Jýrnalısterdiń jumysy jeńildedi. Qazaq tilindegi vıdeo men aýdıony mátinge aınaldyratyn Transcribe.kz qosymshasy paıda boldy. Aqparat taratýshy mamandardyń ýaqytyn únemdep, osyndaı jobany iske asyrǵan kásibı podkaster, IT mamany - Eldar Qudaıbergenov. «Adyrna» ulttyq portaly startapermen suhbattasyp, qosymshanyń qyr-syry týraly surady.
«ÓNIMDILIKTI ARTTYRADY»
- Eldar myrza, Transcribe.kz jobasyn jasaý ıdeıasy qaıdan keldi? Ony jasaýǵa ne sebep boldy?
- Bul jobany jasaý ıdeıasy aıaq astynan týyndaǵan joq. Birneshe etaptardan turdy. Eń aldymen, meniń jubaıym – jýrnalıst, gazette jumys istegen. Qazir saıtta qyzmet etedi. Esimi – Roza Áren. Men onyń jıi aýdıomen suhbat alyp, sony mátinge aınaldyryp júrgenin kóretinmin. Ózim baǵdarlamashy bolǵan soń ony avtomattandyrý joldaryn bilip, bul jobany áýelde jubaıyma arnap jasadym. Biraq ol kezdegi nátıjeler onsha unamady. Keıin biz muny sata almaıtynymyzdy túsindik.
Men jarty jyl buryn Astana Hub-ta ótken Tech Orda degen baǵdarlama boıynsha oqýǵa tústim. Frontend degen mamandyqty alty aı boıy meńgerdim. Sol jerde jobalar jasadyq. Birinshijobam sátti bolmady, ekinshi jobam osy boldy. Osydan 2-3 aı buryn prodıýserlik ortalyǵymdabir klıentim, ıaǵnı jýrnalısttiń áńgimesin tyńdadym. Ol kisi «birinshi suhbat alyp, ony qaǵazǵa túsiremin, sodan keıin baryp kompıýterge teremin, odan keıin redaktýrasyna kirisemin» dedi. Men úshin sol kezdegi sát óte qyzyq boldy. Óıtkeni, anaý adam qanshalyqty qınalyp,qanshalyqty bul nárseniń ońaı emestigin kórsetti. Sol kezde men bul problemanyń sheshimi bar ekenin túsindim.
Máseleniń sheshimin izdestirip, qarastyryp, tapqan nátıjelerimdi birinshi sol kisimen jáne áıelimmen bólistim. Bastapqyda nátıjeler birden unaǵan joq. Sodan keıin osy quraldy jasadym. Mine, ıdeıasy osylaı týyndady. Avtomatty túrde aýdıo nemese vıdeony mátinge aınaldyratyn qyzmetterdi nege qazaqshalamasqa degen ıdeıa osylaı keldi.
- Jobanyń jasalǵanyna qansha ýaqyt boldy? Osy ýaqyt aralyǵynda qoldanýshylar sany qanshaǵa jetti?
- Bul jobanyń ıdeıasynyń kelgenine 2-3 aıdaı bolyp qaldy. Birinshi aqyly túrde qoldanǵan tutynýshy 2023 jyldyń 17 mamyrynda keldi. Osy aqparatty jarııalap, salǵannan keıin jarty saǵattan soń maǵan adamdar kele bastady. Sodan beri qyryqtan astam adam qoldanyp úlgerdi. Birtalaı adam qaıtadan qoldaný ústinde. Men olardy sanap otyrǵan joqpyn. Kóbine adamdarǵa nátıjeleri unaýda.
