Kez-kelgen memleket ekonomikasynyŋ qozǧauşy küşı – logistika, tasymaldau. Esı dūrys kez-kelgen memleket osyny rettese, elde haos bolmai, tūraqtylyq ornaidy. Al, ony özge memleketterdıŋ qolyna bergen eldıŋ – ekonomikalyq, azyq-tülık qauıpsızdıgıne ülken nūqsan keluı mümkın.
Men mūny nege alystan oraǧytyp otyrmyn? Qazırgı taŋda otandyq halyqaralyq baǧytta avtokölıkpen jük tasymaldauşylar osy salany qoldaudy, iaǧni, jük tasymaldauşy kölıkterge alynatyn utilizasiialyq alym koeffisientın azaityp, alǧaşqy tırkeuge tölenetın alymdy alyp tastaudy talap etıp, mäsele köterıp kele jatqandaryna bıraz boldy.
Sebebı, atalǧan tasymaldauşylardyŋ avtoparkınıŋ europalyq markaly SCANIA, Mercedes, DAF, Volvo sekıldı sapaly kölıktermen jaŋarmauyna kedergı keltırıp otyrǧan faktorlardyŋ bırı – 1,6 mln teŋgeden 5,9 mln teŋgege deiın baratyn utilizasiialyq alym koeffisientterınıŋ joǧary boluy. Otandyq tauar tasymaldauşylar naryǧynyŋ ökılderı – negızınen avtoparkı jaŋa şeteldık tauar tasymaldauşylar tarapynan bäsekelestıktıŋ artyp kele jatqandyǧyn, sol arqyly bızdıŋ ırgemızdegı Qytaidan Europa elderıne, Euraziialyq Odaq elderı men Orta Aziia elderıne jük tasymaldau pozisiiasyn nyǧaityp kele jatqandyǧyn aityp dabyl qaǧuda. Al bız, öz ırgemızde tūrǧan nesıbemızdı sanauly oligarhtardyŋ müddesın qorǧaimyz dep, qoldan berıp kelemız.
Sözımız qūrǧaq bolmas üşın, kışkene sifrlar keltıre keteiık. Osyndai jük tasymaldauşy kölıkterdıŋ sany Qazaqstanda 7 myŋ bolsa, Reseide 34 myŋ (bızden 5 ese köp), Polşada 247 myŋ (bızden 35 ese köp), Türkiiada 69 myŋ (bızden 10 ese köp), Litvada 38 myŋ (bızden 5,5 ese köp), Ukrainada 30 myŋ (bızden 4 ese köp), eŋ aqyry Belorussiiada 15 myŋ (bızden 2 ese köp). Elımızde atalǧan salanyŋ qoldaudan tys qaluynyŋ saldarynan, bızdıŋ otandyq tasymaldauşylardyŋ halyqaralyq tasymaldauşylar naryǧyndaǧy üles salmaǧy aitarlyqtai tüsıp kettı. Atap aitar bolsaq, būl üles 2017 jyly 52% qūrasa, 2018 jyly 46%, 2019 jyly 37%, 2020 jyly nebärı 31% paiyzdy qūraǧan.
Eŋ qyzyq jerı, 2016 jyly utilizasiialyq alymdy engızgennen bastap, otandyq jük tasymaldauşylardyŋ avtoparkı BAR BOLǦANY 800 AVTOKÖLIKKE JAŊARǦAN! Jylyna nebärı 160 kölık qana kırgızılıp otyrǧan! Endı taǧy bır aita keterlıgı, halyqaralyq jük tasymaly salasyn damytu üşın, odaqtasymyz Belorussiia men ırgemızdegı Özbekstan jük kölıkterıne utilizasiialyq alymdy alyp tastady. Būl degenımız – bız özımızdıŋ jük tasymaldauşylardy qoldan tūnşyqtyryp, özgelerge jol aşyp berıp otyrmyz degen söz. Demek, senıŋ jügıŋdı tasymaldau baǧasyn olar qalai qoiamyn dese de, özderı bıletın bolady.
Osy sala ökılderınıŋ alaŋdauşylyǧyna biyl, 10-şıldede Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev nazar audaryp, Ükımetke tiıstı tapsyrmalar bergen bolatyn. Alaida, sodan berı baqandai bes ai ötse de, būl mäsele şeşımın tabar emes. Sonda Prezident tapsyrmasyn sol oryndalmaǧan küiı qala bermek pe?
Ūqsas jaŋalyqtar
