Jurnalist, ekonomika baǧytynda ızdenuşı maman Erkejan Aitqazina ūlttyq qor qarajatynyŋ jūmsaluyna qatysty jazba jariialady. Avtor öz jazbasynda ūlttyq qordyq qarjylyq äleuetın, aktivter men äleumettık jobalardyŋ baǧyttaryn taldaidy, dep mälımdedı "Adyrna" ūlttyq portaly.
Avtor "Ūlttyq qor qarajatyn qai memleket qalai jūmsaidy?" taqyrybyn jılıkteidı.
- Būǧan deiın Ūlttyq qor turaly talai ret maqala jazǧan edım. Damuşy memleket retınde Ūlttyq qor qarajatyn tiımdı investisiialaudyŋ maŋyzdy ekenın bılsek te, jylda biudjet jyrtyǧyn ainalyp kelıp qor esebınen jabamyz.
Qazaqstan 2020 jyly daǧdarys şaralaryna 6 trln teŋge jūmsady. Onyŋ ışınde 4,7 trln teŋge Ūlttyq qordan alyndy. Qazır Ūlttyq qorda 55 mlrd dollar qaldy degen aqparat bar. Būl qarajat bızge tura 5 jylǧa ǧana jetedı eken.
Osy rette, özge memleketter qorǧa saqtaǧan qarajatyn qaida, qalai jūmsaidy degen saualǧa jauap bere keteiın:
Norvegiianyŋ memlekettık zeinetaqy qory älemdegı eŋ ırı täuelsız äl-auqat qory retınde tanymal. SWF institutynyŋ mälımetı boiynşa, 2021 jyldy qorda 1,1 trillion dollardan astam qarjy jinalǧan. Aktivterdıŋ köpşılıgı aksiialarǧa, obligasiialarǧa jäne jyljymaityn mülıkke qatysty. Ekınşı orynda Qytai investisiialyq yntymaqtastyq qory. Onda 1 trillion dollardan säl astam somaǧa teŋ kölemdegı aktivter basqarady. Alǧaşqy segızdıkke kıretın basqa egemendık qorlar onşa ülken emes. Aktivter 370 milliard dollardan 580 milliard dollarǧa deiıngı aralyqta. Qorlardyŋ basym bölıgı Aziia men arab elderınde – Gonkongta, Qytaida, Singapurda, sondai-aq Kuveit pen Bırıkken Arab Ämırlıkterınde ornalasqan.Keibır mälımetter boiynşa SWF aktivterı 1,9 trln. dollar jäne 2,9 trln. dollar aralyǧynda, - deidı.
Conymen qatar, avtor Norvegiia ükımetınıŋ qor qarjysyn jūmsauyna qatysty tiımdı tetıkterge toqtalady:
- Norvegiianyŋ bıregei qory memleket mūnaidan tüsetın tabysty eldıŋ bolaşaǧyn qamtamasyz etu üşın jūmsaudy közdeidı. Nätijesınde Norvegiia ükımetı jyl saiyn qor investisiiasynan tüsken tabystyŋ üş paiyzyna deiın äleumettık maqsattarǧa paidalanuǧa erkın jūmsai alady. Qazırgı uaqytta būl körsetkış 33 milliard dollarǧa jetken.
Qordy qarajatyn tiımdı basqaryp otyrǧan Qytai men BAÄ bolsa, investisiiany jaŋa tehnologiia salasyna jūmsaidy. Al Parsy şyǧanaǧy elderı qor qarajatyna Afrikada auylşaruaşylyq jerlerın satyp aluda jön körgen eken.
Söitıp, bar qarajatty "jūmys jasatu" üşın tiımdı baǧyttar qarastyrady, - dep jazady avtor.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
