Dıni ekstremizm men terrorizm baby boiynşa sottalyp, Öskemen qalasyndaǧy tüzetu koloniialarynyŋ bırınde jazasyn ötep jatqan bır sottaluşymen kezdestım. Bala kezıŋde qandai oquşy bolyp edıŋ?- dep sūrasam: «Qiyn bala» bolǧanmyn,- dep küledı,- jasöspırım kezımde «köşe zaŋymen» jürdım. Öitkenı auyldaǧy «starşaktardyŋ» da «öz zaŋdary» bolatyn. Solardy arqalanyp synyptastaryma älımjettık jasap, aqşa bopsalau menıŋ süiıktı «jūmysym» edı.
Osy ekstremizm degennıŋ jasöspırımdık şaqtaǧy qoǧamdaǧy qalyptasqan jalpy tärtıp pen adamgerşılık qaǧidalaryna baǧynbaudan bastau alatynyn keş tüsındık. Balalyq şaǧymda bala bolyp oinap, eşbır qyzyq körmedım desem de bolady. Äkem ışımdıkke tym üiır bolyp, üide anama jiı qol jūmsaityn. Bır tünı üige poliseiler kelıp äkemdı bölımşege alyp kettı. Äkemdı eŋ soŋǧy ret köruım de sol boldy. Keiınen ūzynqūlaqtan estıp bıluımşe, äkemdı qyz zorlau qylmysyna qatystylyǧy üşın sottapty. Al äkemdı polisiianyŋ alyp ketkenı menıŋ köz aldymda qalyp qoiǧandyqtan, polisiia qyzmetkerlerıne degen jek köruşılık sezımım sol uaqyttan bastap paida bolǧan syŋaily.
Keiınnen äkem türmede özıne qol jūmsap köz jūmdy. Al men äkemnıŋ ölımıne de polisiia qyzmetkerlerın kınälaitynmyn. Mektepke sabaqtan qaşudy jiı ädetke ainaldyryp, jasöspırımder jönındegı inspektordyŋ baqylauynda boldym. Sodan ne kerek, segızınşı synypty aiaqtar jyldyŋ köktemınde auyldaǧy azyq-tülık dükenın tonap, ekı jarym jyl merzımge jasöspırımder koloniiasyna sottalyp kete bardym. Al menı sol qylmysqa jūmsaǧan «starşaktarym» tasada qaldy. Öitkenı olardy satyp ketu bızdıŋ «köşe zaŋymyzǧa» qaişy, satqyndyq bolyp tabylatyn. Al jasöspırımder koloniiasyndaǧy «balalar zaŋy» tıptı qatal edı. Ärbır sözıŋ men qimyl äreketıŋe basyŋmen jauap beruıŋ kerek bolatyn. Jazamdy ötep bıtken soŋ auylyma qaityp oralyp, bıraz uaqytqa anamnyŋ janynda boldym. Auyldaǧy äkımşılık qyzmetkerlerı men aǧaiyndardyŋ ūsynǧan jūmystarynan bas tarttym. Öitkenı men «memleketke jäne bailarǧa jaldanyp jūmys ısteuge bolmaidy, olardy tek tonauǧa bolady» degen tüsınıktı miyma toqyǧan edım.
Aqiqatynda men osynda qatal jäne qyŋyr-qisyq qaǧidamen ömır sürdım dese de bolady. Bır künı balalar koloniiasynda tanysqan Almaz esımdı dosym qoŋyrau şalyp, Almatyǧa jūmysqa şaqyrdy. Bazarda ūialy telefondardy jöndeumen ainalysyp, namaz oqyp, dınge bet būrypty. Jalpy «salafitter» degendı estıgenım bolmasa, ondailarmen jaqyn aralasyp körmegenmın. Öitkenı men «o dünie», «tozaq pen jūmaq» degen äŋgımelerdı oidan şyǧarylǧan ertegı dep qabyldaitynmyn. Al Almaz bolsa maǧan özınıŋ dın ūstanatyn naǧyz «säläfi» ekendıgın tüsındırıp, Allanyŋ zaŋynyŋ barlyq zaŋdardan joǧary tūratynyn, Qūdai jaily, «islam halifaty» jaily tüsındırdı. Alǧaşynda onyŋ sözderın ışımnen sandyraq dep qabyldasam da, qasynda bırge jürıp aqşa tabu üşın uaǧyzdaryna sengendei keiıp tanytyp jüre berdım.
