahman Júsipov, Qarajan Úkibaev, Aleksandr Erykalov tárizdi Alashorda úkimeti tileginde bolǵan dáýletti ári zııaly azamattardyń úılerinde ornalasqany týraly derekter aıtylady. Mysaly, jańaǵy 1916 jyly syzylyp jasalǵan Alash qalasynyń bas jospary sekildi qundy derekter Alash qalasy tarıhyna qatysty taǵylym men tanymdy barynsha keńeıtip, tereńdete túseri daýsyz.
1917 jyldyń kúz aıynda Tomsk qalasynda ótken Sibir avtonomısteriniń sezine qatysyp qaıtqan Álıhan Bókeıhandy Semeı jurtshylyǵy aldymen burynǵy oblys gýbernatorynyń úıi, qazirgi Semeı tarıhı-ólketaný murajaıy ǵımaratynda qushaq jaıa karsy alady. Ol ýaqytta bul ǵımarat - «Bostandyq úıi» bolyp atalǵan eken. Alashtyń aqıyq aqyny S.Toraıǵyrov «Saryarqa» gazetindegi «Álıhannyń Semeıge kelýi» atty maqalasynda Alash kósemin alǵashqy kúni qara halyq osy Bostandyq úıinde qarsy alyp, ult zııalylary Raıymjan Mársekov, Ahmetjan Qozybaǵarov, Shynjy Musataev, Mánnan Turǵanbaev, Iman Álimbekov jáne taǵy basqalar barsha qazaqty bostandyq, teńdik alýymen kuttyqtaǵanyn, al kelesi kúni Álıhan Bókeıhanovtyń parommen Ertisten ótip, Alash qalasynyń jurtshylyǵymen úlken jıyn ótkizgenin áńgimelep jazady.
1917 jyldyń sáýir aıynda Bostandyq úıi dep atalatyn bul ǵımaratta Semeı qazaqtarynyń tuńǵysh oblystyq sezi ótedi. Onda Qazaq avtonomııasy týraly másele tuńǵysh ret kóterilip, ulttyq memleketimizdi qurý jóninde sheshim qabyldanady. Mine, osy jıynda ǵulama aqyn Shákárim Qudaıberdiuly sezd delegattaryn quttyqtap, sóz sóıleıdi. Ol týrasynda Sultanmahmut Toraıǵyrov «Tanystyrý» poemasynda:
Semeıdiń sezinde baıqadyq qoı,
Ekenin qart kemeńger hám tereń oı.
Oqyǵandar bolmasa jaı qazaqtan,
Onan basqa kim shyqty kórsetip boı, -
dep aıtady. 1917-1918 jyldary Bostandyq úıinde Semeı oblystyq Zemstvo basqarmasy óz jıyndaryn ótkizip turdy. Osy jyldary onyń jumysyna Raıymjan Mársekov, Halel Ǵabbasov, Álimhan Ermekov alma-kezek basshylyq etedi. Al, Semeı ýezdik Zemstvo basqarmasynyń keńsesi Alash qalasyndaǵy Semeıdiń ataqty baı-saýdageri Qarajan Úkibaevtyń úıinde ornalasyp, jumys jasady. Máselen, 1918 jyldyń 12 qańtaryndaǵy Ahmetjan Qozybaǵarov basqarǵan Semeı ýezdik Zemstvo basqarmasynyń Alash mektepteri komıssııasynyń múshelerine jibergen resmı shaqyrtý qaǵazynda:
«Otdel narodnogo obrazovanııa prosıt t.t. chlenov komıssıı pojalovat na zasedanııa, naznachennye na 14 marta s.g. (chetverg) v pomeenıı Zemskoı Ýpravy – g. Alash, dom Ýkýbaeva, k 5 chasam vechera» dep kórsetilgen.
