Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Qazaqstan halqyna kezekti Joldaýy " óyrkúıekte jarııalanatyny belgili. Onyń negizgi bóligi eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna arnalady dep kútilýde. Joldaý qarsańynda Primeminister.kz redakııasy Memleket basshysynyń 2021 jylǵy qyrkúıek jáne 2022 jylǵy naýryzdaǵy Joldaýlarynyń iske asyrylýy qazaqstandyqtardyń ómirine qalaı áser etkeni týraly sholý daıyndady, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly.
Jalaqyny jáne ál-aýqatty arttyrý
Prezıdenttiń qyrkúıek aıyndaǵy Joldaýyn oryndaýdyń alǵashqy jáne negizgi qadamdarynyń biri 2022 jylǵy 1 qańtardan bastap eń tómengi jalaqy mólsherin (ETJ) 60 myń teńgege deıin kóbeıtý boldy. Buryn 42 500 teńgeni quraǵan bul kórsetkish 2018 jyldan beri óspegen.
Bul shara eldegi shamamen 1,7 mln qazaqstandyqtyń tabysyn ulǵaıtýǵa múmkindik berdi, olardyń ekonomıkalyq belsendiligi men satyp alý qabiletin arttyrdy. Sonymen qatar bıyl áleýmettik tólemder eki ret ındeksaııalandy. Bul 4,1 mln adamǵa áser etti, onyń 2,2 mln-y – zeınetkerler.
Jalpy mýltıplıkatıvtik áserdiń arqasynda ETJ ulǵaıýy eldiń ekonomıkalyq damýynyń kóptegen kórsetkishterine oń áserin tıgizdi.
Sondaı-aq 2022 jylǵy 1 qańtardan bastap azamattyq qyzmetshilerdiń jekelegen sanattarynyń jalaqylaryn kezeń-kezeńmen jyl saıyn orta eseppen 20%-ǵa arttyrý bastaldy.
Bul shara 600 myńǵa jýyq adamdy qamtydy, olardyń ishinde býhgalterler, ekonomıster, zańgerler, muraǵatshylar, kitaphanashylar, mýzeıtanýshylar, ormanshylar, tehnıkalyq personal jáne t.b. bar.
2025 jylǵa deıin osy jumysty júrgizý úshin Úkimet deńgeıinde barlyq qajetti normatıvtik aktiler qabyldandy. Sonymen qatar 2020 jyldan bastap 600 myńnan astam azamattyq qyzmetshi, onyń ishinde ustazdar, dárigerler jáne áleýmettik sala qyzmetkerleri jalaqysynyń artqanyn atap ótken jón.
Azamattardyń ál-aýqatyna áser etken taǵy bir úlken qadam bıznesti óz qyzmetkerleriniń jalaqysyn arttyrýǵa yntalandyrýdyń sharalar keshenin ázirleý boldy. Memleket basshysynyń aıtýynsha, sońǵy on jylda eńbekaqy tóleý qorynyń ósimi kásiporyn ıeleri tabysynyń ósiminen shamamen 60%-ǵa artta qalǵan.
Osy jumys aıasynda mıkro jáne shaǵyn kásipkerlik úshin júktemeni 34-ten 25%-ǵa deıin tómendete otyryp, eńbekaqy tóleý qorynan biryńǵaı tólem engizý, retteletin satyp alýǵa qatysý jónindegi talaptardyń ózgerýi, sondaı-aq jalaqyny ósiretin kásiporyndardy memleket tarapynan qoldaý kózdelgen.
Zeınetaqy jınaqtaryn tıimdi paıdalanýdy jaqsartý
Joldaý aıasynda azamattardy qoldaý sharalaryn júzege asyrý týraly aıta otyryp, zeınetaqy jınaqtarynyń bir bóligin (eń tómengi jetkiliktilik sheginen joǵary) «Otbasy bank» AQ-daǵy shottarǵa aýdarýǵa jáne keıinnen turǵyn úı satyp alýǵa quqyq berý sııaqty mańyzdy qadamdy atap ótý kerek.
Bul ıdeıany iske asyrý úshin birjolǵy zeınetaqy tólemderin paıdalaný qaǵıdalaryna ózgerister men tolyqtyrýlar engizildi. Osylaısha, jańa normalarǵa sáıkes endi azamattar turǵyn úı qurylys jınaqtaryn tolyqtyrýǵa, jeke úı salý úshin jer ýchaskesin satyp alýǵa nemese óziniń jer ýchaskesinde jeke turǵyn úı salýǵa múmkindik alady.
