Kaspii teŋızı deŋgeiı baqylau jürgızılgen bükıl kezeŋ ışınde eŋ tömengı deŋgeige deiın jettı. Qazır ol Baltyq biıktık jüiesı boiynşa minus 29 metrden tömen. Būl turaly TASS agenttıgıne Voljsko-Kaspii filialy – Kaspii balyq şaruaşylyǧy ǧylymi-zertteu instituty (KaspNİRH) mälımdedı, dep habarlaidy “Adyrna”.
Deŋgeidıŋ tömendeuı eŋ aldymen Resei men Qazaqstan jaǧalaularyn şaiyp jatqan teŋızdıŋ taiaz soltüstık bölıgınde baiqaluda.
Kaspii teŋızı deŋgeiınıŋ tömendeuı 1990-jyldardyŋ ortasynan berı jalǧasyp keledı. 2020 jyldan bastap teŋız deŋgeiı şamamen 0,8 metrge tömendegen. Būl ürdıs negızınen Kaspiidıŋ basty su közı – Jaiyq özenınıŋ jyldyq aǧysynyŋ azaiuymen bailanysty. Qazırdıŋ özınde tūşy sudyŋ keluı azaiǧan küiınde qalyp otyr.
«Qazırgı uaqytta Kaspii teŋızınıŋ deŋgeiı baqylau tarihyndaǧy eŋ tömengı şekke jettı – Baltyq jüiesı boiynşa minus 29 metrden tömen.
Su deŋgeiınıŋ tömendeuı eŋ aldymen taiaz soltüstık bölıgınde qatty baiqalady. Būl Resei men Qazaqstan jaǧalaularyn şaiyp jatqan aimaq. Būl jerde şegınıp jatqan teŋız tübınıŋ ülken aumaqtaryn aşyp tastaidy. Al däl osy bölıkter teŋız tırşılıgıne eŋ bai aimaqtar bolyp sanalady. Su aidynynyŋ azaiuy būl tırşılık ielerıne kerı äserın tigızude», – dedı filial ökılderı.
Mamandardyŋ aituynşa, teŋız deŋgeiınıŋ tömendeuıne eŋ aldymen özen sularymen keletın sudyŋ azaiuy sebep. Äsırese, teŋızge qūiatyn özen aǧysynyŋ 80%-yn jäne jalpy su balansynyŋ şamamen 64%-yn qūraityn Jaiyqtyŋ ülesı zor. Soŋǧy tört jylda Jaiyqtyŋ jyldyq su aǧymy 210–232 tekşe kilometr şamasynda, būl köpjyldyq ortaşa körsetkışten (şamamen 250 tekşe kilometr) aitarlyqtai tömen. Sonymen qatar, atmosferadaǧy parniktık gazdardyŋ köbeiuı saldarynan temperatura ösıp, teŋız jäne özen betınen bulanu küşeiıp jatyr. Būdan bölek, adamdar özen sularyn suaru, önerkäsıp jäne tūrǧyn-kommunaldyq qajettılıkterge belsendı paidalanady. Būl da Kaspiidı qorektendıretın özenderdegı su kölemınıŋ azaiuyna äkelude.
Aita keteiık, būǧan deiın Kaspii teŋızınıŋ tömendeuınen oryn alatyn zardaptar turaly zertteu maqala jariialadyq. Ǧalymdardyŋ aituynşa, HHI ǧasyr soŋyna qarai teŋızdıŋ Qazaqstandaǧy bölıgı şölge ainalu qaupı bar.