Keiınnen rasynda da dınge qyzyǧuşylyǧym oianyp, arasynda solarmen bırge namazǧa jyǧylyp, Qūran oqyp üirendım. Uaqyt öte kele menıŋ jaratuşyǧa qatysty ūstanymym da bırtındep özgerıp, «salafilerdıŋ» ortasyna jaqyn tartyla tüskenımdı baiqadym. Bır qyzyǧy olar araq-şarap ışudı haram dep sanaǧanmen, jūmystan keiın jinalyp anaşa şegudı qūp köretın. İnternet jelısı arqyly dınge bet būrǧan qyzdarmen jyldam tanysyp, Abdulhakim bratqa nekemızdı qidyruşy edık. Bızdıŋ qūryǧymyzǧa namazǧa endı bet būrǧan jas qyzdar men ajyrasqan kelınşekter jiı tüsetın. Olardy qyzyǧy tausylǧan soŋ-aq ärtürlı syltaumen talaq aityp, tastap kete beruşı edık. Osylaişa 3 jyldyŋ ışınde 7 ret üilenıp ülgerıppın. Bır joly Asiia esımdı Balqaştyŋ qyzymen internet arqyly tanystym. Almatyǧa kelgenıne köp uaqyt bolmapty, bölesınıŋ üiınde uaqytşa tūryp jatqandyǧyn aitty. Ekeumız kezdesıp, nekemızdı qidyrdyq. Asiianyŋ özınıŋ aituynşa ol osyǧan deiın bır mūǧalım jıgıtke tūrmysqa şyǧypty. Bıraq küieuı men qaiyn jūrty Asiianyŋ hidjap kiıp, jūmyssyz üide otyruyna qarsy bolǧan eken. Ata-enesı üige imamdy şaqyryp, Asiianyŋ dıni tüsınıgınıŋ qate ekendıgın aityp, ūstanymyn özgertuge ügıttegen eken. Sondyqtan küieumen ajyrasyp, Almatyǧa qaşyp ketuge mäjbür bolypty. Nekemızdı qiǧannan keiın ekı-üş apta ötkende Asiianyŋ äkesı men ekı aǧasy bızdı tūryp jatqan jerımızden ızdep tauyp alyp, menı jabylyp ūryp soǧyp, Asiiany qarsylasqanyna qarmastan özderımen bırge Balqaşqa alyp kettı. Osyǧan ūqsas oqiǧalar bızdıŋ aramyzdaǧy jıgıtterdıŋ de basynan jiı ötıp jatatyn. Bızdıŋ ūstazymyz Abdulhakim brattyŋ aituymen aramyzda keibır jıgıtter jezökşelermen de bır tünge nekesın qidyryp jatatyn. Osynyŋ barlyǧyna «Allanyŋ rūqsat bergen zaŋy» dep tüsındık.
Abdulhakim brat meşıt imamdaryn naǧyz adasuşylar dep sanap, olarmen söz talastyryp, jamaǧatynyŋ aldynda bedelın tüsıruge tyrysyp jürdı. Jalpy adam balasy qoǧamda eşqandai zaŋ erejelerınsız ömır süre almaidy. Bala kezımnen berı özımnıŋ memlekettıŋ eşbır zaŋ-qaǧidalaryn moiyndamai öskendıkten, al türmedegı qylmys älemı zaŋdarynyŋ Abdulhakim brattyŋ üiretken «Allanyŋ zaŋymen» üilesetını maǧan ūnaityn edı, jäne naǧyz aqiqattyŋ jolyndai körınetın. (osy jerde ol bır sätke ünsız qalyp, auyr kürsınıp aldy)
Qalalyq meşıt imamy men Abdulhakimnıŋ arasynda bolǧan kezektı bır daudyŋ soŋy töbeleske ūlasyp, keiınnen Abdulhakim bızge meşıtke baruǧa müldem tyiym saldy. Öitkenı meşıttıŋ maŋaiynda polisiia qyzmetkerlerı bızdı jiı baqylap jüretın. Kezdesken jerde qūjattarymyzdy sūrap mazalaityn. Bızben äŋgımelesıp, «aqidamyzdy» özgertu üşın teolog-imamdar jūmys ornymyzǧa jiı kele bastady. Olardyŋ barlyǧyn «memlekettıŋ imamdary» dep sanaityndyqtan, olardyŋ uaǧyzdaryn tyŋdaudan qaşatynbyz. Uchaskelık inspektorlar tūrǧyn jaiymyzǧa jiı kelıp tekserıp, al basqa qalaǧa saparǧa şyqsaq aldyn ala eskertuımızdı talap etetın. Abdulhakim brat būl jaǧdailardyŋ bärın mūsylmandarǧa körsetılıp jatqan qysym dep tüsındıretın. Sol üşın qatarymyzdy köbeitu arqyly küşeiıp, uaqyty kelgende hijra jasauǧa daiyn boluy kerektıgımızdı eskertetın edı. Arasynda Siriia jerınde qūrylǧaly jatqan halifatqa kömektesu turaly da jasyryn uaǧyzdar tyŋdaitynbyz.