«Unamady, kómektespedi» degen qoldanýshylar dabar. Ol jerdegi erekshelik: ol kisiler jibergen aýdıonyń sapasy qıyndaý bolǵandyǵynda. Sondyqtan qurylǵyda aýdıonyń ishindegi sózderdi taný deńgeıi tómendeıdi. Jiberilgen aýdıolar eki-úsh tilde bolýy múmkin. Máselen, qazaqsha-orysshaaralasqan nemese basqa tilder qosylsa, ondaı sózderdi qurylǵa tanymaýy múmkin. Odan bólek shý, jańǵyryq ta sapasyn túsiredi. Sol jaǵynan alyp qaraǵanda keıbir adamdardyń kóńilinen shyqpaıdy. Bul jerde sapaly nátıje alý úshin sizdiń berip otyrǵan aýdıońyzdyn da sapasy jaqsy bolý kerek. Qazir men qoldanýshylarǵa osyny túsindirýge tyrysyp jatyrmyn.
- Jobanyń beretin múmkindikteri qandaı?
- Bul jobanyń ıdeıasy óte qarapaıym. Qazaq tilindegi aýdıo nemese vıdeony salyp, sonyń mátinin alasyń. Álemdik deńgeıde qaraıtyn bolsaq, bul birtalaı múmkindik beredi. Jýrnalısterdiń psıhologııalyq jaǵdaıyn jaqsartady. Buryn qınalyp jasaǵan jumys qazir jeńildeı túsedi. Sen suhbat alǵan soń, ony mátinge túsirý kerek dep qınalmaısyń. 90-95 paıyzdáldikpen jasalǵan mátindi aýdıomen birge qarap otyryp, tazalap óte beresiń. Jumys ónimdiligin arttyrady. Bul bilimge degen aqparattyń taralýyna yqpal etedi.
Kóp adamdar aýdıo nemese vıdeo tyńdaı bermeıdi. Keıbir kisilerge mátin kerek, sýbtıtr shyǵarý kerek. Óıtkeni, ol kisiler durys estimeýi nemese múlde estimeýi múmkin. Kórmeıtin adamdardyń saýsaqpen oqıtyn tiline aýystyrýǵa da bolady. Sonymen qatar, adamdar kóbirek jumys isteı alady, jumysy jeńildeıdi. Bul qurylǵyredakııalardyń jumysyna ınnovaııa bolyp tur. Ýaqytty únemdeýge múmkindik beredi. Esesine, aýdıony mátinge aınaldyratyn adamǵa basqa jumys bere alasyz. Tipti, keıbir adamdar aýdıony mátindeý úshin qaǵaz qoldanady. Qosymshany paıdalaný arqyly qaǵazdy da únemdeýge bolady.
«AQYLY QYZMET – TURAQTYLYQTYŃ BELGISI»
- Qosymshany paıdalaný úshin aqy tólenedi. Iaǵnı, 1 mınýttyq aýdıonyń baǵasy 33 teńge eken. Nelikten aqyly?
- Mundaı saıtty jasaý birtalaı qarajatty talap etedi. Qarajat bolmasa jumys toqtaıdy jáne bul qurylǵy damymaıdy. Bul – bir. Ekinshiden, bulqyzmetti ary qaraı shyńdaý kerek, oǵan da qarajat kerek. Bul tek qana programısterdiń jumysy emes. Bul zertteýler qazaq tiliniń tanýyn jaqsartýǵa kóp septigin tıgizedi. Osy jumystar da qarjyny talap etedi.
Odan bólek, bul jerde bıznes operaııalar da bar. Iaǵnı, marketıng, satý, ákimshilik, jumysshylarǵa aqysyn tóleý degender bar. Sol úshin bul qosymsha aqyly.
Aqyly qyzmet – turaqtylyqtyń belgisi. Eger adamdar aqysyn tólese, demek, ol quraldyń paıdasy tıip jatyr degen sóz. Qoldanǵany úshin ǵana tólemeıdi, bul qyzmettiń damýyna ınvestıııa quıyp jatyr deýge bolady.
- Alda Transcribe.kz jobasynda qandaı ózgerister bolmaq? Boljam-josparyńyzdy aıta ketseńiz?
