Qazaq eşuaqytta köşpendı bolǧan emes, qazaq - otyryqşy. Ol syǧandar sekildi bir elden ekınşı elge köşıp jürgen joq qoi. Öz jerınde maldyŋ yŋǧaiyna qarai jaz jailauyna, qys qystauyna qonys audarǧandy köşpendı dep ottap jür.
Qazaq jalqau bolsa, mal baǧa ma? Mal - onyŋ ömır sürudegi eŋ negızgı közı. Ol ǧasyrlar boiy özın ǧana emes, körşı elderdıŋ halqyn da etpen qamtamasyz etip keldı. Maldy ösirui, egin salu, balyqty aulau jalqaudyŋ qolynan kele me? Ony oŋai dep kim aita alady? Maldyŋ babyn tabu, jazdyq, küzdık jailauyn, qystauyn taŋdau, qai jerge qalai jaiu, jeitın şöbın anyqtau, auyrǧan maldy emdep jazu, aisyz, qaraŋǧy tünde jūldyzdarǧa qarap sapar şegu, qyran qūs, tūlpar baptau, aua raiyn boljau, syrqatty emdeu, kökpar tartu, bäige, küres, asyq, aqsüiek taǧy basqa oiyndardy oilap tabu degennıŋ bilgen adamǧa jatqan ǧalym. Ony igeru üşın aqyl, täjıribe, öte eŋbekqor jandardyŋ tolassyz izdenisi kerek.
Qazaq köşpendı, jalqau dep halqymyzdyŋ ömır süru käsıbınen habary joq, jeŋıl oily aqymaq, nemese ūrpaǧymyzdyŋ jigerin jasytu üşın qasköi aramzanyŋ aita salǧan sandyraǧy. Sony jelökpe, taiyz nemereler ilip äketip, äli künge deiın jalaulatyp jür. Ǧasyrlar boiy qazaqty kim asyrady, jaudan, daudan kim qorǧady? Ol özın özı asyrady, özın özı qorǧady. Būl jalqaudyŋ qolynan kele me?
Būryn bügıngıdei gaz, elektr quaty, mūnai, kömir bolǧan emes. Alty ai qystan qysylmai şyǧu üşın tört tülık malǧa qora-jai, şöp, otbasyna otyn daiyndaǧan, maldyŋ qiynan tezek jasaudy oilap tapqan, tört tülıktıŋ sütınen airan, şūbat, qymyz, qaimaq, sary mai, qūrt, irimşik, jent äzırlengen. Mūnyŋ bärı asyl taǧamdar. Babalarymyzdyŋ iri, aqyldy, alǧyr, tapqyr, tabandy, batyl, densaulyǧynyŋ myqty boluynyŋ bir sebebı osy işip-jegen taǧamyna da bailanysty.
Qazaq jalqau bolsa, osynşama jerdıŋ iesı atanar ma edı, osynşa danyşpandy tärbielep, ösırer me edı? Bükıl türkı eliniŋ qara şaŋyraǧy bola alar ma edı?
Mūhammed paiǧambarymyzdyŋ elinde joq qasiet qazaqta bar. Ol jaqta emşek embedi dep aǧasynyŋ ūly inisiniŋ qyzyna üilene beredı. Qazaq eki jastyŋ jetı ataǧa jetpei tūrmys qūruyna qataŋ tiym salǧan. Tiym saluǧa aqyl-parasat, eŋbek kerek pe? Kerek.
Aqyl-parasat - eŋbek etken adamda ǧana bolady, jalqauda - aqyl-parasat bolmaidy.
Bauyrjan MOMYŞŪLY,
"Adyrna" ūlttyq portaly