Bız osylaişa myna zaiyrly memleketke keltırılgen ärbır zalalymyzdy özımızge sauap dep tüsınıp, İslam jolynda kez kelgen täuekelge baruǧa, barlyǧyna da daiyn bolatynbyz. Öitkenı ärqaisymyzdyŋ qiialymyzda «Allanyŋ zaŋyna» ǧana baǧynǧan ädılettı halifat qūru maqsaty tūratyn. Bız öz qatarymyzǧa ömırde joly bolmai oqudan nemese jūmystan aiyrylǧan, balalar üiınde tärbielengen, türmeden jaŋa bosap şyqqan, memleketke ökpelı bolyp jürgen adamdardy tartuǧa tyrysatyn edık. Öz maqsatymyzǧa jetu üşın bızge öte köp qarajat qajet bolatyn. Sondyqtan da Abdulhakimnıŋ bergen pätuasy boiynşa üş jıgıt söz bailasyp, bukmekerler keŋsesı men men araq-şarap dükenın tonap, qomaqty qarajatqa qol jetkızdık. Bızdıŋ būl qylmysymyzdan tek Abdulhakim ǧana habardar boldy. Alaida osy oqiǧadan keiın qūqyq qorǧau organdary qyzmetkerlerı tarapynan bızge baqylau tym küşeiıp kettı. Söitıp jürgenımızde öz ışımızden Abdulhakimnıŋ közqarastarymen kelıspeitınder paida boldy. Olar Abdulhakimnıŋ soŋynan ergenderdı «hauarijder» dep aiyptap qarsy şyǧyp, al säikesınşe bız olardy imany älsız, satqyn-adasuşylar dep kınaladyq.
Al būl uaqytta Abdulhakim men Almaz jinalǧan aqşanyŋ qomaqty bölıgın alyp, Siriiaǧa attanyp kettı. Al Abdulhakimnıŋ jospary boiynşa olar Siriiaǧa jetıp alǧan soŋ ǧana, artynan bızdıŋ şyǧuymyz qajet bolatyn. Keiın Abdulhakimnıŋ Siriia şekarasyna ötıp ketıp, al Almaz Turkiiaǧa kelgende ökpesı qabynyp auyryp, auruhanada köz jūmypty. Almaz jasöspırımder koloniiasynda jürgen kezde ökpesıne suyq tiıp, köp uaqytyn auruhanada ötkızetın edı. Sol sozylmaly auruy klimat auystyrǧan kezde bırden syr bergen körınedı. Abdulhakim men Almaz ketken soŋ bızdıŋ öz aramyzda da jiı kelıspeuşılıkter bastalyp kettı. Aqyry özımdı japan dalada jalǧyz qalǧandai sezındım. Abdulhakim internet arqyly bailanysqa şyǧyp, būl jerde barlyǧy da jaqsy ekendıgın aityp, qalǧan aqşamen Siriiaǧa keluımdı būiyrdy. Bızdıŋ ärbır qadamymyz memlekettıŋ qauıpsızdık qyzmetı tarapynan ünemı baqylauda bolǧandyqtan, olarǧa menı ūstau köp qiyndyq tudyrmapty. Küdık tudyrmas üşın saqalymdy qyryp tastap, Stambulǧa Resei arqyly ketudı josparlap, jolai kezıkken kölıkpen Resei şekarasyna ötpek bolǧanda tūtqynǧa tüstım. Mıne sodan berı tört jyl uaqytym osy tüzetu mekemesınde ötıp keledı. Älı 10 jyl otyruym kerek. Merzımımnen erterek bosata ma degen ümıtım joq emes. Türmede özıme ūqsas qanşama taǧdyrlardy kezdestırdım, ömır esıgın endı ǧana bastaǧan köptegen jastardyŋ taǧdyrymen tanystym. Osy tört jyl ışınde tek anam ǧana azyq-tülıgın arqalap bırneşe ret kelıp kettı. Qazır jasym 31-ke kelgende ǧana ömırde şyn jany aşityn bır ǧana adamnyŋ bar ekenın, ol-menıŋ anam ekenın keşte te bolsa tüsıngenıme quanamyn. Menıŋ jan dünieme tereŋ üŋılıp, oi-közqarastarymnyŋ özgeruıne Mysyrdan köp jyldar bılım alyp kelgen Mūhtarbek degen teolog aǧamyz kömektestı. Ol kısı tek teolog ǧana emes, adam janyn tereŋ tüsınetın naǧyz ūstaz ekenın moiyndadym. Mümkın menıŋ aldymnan däl osyndai ūstaz erterek kezdeskende ömırım basqa arnaǧa būrlar ma edı, kım bılsın. Şynaiy İslammen tanysqan kezde baryp özımnıŋ osyǧan deiın sauatsyz jäne qatal jürektı bolǧanymdy, özımnıŋ terıs nietımızge qarai «Allanyŋ zaŋy» men «Adamnyŋ zaŋy» dep būrmalap, eş maqsatsyz adasuşylyqpen ömır sürgenımızdı tüsındım. Endı aman-esen bosap şyqsam, auylǧa şeşemnıŋ janyna baryp, el-jūrttyŋ ortasynda, qalǧan ömırımde anamnyŋ rizaşylyǧyn alyp ömır sürgım keledı. Alla menı keşırsın.....»,-dep äŋgımesın aiaqtady. Däl osyndai dıni adasuşylyqqa ūşyrap, taǧdyrlary temır torǧa taŋylǧan ärbır sottaluşynyŋ basynan keşken oqiǧalary jeke äŋgımege arqau bolady. Ol äŋgımelerdı kelesı joly jalǧastyratyn bolamyz.
Sūqbattasqan: Aqjarqyn Töleubek