- Bizde alda kóp jospar bar. Barlyǵy durys bolyp jatsa, úlken álemdik deńgeıdegi startapqa aınalady. Osy maqsattarǵa jetkizý úshin men qazir sheteldik akademııada oqýymdy bastap kettim.Fýnkıonal jaǵynan bizde tek qazaq tilinde emes, basqa tilderde de transkrıpııa jasaıtyn qyzmetter joq. Biraq, qoldanýshylarǵa óte yńǵaıly ári paıdaly nárseler oılap taýyp qoıdyq. Olardy jasap iske asyrǵan kezde, kórsetemiz.
Transcribe.kz degen ataý uzaq. Men qazir basqa ataý oılap taýyp qoıdym. Álemdik deńgeıge shyǵady degende, bunyń ataýy ınternettegi adresi óte qysqa, túsinikti, yńǵaıly bolýy kerek. Alaıda, naqty ıdeıalarmen bólisi almaımyn. Óıtkeni, ony aldymen jasaý kerek, adamdar kórýi kerek.
«QAZAQ TILI TEHNOLOGIIaLYQ TILGE AINALYP KELEDI»
- Joba memleket tarapynan nemese demeýshilerden qoldaý taýyp jatyr ma?
- Ázirge birinshi qadamdy endi bastadyq. Sondyqtanbizdi memleket baıqap jatyr dep oılamaımyn. Demeýshilerge de men áli barmadym, aıtpadym. Bızneste túsingenim, eger yńǵaıy kelse, bári jaqsy bolsa bir tal úlken klıentke qaraǵanda, seniń kishkentaı kóp klıentiń bolǵany durysyraq sııaqty. Bir tal sponsorǵa qaraǵanda kishi-kishi seriktester, mekemeler, redakııalar bolsa sol álde qaıda durysyraq dep oılaımyn. Men áli startap akademııasynda oqımyn, sony bitirgenshe birtalaı nárse túsinikti bolady. Biz monetızaııa modelin deózgertýimiz múmkin. Jalpy eger usynys bolyp jatyrsa, ol usynystardy talqylaýǵa, suhbattasyp sóılesýge daıynbyz.
- IT mamany retinde bolashaqta qazaq tilin damytýǵa arnalǵan osyndaı jobalar jasaý oıda bar ma?
- IT mamany retinde bul meniń alǵashqy jumysymemes. Buǵan deıin de meniń birtalaı jobalarym bolǵan. Sońǵy bireýi podkastqa qatysty. Ol jerde qazaqstandyq podkasttar jınalǵan jáne avtomatty túrde jańa epızodttar jınalyp turady.
Jaryqqa shyǵýy kerek qanshama ıdeıalar bar. Kompıýterde ǵana saqtalyp qalǵan, damymaı qalǵan nemese damyp baryp qyrshynan qıylyp úzilgen jobalar kóp.
Qazaq tili basqa álemdik tilder sııaqty tehnologııalyq tilge aınalyp keledi. Bolashaqta bir til mynandaı, bir til anandaı dep bólýdiń de qajeti bolmaıdy. Qazaq tili ázirge shette qalǵan til dep aıta almaımyz. Ol óte damyǵan til, tehnologııalardy da biz qazaq tilimen ushtastyryp jatyrmyz. Aýdıony, vıdeony mátinge aınaldyrsaq bolashaqta mátindi aýdıoǵa nege aınaldyrmasqa?!
Alısa, Sırı syndy qurylǵylardy nege qazaqsha sóıletpeske?! Munyń barlyǵyn jasaı berýge bolady. Degenmen, talap etetini – ýaqyt jáne qarajat. Qarajat bolsa ýaqyt ta bolady. Qarajattan keıin realızaııa degen bar. Ideıa tegin. Eger maǵan siz keletin bolsańyz, men sizge birden startaptyń 10 ıdeıasyn bere alamyn. Alaıda, eń qyzyǵy sol ıdeıany iske asyrý. Qalaı iske asyrady? Kimniń paıdasy joǵary bolady? Kimniń ıdeıany iske asyrýy yńǵaıly bola alady? Barlyǵy osyǵan baılanysty.
- Suhbat bergenińizge rahmet!
Dana Nurmuhanbet
«Adyrna» ulttyq portaly