Búginde 172 myńnan astam adam 270 mlrd teńgege depozıt tolyqtyryp, keıinnen ıpotekalyq turǵyn úı qaryzdaryn rásimdedi.
Jalpy 2021 jyldyń qańtarynan bastap 2022 jyldyń shildesine deıin Prezıdent bastamasynyń arqasynda 1,7 mıllıonnan astam azamat 3,4 trln teńge zeınetaqy jınaqtaryn merziminen buryn paıdalandy. 1,3 mln-nan astam qazaqstandyq olardy turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartýǵa baǵyttady.
Daryndy balalardy jáne jalpy bilim berý salasyn qoldaý
Memleket basshysy óz sózinde elimizde adamı kapıtaldy damytý qajettigine, sonyń ishinde bilim berý salasyn nyǵaıtýǵa únemi nazar aýdaryp keledi.
Máselen, Prezıdent Joldaýyn iske asyrý aıasynda jalpy bilim beretin pánder boıynsha halyqaralyq pándik olımpıadalardyń, shyǵarmashylyq konkýrstar men sport jarystarynyń jeńimpazdary men júldegerlerin qoldaýǵa baǵyttalǵan zańnamalyq ózgerister engizildi. Endi olar konkýrsqa qatyspaı-aq, joǵary oqý ornyna túsý úshin grant ala alady (jyl saıyn 16 negizgi baǵyt boıynsha 80 júldeger).
Sonymen qatar halyqaralyq pándik olımpıadalar jeńimpazdary men júldegerlerine, sondaı-aq olardy daıyndaǵan pedagogtarǵa endi birjolǵy aqshalaı syıaqy tólenedi. Mysaly, altyn medal ıegeri 1 500 AEK (shamamen 4,5 mln teńge) mólsherinde, al ony daıyndaǵan pedagog bazalyq laýazymdyq jalaqynyń 26,5 eselengen mólsherinde tólem alady.
Sonymen qatar 2025 jyldyń sońyna deıin keminde 1 000 jańa mektep salý jumystary bastaldy, bul apattyq jáne úsh aýysymmen oqytatyn mektepterdi joıýǵa, sondaı-aq jalpy oqýshy oryndarynyń jetispeýshiligin joıýǵa kómektesedi.
Máselen, ótken jyly 163 myń balaǵa arnalǵan 277 mektep salyndy, al 2022 jyly taǵy 225 mektepti iske qosý josparlanǵan, onyń ishinde 22,2 myń oqýshyǵa arnalǵan 49 mektep salyndy.
Eleýli ekonomıkalyq áseri men kásipkerler arasyndaǵy joǵary suranysty eskere otyryp, Memleket basshysy «Qarapaıym zattar ekonomıkasy» baǵdarlamasynyń qoldanylýyn uzartý týraly sheshim qabyldady, onyń aıasynda taýar óndirýshiler jeńildikpen nesıe ala alady. Ony qarjylandyrý 1 trln teńgege deıin ulǵaıtyldy.
Baǵdarlama halyq tutynatyn taýarlardyń básekege qabiletti otandyq óndiristerin qurýǵa, azamattardy qajetti zattarmen qoljetimdi baǵamen (kıim, aıaq kıim, jıhaz, ydys-aıaq jáne basqa da turmystyq zattar) qamtamasyz etýge, sondaı-aq ımportty almastyrýǵa baǵyttalǵan.
Sońǵy úsh jylda baǵdarlamaǵa qatysýshylar jergilikti ónim shyǵarýdy orta eseppen 33%-ǵa ulǵaıtty, 67 myńǵa jýyq jumys orny saqtalyp, quryldy.
Infraqurylymdy jańǵyrtý jáne salý
Prezıdent óz sózinde ekologııa jáne el turǵyndaryn sýmen qamtamasyz etý máselelerine únemi nazar aýdarady.
Sý obektileriniń ekojúıelerin saqtaý jáne resýrstardy uqypty paıdalaný úshin Úkimet 120 kanaldy rekonstrýkııalaý, sondaı-aq Aqmola, Almaty, Batys Qazaqstan, Jambyl, Qyzylorda jáne Túrkistan oblystarynda 9 sý qoımasyn salý boıynsha jumysty bastady.
