"Adyrna" ulttyq portaly elimizde eki jylǵa shegerilip ótip jatqan halyq sanaǵyna qatysty arnaıy organdarǵa saýal joldadyq. Suraqtar men jaýaptardy ózgertpeı jarııalaýdy durys dep taptyq.
- Halyq sanaǵy 1 qyrkúıekte resmı bastaldy. Dástúrli jáne onlaın formatta ótip jatyr. Qazirgi ýaqytta sanaqtyń ótý barysyna qalaı baǵa berýge bolady, el halqynyń shamamen qansha paıyzyn qamtyp úlgerdińizder?
Aǵymdaǵy jyldyń 1 qyrkúıeginen bastap Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq halyq sanaǵy bastaldy. Qazirgi ýaqytta «www.sanaq.gov.kz» saıty arqyly onlaın-sanaqtan ótý proesi júrip jatyr. Sanaqtyń birinshi kúni
32 000-nan astam azamat sanaqtan sátti ótti. 23 qyrkúıektegi saǵat 10:00-degi jaǵdaı boıynsha onlaın-sanaqtan 5 166 920 (27.15%) respondent ótken. Olardyń 4 464 920-i www.sanaq.gov.kz saıttynda jaýap berdi. 500 725 - Egov portalyndaǵy saıt siltemesin paıdalana otyryp, taǵy 201 275 adam sanaq suraqtaryna Aitu qosymshasy arqyly jaýap bergen. Qazirgi tańdaǵy qorytyndy boıynsha sanaqtan ótken halyq sany boıynsha Túrkistan oblysy kósh bastap tur. Sanaq júrgizýdiń kezeńinde halyqqa konsýltaııa berý maqsatynda táýlik boıy mobıldi jáne staıonarlyq nómirlerden «1446» tegin biryńǵaı telefon nómiri boıynsha Call–ortalyq jumys isteýde. Halyqtan kelip túsetin qońyraýlar ádisnamalyq jáne tehnıkalyq qoldaý máselelerine bólinedi.
Jalpy halyq sanaǵy boıynsha jumys shtattyq rejımde júrgizilýde. Halyqtan kelip túsken suraqtarǵa QR SJRA USB jáne Call-ortalyǵynyń kúshimen tolyq jaýaptar beriledi. Sonymen qatar, buqaralyq aqparat quraldarynda, sondaı-aq áleýmettik jelilerde halyq arasynda jappaı túsindirý jumystary belsendi jalǵasýda.
- Halyq sanaǵyna qansha qarjy bólindi jáne ol qarjylar qalaı jumsalýda?
2018 jyldan bastap 2023 jylǵa deıin (besjyldyq kezeńge) halyq sanaǵyn júrgizýge el bıýdjetinen 9,1 mlrd teńge bólindi. Qazirgi ýaqytta odan 3,6 mlrd teńge (44%) ıgerildi (qajetti jabdyqty, baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi jáne atrıbýttardy satyp alý). Qarajat halyq sanaǵynyń maqsattaryna: jartysynan kóbi 4,7 mlrd. teńge, 32 myńnan astam sanaq personalynyń eńbek aqysyna, zarıadtaý qurylǵylary men qaptary bar 27 412 planshetke 1,1 mlrd. teńge, 475,4 mln. teńge avtoparkty jańartýǵa (ulttyq statıstıka 10 jyl kútti), 410 mln. teńge jınalǵan derekterdi óńdeýge jáne t.b. shyǵystarǵa baǵyttalǵan.
Sondaı-aq, 2021 jylǵy halyq sanaǵyn júrgizý kezinde bir adamǵa jumsalatyn shyǵyndar 1,1 AQSh dollaryn quraıtynyn atap ótý qajet. Mysaly, 2009 jylǵy halyq sanaǵy kezinde shyǵyndar 2,9 AQSh dollaryn qurady. Halyq sanaǵy shyǵyndarynyń tómendeýi ıfrlyq tehnologııalardy engizýmen jáne halyq sanaǵy boıynsha derekterdi jınaý proesin avtomattandyrýmen baılanysty.
- Dástúrli formattaǵy sanaqty iske asyrý úshin qansha adam tartyldy?
