Qazaqtyŋ aiauly da örelı qyzy, kinosynşy, Ūlybritaniiadaǧy Kuin Meri universitetınıŋ PhD studentı Äsiia Baqdäulet biylǧy jylǧy "Oskar" jüldesıne qatysty käsıbi pıkır bıldırdı. Synşylyq maşyǧy myǧym qazaq qyzy jülde alǧan tuyndylar men oiynşylarǧa baǧa berıp, baiqaudyŋ astarly saiasatyna da toqtaldy, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Käsıbi kinosynşy Äsiia Baqdäulet biylǧy "Oskarǧa" laiyq tanylǧan "Bärı, barlyq jerde, bır uaqytta" degen filmge keŋınen toqtalady:
- Qolymda bolsa biylǧy Oskardy Tod Fildtıŋ Tar, Martin MakDonahtyŋ The Banshees of Inisherin, Ruben Ostlundtyŋ Triange of Sadness-i siiaqty filmnıŋ bırıne berer edım. Bıraq "Oskar" "Bärı, barlyq jerde, bır uaqytta" filmıne būiyrdy. Oǧan qosa üzdık rejisser, üzdık aktrisa, qosalqy roldegı üzdık akter, qosalqy roldegı üzdık aktrisa, üzdık ssenarii, üzdık montaj - eŋ maŋyzdy nominasiialardyŋ bırazynda jüldenı sypyryp äkettı, - deidı jazbasynyŋ betaşarynda qazaq qyzy.
Keiınnen jüldege ılıkken tuyndynyŋ maŋyzyna toqtalady:
"İndustriia üşın maŋyzy. Būl ärine, «Parazittıŋ» furorymen salystyrylady. Būryn Gollivudta aziialyqtar turaly oqiǧalar tüsırılmeitın, aziialyq akterler belgılı bır stereotiptı rolderden şyǧa almaityn. Osy filmmen "Oskar" alǧan Ieo da, Kuan da qanşa ret aq näsıldı bas keiıpkerdıŋ aziialyq körşısı, dos-qūrbysyn oinauǧa, ne ekzotikalyq aziialyq oqiǧany ekrandauǧa şaqyrylǧany belgılı. Aşyq türde "aziialyqtar box office jinai almaidy" deitın. Näsılı aziialyq rejisserler aralasa bastap edı, aziialyqtar arqyly da box office jinauǧa bolatyny mälım boldy. Sol üşın ülken rahmet, - degen toqtamǧa keledı.
Tuyndynyŋ aitar oiy men jetkızer mäselesın bylaişa saraptaidy:
"Messedj maŋyzdylyǧy. Būl tuyndy "bärı" turaly: şeksız ǧalamdaǧy (multiverse) aq pen qaranyŋ üzdıksız soǧysy, taǧdyr men taŋdau, Amerikadaǧy salyq töleudıŋ stresı, otbasyışılık dinamika men qarym-qatynas, dästürlı emes genderdı qabyldau, t.b. Bıraq osynyŋ ışınde negızı taqyryp - meiırım men ümıtsızdıktıŋ arpalysy. Vizual tūrǧyda būl aq şeŋber qorşaǧan qara nükte (köz) jäne qara şeŋber qorşaǧan aq nükte (şokoladty donat). Baiqasaq, büp-bütın aq ne qara bolmaidy eken, dünie in men ian siiaqty tartylys pen teketıresten tūrady. Būl taqyryp adamnyŋ jandy jerı - eŋ jaqyn adamdarymen qarym-qatynasyna negızdelıp aşylady: ata-ana men bala, er men äiel. Bärımızdıŋ kım ekendıgımızdıŋ negızgı körsetkışı de sol emes pe. Adamdy tūlǧa etıp qalyptastyratyn - äke-şeşesımen ara-qatynasy. Mūnda Evelin äkesınıŋ rizaşylyǧyn ala almaǧandyqtan baqytsyz, Djoi şeşesınen (Evelin) tüsınıstık tappaǧany üşın toryǧuly. Evelinnıŋ osy düniedegı, al Djoidyŋ şeksız ǧalamdaǧy qajuy men ümıtsızdıgı qyz ben äkenıŋ/ananyŋ arasy dūrys bolmaǧannan. Ananyŋ mahabbatyna jarymaǧan adam şeksız ǧalamdy haosqa oraidy eken".
Jazbasynyŋ şaryqtau şebınde avtor film jelısın taldap, oqyrmandy kino älemıne erekşe yntyqtyryp äketedı. Şeberlık pen sapa mäselesın oiynşy tūlǧasy, ışkı logikalyq bailanys, astarly qūbylystar arqyly tanuǧa talpynady:
- Adamnyŋ är taŋdauy taǧdyrşeştı dep qabyldasaq, keide «osy tūsta basqaşa şeşım qabyldasam qalai bolar edı» dep oilau da zaŋdylyq. Multiverste Evelin özınıŋ basqa taǧdyryn köredı: rasynda Ueimondqa küieuge şyqpasa baǧy janǧaly tūr eken, özınıŋ äigılı jūldyz bolǧanyn köredı. Ueimond ta asa tabysty käsıpker eken, būl otbasy ekeuınıŋ de baǧyn bailapty. Bıraq süiıspenşılıktıŋ qūdıretı sol, Ueimond sonyŋ bärın bılıp tūryp, Evelinnıŋ janyndaǧy osy taǧdyrdy taŋdapty. O basta ynjyq küieu dep oilaǧan keiıpkerıŋız şeksız älemdı şarlaǧan qaharman eken. Filmdegı bärın jeŋetın, qalpyna keltıretın de Ueimondtyŋ meiırımı men süiıspenşılıgı. Ueimond beinesı seksizmnen aryla almai jürgen älem kinosyndaǧy jaŋalyq boldy: ol äieldı tömendetpei, özınıŋ menşıgı dep qaramai, onyŋ aldyna şyqpai-aq qaharman boluǧa bolatynyn körsettı. Jaŋa ǧasyrdyŋ üzdık er adam beinesı osyndai bolsa kerek. Öitkenı şyn süiıspenşılık pen meiırımde sanasu men «kım bırınşı» degen jürmeidı."Bärınıŋ" "Oskar" alǧanyna quanyştymyn, bıraq enterteinment pen ekşnǧa qūrylǧandyqtan, adamnyŋ janyn töŋkerıp jıberetın qūdıretı kemşındeu me deimın. Äitpese osynşama köp taqyryp ışınde eŋ maŋyzdysyn bastan-aiaq qūra bılgenı ülken şeberlık, -degen sypatta öz oiyn qorytady Äsiia Baqdäulet.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