Rekonstrýkııalaý jumystaryn kezeń-kezeńmen júrgizý sýarmaly jerdi 2,2 mln ga deıin jetkizýge jáne sý shyǵynyn jyl saıyn 800 mln m3 tómendetýge múmkindik beredi dep kútiledi. Sondaı-aq bul aýyldy jerlerde 120 myń jumys ornyn qurýǵa jáne jyl saıyn 510 mlrd teńgege aýyl sharýashylyǵy ónimderin ósirýge yqpal etetin bolady.
Sonymen qatar 9 sý qoımasyn salý 70 eldi meken úshin sý tasqyny qaýpin azaıtýǵa múmkindik beredi jáne kórshi elderden sý alýdyń ishinara tómendeýine ákeledi.
Sondaı-aq Prezıdent strategııalyq ınvestorlarmen birlesip elimizdiń túrli óńirlerinde keminde 2 400 MVt jańartylatyn energetıka qýatyn iske qosý mindetin qoıdy. Bul baǵyttaǵy jumys 2025 jylǵa deıin júredi, qazirdiń ózinde 715 MVt qýattylyq iske qosyldy.
JEK – jańartylatyn resýrstardan alynatyn energııa: kún sáýlesi, jel, jańbyr, geotermaldyq jylý. JEK artyqshylyqtary: ol sarqylmaıdy, tabıǵattyń ekologııalyq jáne jylý teńgerimine oń áser etedi, paıdalaný qoljetimdiligi, jerdi sharýashylyq jáne energetıkalyq maqsattar úshin paıdalanýǵa múmkindik beredi.
Búgingi tańda respýblıkada qýaty 2 332 MVt 142 JEK obektisi jumys isteıdi.
Naýryz aıyndaǵy Joldaýdyń Qazaqstan úshin tarıhı mańyzy eldiń ákimshilik qurylymynyń ishinara ózgerýi boldy.
Máselen, Prezıdenttiń tapsyrmasy boıynsha Úkimet Abaı (ákimshilik ortalyǵy – Semeı qalasy), Ulytaý oblystaryn (ákimshilik ortalyǵy – Jezqazǵan qalasy) qurý, sondaı-aq Almaty oblysyn Jetisý (ákimshilik ortalyǵy – Taldyqorǵan qalasy) jáne Almaty oblystaryna (ákimshilik ortalyǵy – Qonaev qalasy) bólý jóninde sharalar qabyldady. Qapshaǵaı qalasynyń ataýy halyqtyń qalaýymen Qonaev dep ózgertildi.
Sarapshylardyń pikirinshe, atalǵan sheshimderdi iske asyrý memlekettik basqarý men jergilikti jerlerde josparlaý sapasyn edáýir arttyrady, ınvestıııalyq jobalardy iske qosýdy, jumys oryndaryn qurýdy jáne ınfraqurylymdy jaqsartýdy qosa alǵanda, jańa oblystar men ákimshilik ortalyqtardyń ekonomıkalyq jáne áleýmettik damýyna serpin beredi.
Jańa konsýltatıvtik-keńesshi organ – Ulttyq quryltaıdyń qurylýy
Prezıdent Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń jumysyn jalǵastyrý retinde Ulttyq quryltaıdy jandandyrý týraly sheshim qabyldady. Bul azamattardy tolǵandyratyn barlyq másele týraly dıalog retinde qoǵam men memlekettiń ózara is-qımylyn bekitý maqsatynda jasalyp otyr.
Onyń quramyna belgili qoǵam jáne memleket qaıratkerleri, depýtattar, qoǵamdyq pikir kóshbasshylary, áleýmettanýshylar, saıasattanýshylar jáne t.b. kirdi. Ulttyq quryltaıdyń alǵashqy otyrysy ony qurý týraly Jarlyqqa qol qoıylǵannan keıin birneshe kúnnen soń ótti. Onda elimizde jańa reformalardy júzege asyrý, jalpyulttyq qundylyqtardy saqtaý jáne azamattardyń ál-aýqatyn arttyrý máseleleri talqylandy.
Prezıdenttiń aıtýynsha, Ulttyq quryltaıdyń negizgi mindeti – ultty biriktiretin utymdy, tyń ıdeıalar men usynystarǵa erekshe nazar aýdarý. Onda qatysýshylardy aýystyrý prınıpi qarastyrylǵan, bul quryltaı jumysyna kezeń-kezeńmen jańa tulǵalardy tartýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar arnaıy onlaın-platforma quryldy, oǵan barlyq qazaqstandyqtar óz usynystaryn jibere alady.