Semeıdiń kónekóz qarttary, jalpy, osy Alashorda úkimetiniń belsendi jaqtasy Qarajan Úkibaevtyń bir úıi qazirgi Semeı topografııalyq kolledji aýmaǵynda, shamamen Keshirim Boztaev atyndaǵy kósheniń bastalatyn tusynda ornalasqan dese, al endi kelesi bir úıi «Okean» bazary mańynda bolǵanyn aıtady. Shynynda da, 1916 jylǵy Alash qalasynyń bas josparynda qazirgi K.Boztaev kóshesi ornynda erterekte Alashorda kóshesi bolǵany belgilenip kórsetilgen. Mine, osy Alashorda kóshesindegi Qarajan Úkibaevtiń jańaǵy aıtqan úılerinde 1918-1919 jyldary Alash qalalyq koǵamdyq basqarmasy, Alash qalalyq Dýmasy, Semeı ýezdik Zemstvo basqarmasy tárizdi Alashorda úkimetiniń basqarý organdary keńseleriniń ornalasýy tegin emes sekildi. Bul arada Ahat Shákárimulynyń «Meniń ákem, halyq uly - Shákárim» esteliginde Alashorda úkimetiniń keńsesi Abdrahman baıdyń úıinde ornalasty degen faktini de nazardan tys qaldyrmaǵan abzal. Máselen, qazir Alashorda úkimetiniń keńsesi negizinde Abdrahman Júsipov degen baıdyń «Okean» bazary aýmaǵynda ózine arnap saldyrǵan on bólmeli úıinde ornalasqany arhıvtik qujattarmen aıǵaqtalyp otyr. Abdrahman Júsipov te kezinde Qarajan Úkibaev sekildi óz úıin Alashorda úkimetine jalǵa bergen kórinedi.
1918-1920 jyldary Álıhan Bókeıhan basqarǵan Alashorda úkimetiniń bas keńsesi osy Abdrahman baıdyń úıinde ornalasty. Sondaı-aq munda «Saryarqa» gazetiniń redakııasy men «Járdem» baspahanasy da qonys teýip, onda Raıymjan Mársekov, Halel Ǵabbasov, Imam Álimbekov, Sultanmahmut Toraıǵyrov, Shynjy Kereıbaevtar jumys istegen. Al endi keńes úkimeti jyldary bul ǵımaratta pedagog-aǵartýshy Mánnan Turǵanbaevtyń redaktorlyǵymen «Qazaq tili» (qazirgi «Semeı tańy») gazeti, sondaı-aq Semeı oblystyq Jazýshylar odaǵynyń tóraǵasy, aqyn-qalamger Qasen Turlyhanovtyń basqarýymen «Eńbek» jýrnaly shyǵyp turǵan. Alaıda bul ǵımarat keıinde «Qazaqstan» dep atalatyn qonaq úı, odan soń restoran retińde paıdalanyldy. Semeı gýbernııalyq atqarý komıtetinde ár jyldary basshylyq qyzmette bolǵan Smaǵul Sádýaqasov, Ábilqaıyr Dosov, Rahym Ýálıahmetov syndy taǵy basqadaı Alash arystary osy «Qazaqstan» qonaq úıińde ýaqytsha turyp qyzmet etken. Árıne, qazir bul ǵımarat joq. 1970 jyldardyń aıaǵyna qaraı «Okean» bazary aýmaǵynda kóp qabatty turǵyn úıler salynǵanda buzylyp tastalǵan. Alaıda, Alashorda úkimeti men Semeı ýezdik Zemstvosynyń keńseleri ornalasqan Abdrahman Júsipov pen Qarajan Úkibaevtiń úıleri qazirgi «Okean» bazary aýmaǵyndaǵy alańda ornatylǵan uly jazýshy Muhtar Áýezovtiń eskertkishine taıaý jerde bolǵanyn el-jurt umytpas úshin erekshe atap aıta ketýimiz kerek.