Ulttyq halyq sanaǵyn júrgizýge 33 395 adam jumysqa tartyldy, onyń ishinde ýaqytsha sanaq personaly (ıntervıýerler men nusqaýshy-baqylaýshylar) 32 313 adam. Qazirgi ýaqytta olarmen aqyly qyzmet kórsetý týraly sharttar jasalýda. Dástúrli jappaı saýal salý aǵymdaǵy jylǵy 1-30 qazan aralyǵynda ıntervıýerler elektrondyq planshetterdi paıdalana otyryp júrgizetin bolady.
- Onlaın sanaqqa qatysý barysynda el halqynyń biraz bóligi suraqtardyń tym kóp ekenin aıtýda, al ekinshi bir tarap suraqtardyń túsiniksiz ekenin jazyp jatyr. Jalpy suraqtardy jasaýda qandaı mamandar qatysty? Qurastyrýǵa til mamandary qatysty ma?
Suraqtardy qurastyrýǵa til mamandary qatysqan joq biraq, bıylǵy sanaq paraqtaryn qurýdyń negizi 2009 jylǵy sanaq saýalnamalary bolǵanyn atap ótken jón. Budan basqa, memlekettik organdar men 2020 jylǵy halyq jáne turǵyn úı qory sanaqtaryn ótkizý boıynsha statıstıka salasynda mamandandyrylǵan halyqaralyq uıymdardyń (Eýropalyq statıstıkter konferenııasy, Vashıngton toby jáne t.b.) usynystary eskerildi.
Sanaq paraqtalary arnaıy testileýden ótip, pılottyq sanaq kezinde synaqtan ótkizilip, pysyqtaldy.
Sanaq paraqtary bekitilgennen keıin aǵymdaǵy jyldyń shilde aıynda suraqtar sany 91-di qurady. Sanaq paraqtary barlyq múddeli memlekettik organdarmen kelisildi. Qoldanystaǵy qaǵıdalar boıynsha «Ashyq NQA» portalynda ornalastyryldy. Sonymen qatar, olar «sanaq.gov.kz.» mamandandyrylǵan saıtyna ornalastyryldy. Suraqtardyń sany kóp bolyp kórinedi. Biraq osy baǵytta basqa elderden mysaldar keltire ketsek. Mysaly, Bolgarııada respondentterge – 95, Polshada – 88 suraq qoıylady.
Azamattar barlyq suraqtarǵa jaýap bermeıtinin atap ótemiz. Sanaq júıesine kirýdi jandandyrǵannan keıin tegi, aty, ákesiniń aty, JSN, jynysy, jasy, týǵan kúni boıynsha derekter bazadan avtomatty túrde túsiriledi. Sheteldikter úshin saýalsalý Qazaqstan azamattaryna qatysty emes. Otbasy quramy men turǵyn úı jaǵdaılary jónindegi suraqtarǵa tek qana otbasy basshysy bir ret jaýap beredi, otbasynyń qalǵan músheleri tek jeke suraqtarǵa jaýap beredi. Tek áıelderge qatysty arnaıy suraqtar bar. Jumyspen qamtý boıynsha suraqtar 14 jastan asqan adamdarǵa, neke jaǵdaıy boıynsha 15 jastan asqan adamdarǵa qoıylady.
- Halyq sanaǵynyń alǵashqy jáne sońǵy naqty nátıjeleri qaı ýaqytta jarııalanady dep kútilýde?
Ulttyq halyq sanaǵynyń qorytyndylary boıynsha 2021 jylǵy jeltoqsanda halyqtyń jalpy sany boıynsha jedel derekter daıyndaý josparlanýda, sondaı-aq 386 shyǵys kestelerinde kórsetilgen kórsetkishterdi qamtıtyn 10 taqyryptyq jınaq (qysqasha qorytyndylar, halyq sany, ulttyq quram, kóshi-qon, bilim berý, neke jáne otbasy, úı sharýashylyǵy, jumyspen qamtý, tabys pen ómir súrý qarajatynyń kózderi jáne turǵyn úı sıpattamalary) daıyndalatyn bolady. Sanaqtyń aldyn ala qorytyndylary 2022 jylǵa belgilengen, túpkilikti qorytyndylardy 2023 jyly elektrondyq jınaqtar serııasy túrinde qalyptastyrý jáne jarııalaý josparlanýda. Bul rette, paıdalanýshylardyń qajettilikterin eskere otyryp, negizgi kórsetkishteri bar jınaqtardyń bir bóligi qaǵaz formatta jarııalanatyn bolady.
"Adyrna" ulttyq portaly
