Aqan serınıŋ “Balqadişa” ənın bılmeitın qazaq joq şyǧar?! Būl än sol kezde jasy alpysqa taiap qalǧan Aqannyŋ şyǧarmaşylyǧyndaǧy şoqtyǧy biık tuyndy boldy. Al keŋes zamanynda tıpten baǧy aşylyp, qazaq radiosynyŋ altyn qoryna jazylyp alyndy. Tek bır ätteŋ-aiy – osy künı onyŋ änşılerdıŋ oryndauynda qate aitylyp jürgenı. Iаǧni, ondaǧy: «Küieuıŋ seksen beste şal Qadişa» degen sözdıŋ tarihi şyndyqpen qabyspaityny. Şynaiy ömırde Balqadişa eşqandai da şalǧa tūrmysqa şyqpaǧan edı. Būǧan kompozitor-jazuşy İlia Jaqanovtyŋ «Aqqular qonǧan aidyn köl» degen kıtabyndaǧy «Balqadişa» atty esse-elegiiasy dälel. Osy tuyndysyn jazarda Ilaǧaŋ Kökşe öŋırın jiı aralap, Zerendı jaǧyndaǧy Keŋötkel, Sandyqtau degen auyldarǧa deiın baryp qaitqan. Osy atalǧan auyldarda tūratyn Balqadişanyŋ qyzdarymen de kezdesedı. «Balqadişa» änınıŋ tarihyna äbden qanyǧady. Sonda Ilaǧaŋ Kökşenıŋ qai tükpırıne barsa da, kezınde Aqan serınıŋ közın körgen qariialar: «İliajan, osy änge «Küieuıŋ seksen beste şal Qadişa» degen sözdı kım jamap jür?» dep nazalanady eken.
Taǧy bır aitar jait – osy ändı köp oryndauşylar: -«Qyzy edıŋ Ybyraidyŋ Balqadişa» dep bastaidy. Dūrysy – «Qyzy edıŋ Ybekeŋnıŋ Balqadişa». Öitkenı özı süigen qyzynyŋ äkesınıŋ esımın «Ybyrai» dep baqşityp aitu qazaq balasynyŋ ädebıne tän emes. Onyŋ üstıne Ybyrai özı tuyp-ösken öŋırınde öte qūrmettı adam bolǧan.
Al Balqadişanyŋ küieuı tıptı de seksen bestegı şal emes, kerısınşe, özımen jasy şamalas, sol Kökşe öŋırınde bedelı zor Masabai degen kısınıŋ Süleimen esımdı balasy. Osynyŋ bärın İlia Jaqanov joǧaryda atalǧan esse-elegiiasynda naqty derektermen däleldep, ärı körkem sözben kestelep jazady.
Ärine, än tarihynan beihabar jas änşılerdı jazǧyruǧa da bolmas. Qazır jūrt kıtap oqudy tym siretıp kettı. Onyŋ üstıne adam qanşa kıtap süigış bolǧannyŋ özınde kei kıtapty oqymaǧan boluy da mümkın ǧoi.
Sondyqtan, babadan qalǧan asyl ändı būrmalamaiyq, ony būrmalau arqyly Balqadişanyŋ ömırbaianyna da qiianat jasamaiyq degımız keledı.
FOTO: Balqadişanyŋ berırekte nemeresımen tüsken suretı
Taras NAURYZÄLI QR Jurnalister Odaǧynyŋ müşesı