Sondaı-aq osy «Okean» bazary artyńdaǵy Kolhoznaıa kóshesinde buryndary «Hımchıstka» keńsesi ornalasqan eki qabatty ǵımarat sol kezdegi Semeıdegi Aleksandr Erykalov degen ataqty baı-kópestiń úıi bolǵan. 1918 jyly munda Alash atty ásker polkiniń áskerı shtaby men áskerı gospıtal ornalasqany týraly derekter bar. Máselen, Aleksandr Erykalovtyń úıin Alashorda úkimetiniń basqarý organdary, Semeı ýezdik Zemstvo basqarmasy jáne túrli áskerı uıymdar óz qajetine qaraı jıi paıdalanyp otyrǵanyn myna bir muraǵat kujaty aıǵaqtaı túsedi. 1919 jyldyń 25 naýryzynda Semeı ýezdik Zemstvo basqarmasynyń tóraǵasy Ahmetjan Qozybaǵarovtyń qol qoıýymen Semeı ýezdik ásker bastyǵyna jiberilgen bul qujatta:
«Na 1-go aprelıa s/g sozyvaetsıa chrezvychaınoe Ýezdnoe Zemskoe Sobranıe prıblızıtelno v sostave do 60 chelovek s predstavıtelıamı ot volosteı.
Dlıa zanıatıı Sobranııa v takom kolıchestve prısýtstvýıýıh, pomeenıe, zanımaemoe Ýpravoı slıshkom tesnoe, drýgıh je chastnyh ı obestvennyh zdanıı s obshırnoı vmestımostıý v gorode ne ımeetsıa.
V vıdý ızlojennogo Ýezdnaıa Zemskaıa Ýprava prosıt Vas otvestı 2 bolshıe komnaty v Zarechno-Slobodskom vysshem Zemskom ýchılıe, pomeaıýımsıa v dome Erykalova, nahodıaımsıa na ýglý Alash-Ordınskoı ýlıe ı Zarechno-Slobodskoı Bazarnoı ploadı, zanıatom v nastoıaee vremıa pod kvartırý voennoplennyh ofıerov - slavıan, s tem chtoby voen. ofıerov razmestıt na vremıa zasedanııa, kotoroe prodlıtsıa dneı 7-m, v drýgıh treh komnatah, v tom je zdanıı» - dep jazylǵan.
Al oǵan Semeı ýezdik ásker bastyǵy:
«Dlıa svedenııa Vashego soobaıý, chto otvod komnat v dome Erykalova zanıatom voennoplennymı ofıeramı, pod zasedanııa ÝZ sobranııa predstavlıaetsıa vozmojnym» degen jaýap qaıyrǵan.
Alash tilegindegi Aleksandr Erykalovqa kelsek, ol Alash qalalyq qoǵamdyq basqarmasyn basqarǵan. Jáne de ózi óte baı adam bolǵan. Alash qalasynda ondaǵan saýda dúkenderi men júk qoımalary, mal soıatyn qasaphanalary, teri jáne jún óńdeý kásiporyndary jumys istegen. Semeılik ólketanýshy V.Kashlıak «Semıpalatınsk: ıh ımenamı nazvany...» kitabynda A.Erykalov «shoqynǵan qazaq» deıdi.
Sonymen qatar osy «Okean» jáne «Novostroıka» bazarlary aýmaǵynda birneshe musylman beıitteri ornalasqan. Tipti bul aýmaqtarda «Mogılnaıa» degen kóshe ataýy da bolǵan. Bul kóne zırattarda 1830 jyldary burynǵy Zarechnaıa slobodka, keıingi Alash qalasynyń alǵashqy irgetasyn qalaýshylar Tinibaı Káýkenov pen Jolaman Jandarbekov tárizdi qazaqtyń ıgi jaqsylary jerlengen. Búgińde jasy seksenge taqaǵan Jazıd Mashrap aqsaqal óziniń bala kezinde úlkenderden «Novostroıka» bazaryna (qazaqtar «qara bazar» dep ataǵan) qarama-qarsy ornalasqan kóp qabatty bıik úıler turǵan jerde erterekte qazaq beıitteri bolǵany, onda ataqty aqyn Kempirbaı Qarjaýbaıulynyń jerlengeni týraly estigenin aıtady. Qazir áıgili jyraýǵa Jańasemeı qalasynda arnaıy kóshe aty berilip, al onyń múrdesi jerlendi degen jerge granıtten eskertkish belgi qoıylǵan. Bul arada aıtpaǵymyz, osy Alash qalasynyń irgetasyn qalaýshy belgili tulǵalarǵa da arnap nege osyndaı bir eskertkish qoımasqa?! Máselen, Tinibaı Káýkenov pen Jolaman Jandarbekov Semeı óńirine attary jaqsy tanymal qazaqtyń bı-starshyndary, aqsúıek baılary ǵana emes, úlken din ıeleri ári meenat adamdar bolǵan. Olar XIX ǵasyrdyń 30-40 jyldary Zarechnaıa Slobodkasy eldi mekenderinde qol astyndaǵy halqyna arnap meshit-medreseler saldyrǵan. Ókinishke oraı, patsha zamanynda Jolaman meshitin dinı mıssıonerler órtep jibergen. Sol sııaqty Tinibaı qajynyń aǵashtan salǵan medresesi keńes ókimeti kezinde, ıaǵnı 1960 jyldary Ertis jaǵasynda ózen vokzalyn salýǵa baılanysty buzylyp tastalǵan. Al endi Tinibaı meshiti bolsa, búginde musylman qaýymyn izgilik pen ımandylyqqa úndep, qyzmet etýde. Bir sózben aıtqanda, eldiń eldigin, qazaqtyń qazaqtyǵyn saqtap qalǵan, halqyna din-ımandylyq jolynda baǵyt-baǵdar berip otyrǵan ultjandy azamattar bolǵan.
2008 jyly Qazakstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń Jarlyǵymen elimizde Alash qozǵalysyn 90 jyldyq mereıtoıy atalyp ótkeni belgili. Osyǵan oraı respýblıkamyzdyń Astana, Almaty, Shymkent, Taraz, Oral, Jympıty tárizdi qalalarynda úlken saltanatty jıyndar ótkizilip, Alash arystaryna arnalǵan eskertkishter ashyldy. Óz kezeginde Semeı qalasynda «Alash ıdeıasynyń Eýrazııa keńistigindegi yqpaly: tarıh jáne qazirgi zaman» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyk konferenııa ótkizildi. Eń bastysy, sol kezde memleket qarjysyna Alashorda úkimetiniń, sonyń ishińde Shyǵys jáne Batys bólimderiniń ortalyqtary – Semeı jáne Jympıty qalalarynda Alash arystaryna arnalyp alyp eskertkish-monýmentter ornatylatyny týraly aıtylǵan-tyn... Mysaly, sol tusta Semeıde Alashtyń alǵashqy qurbany bolǵan Alashorda mılıııasynyń 22 jasar komandıri Qazy Nurmuhametulyna arnalyp eskertkish qoıylady degen de áńgime qozǵalǵan edi. Bul qandy oqıǵa negizinen 1918 jyldyń kókteminde qazirgi «Semeı» qonaq úıine qarama-qarsy «Jeńis» gúlzary ornalasqan jerde bolǵan. Keıbireýler ony «Alash qalasynda boldy» degendeı pikir aıtady. Qalaı desek te, bul negizinen Ombydan kelgen qyzyldar komandıri Zvezdov basqarǵan karýly otrıadtyń Semeıde bolshevıkter úkimetin ornatýymen baılanysty bolǵan qaıǵyly oqıǵa-tyn. Alashorda basshylary bul ýaqytta aq gvardııa ofıerleriniń kómegimen Alash mılıııasyn soǵys ónerine úıretip, áskerı jattyǵýlar jasap jatady. Sol sátte osy aradan ótip bara jatqan qyzyldardyń atty áskeriniń biri vıntovkadan oq atyp, sodan Qazy Nurmuhametuly qaza bolady.
Alash mılıııasy bastyǵynyń qazasyna baılanysty Alash kalasyńda karaly mıtıng ótkizilip, onda Alashorda aqsaqaly Shákárimnen bastap Mirjaqyp Dýlatov, Raıymjan Mársekov, Mustaqym Maldybaev, Júsipbek Aımaýytov tárizdi t.b. ult zııalylarynyń qaıǵyryp sóz sóılegeni týraly «Qazaq» gazetiniń 1918 jylǵy sanyndaǵy «Alash qurbany» atty maqalada jan-jaqty aıtylady. Onda ǵulama akyn Shákárim:
«Áleýmet! Mynaý jatqan kim, bilesińder me? Bul ulty úshin shybyn janyn qurban qylǵan Alash azamatynyń tuńǵyshy. Muny óldi demeńder. Bul kúni hám munan sońǵy «ultym» degen azamattar myna men sııakty bolyp, «ultym» deńder dep, óziniń ultshyldyǵyn sózben emes, ispen kórsetti. Marqumnyń aty da Qazy edi, Qazy - bı degen sóz. Qazy bıligin aıtyp ketti. Qaraǵym, Qazy, ólimine ókinbe! Armanyń joq! Qudaı aldynda da, jurt aldynda da seniń ornyń bólek.
Oqyǵandar, jastar! Mynaý joldastaryńdy umyta kórmeńder. Munyń úı ishiniń mindeti senderdiń moıyndaryńda! Bir kishkentaı keziniń qarashyǵy (bir jasar ul balasy) qalypty. Sony tárbıelep adam qylý - bárińniń, barsha Alashtyń moınyna paryz hám ózderiń de bul oqıǵaǵa qajymańdar. Qudaı taǵala Alashqa shyn ul bergenine endi ǵana kózim jetti. Alpys jasqa kelgeńde mundaı ult úshin qurban bolatyn azamatty kóremin degen úmitim joq edi. Kórdim, endi búgin ólsem de armanym joq. Qaraǵym, Qazyjan, qadirińdi bilip kurmetteı almasaq, keshý qyl. Hosh, qabiriń nurly bolsyn!» -degen edi.
Erlik – elge mura, urpaqqa - ónege. Endi qazir araǵa bir ǵasyrdaı ýaqyt salyp, halqy úshin qurban bolǵan sol Alash arystaryna arnaıy eskertkish ornatý máselesi birtindep iske asa bastady. Uly Abaıdyń 165 jyldyq mereıtoıy kezinde Semeıde alashshyl er, abaıtanýdyń bilgiri Qaıym Muhamedhanovqa arnalyp eskertkish qoıyldy.
Alashorda úkimetiniń qurylǵanyna 90 jyl, Álıhan Bókeıhannyń týǵanyna 150 jyl tolǵan eki birdeı mereıtoılar ótip, endi mine bıyl Alashorda úkimetiniń 100 jyldyǵy ótkeli tur. Alashorda qaıratkerlerin máńgilik este saqtaý maqsatynda olarǵa arnap Semeı qalasynda úlken bir eskertkish-monýment ornatyp, Alash qalasy ataýyn qaıtarýdyń áldeqashan-aq ýaqyty jetti.
Sondaı-aq burynǵy Alash, qazirgi Jańasemeı qalasynda 1930 jyldarǵa deıin Alashorda atymen atalatyn uzyn kóshe bolǵan edi. Egerde múmkin bolsa, Semeı qalasyndaǵy bir kóshege Alashorda jáne bir mektepke «Alash mektebi» degen ataýlar berý, «Alash arystary» alleıasyn ashyp, oǵan tarıhı tulǵalardyń tas músinderin qoıý, bir kezde Alashorda úkimetiniń basqarý organdary ornalasqan ǵımarattarǵa eskertkish taqtalar ornatý sharalaryn júzege asyrý qajet sekildi.
Eldiń eldigi, onyń órligi men erliginde degen. Ata tarıhymyzdy tanyp bilgende ǵana naǵyz Alashshyl ultjandy azamattardyń ósip, tárbıelenip shyǵary sózsiz.
Muratbek KENEMOLDIN
Abaıdyń memlekettik qoryq-mýzeıiniń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri,
QR Aqparat salasynyń úzdigi.
