Ǧylym tehnologiialyq progrestıŋ, medisinalyq jaŋalyqtardyŋ, ekologiialyq tūraqtylyqtyŋ jäne bızdıŋ ömırımızdıŋ köptegen basqa aspektılerınıŋ negızı bolyp tabylady. Ǧylymdy nasihattaudyŋ bır joly – bılım beru. Ǧylymi bılımdı oqu baǧdarlamalaryna bırıktıru jäne ǧylym boiynşa qyzyqty sabaqtar, keŋ auditoriianyŋ nazaryn audara alatyn ıs-şaralar oquşylardyŋ ǧylym men zertteuge degen qyzyǧuşylyǧyn qalyptastyruǧa yqpal etuı mümkın.
Osyǧan bailanysty jastar arasynda jalpy ǧylymdy nasihat etıp, ony damytu üşın türlı täsılder bar. Zaman talabyna sai qoǧamǧa jaŋa bılım beru üşın arnaiy baǧdarlamalar, kurstar, vebinarlar men seminarlar ötkızuge, alynǧan qyzmetterdı damytu maqsatynda mamandanǧan jetekşı men jaŋa tehnologiialar bırıktırılgenplatformalar jäne tehnologiialyq jobalar daiyndau qajet. Sonymen qatar ǧylymdy oqytu ortalyqtary, ǧylymi-tehnikalyq laboratoriialar, jaŋa ǧylym negızınde keŋ mümkındıkter jasaityn mekemeler talap etıledı. Ǧylymdy nasihattau ǧalymdar men ǧylymi ūiymdardyŋ belsendı qatysuyn qajet etetının atap ötken jön. Olar media sūhbattarǧa qatysyp, tanymal ǧylymi maqalalar jazu arqyly bılım beru baǧdarlamalaryna qatysa alady. Qoǧammen jäne mediamen özara ärekettesu ǧylymi taqyryptardy keŋ auditoriiaǧa taraluyna jaǧdai jasaidy.Osyǧan bailanysty memlekettık jäne jeke instituttar, universitetter, jäne basqa da ǧylymi ūiymdardy qarjylandyru, sondai-aq ǧalymdar men zertteuşılerdıŋ bılım aluy, innovasiialyq jobalardy jürgızu, jaŋa baǧdarlamalardy daiyndau ısınde memlekettık qoldau maŋyzdy röl atqarady. Jergılıktı infraqūrylymdar, resurstardy jäne mūraǧatty baǧdarlamalardy qūruǧa arnalǧan biudjet pen onyŋ äreket etu mehanizmderınıŋ damu mäselesı memlekettık qoldaudy qamtamasyz etu üşın,biudjetten qarjylandyru ötınışterı boluy şart.Būl qarjylandyru jüiesınıŋ ūzaq merzımdeluı, kredit alu, resmi tırkelgen jobalar qūru siiaqty tızımdermen tolyqtyrylady.
Memlekettık qarjylandyrudy talap etetın jobalardyŋ bırı – öŋırlık joǧary oqu oryndaryn damytu jäne köbeitu. Ökınışke qarai, öŋırlık joǧary oqu oryndarynyŋ damuynyŋ maŋyzy elımızdegı köptegen qalalarda toqyrap tūr.
«Bügınde ekonomikalyq jäne investisiialyq saiasatqa emes, öŋırlerge basa nazar audarylady jäne joǧary bılım beru jüiesı osy trendtermen üilestırıluı kerek. Sondyqtan qazırgı kezde Ǧylym jäne joǧary bılım ministrlıgı bırınşı kezekte öŋırlık joǧary oqu oryndaryn jaŋǧyrtuǧa, olardyŋ äleuetın arttyruǧa jäne öŋırlerdı damytudaǧy rölıne basymdyq beredı. Öitkenı küştı universitet – būl jergılıktı ekonomika men industriianyŋ damuyna bailanysty bolatyn küştı kadrlar», – degen bolatyn Ǧylym jäne joǧary bılım ministrı Saiasat Nūrbek bır sūhbatynda.
Būl mäsele boiynşa alǧa tartylatyn şeşımderdıŋ bırı – öŋırlık joǧary oqu oryndaryna kvotalyq granttar beru. Osy arqyly öŋırlık maŋyzy bar, auylşaruaşylyq mamandaryn, bılıktı injenerler men qūrylysşylar, mūǧalımder men äleumettık mamandardy daiarlap, sondai-aq är öŋırdıŋ özındık geosaiasi jaǧdaiyna bailanysty jas ǧalymdar men zertteuşılerdıŋ de jaŋa baǧyttar boiynşa ızdenısterın arttyruǧa bolady.
Joǧary oqu oryndaryndaǧy kooperasiiany nyǧaitu – resurstardy bırıktıru maqsatynda studentter jəne oqu oryndarynyŋ arasyndaǧyözara bılım sapasyn jetıldıru mümkındıgı barqyzmet körsetu, iaǧni ǧalymdar arasynda oqytu men täjıribe almasudy qamtidy. Al memlekettık bılım beru organdary men ūiymdaryyntymaqtastyqty damytu arqyly oqu ısın joǧary deŋgeige köteruge maqsatty türde qoldau körsete alady.
Qoryta aitqanda, ǧylymi bılım men prinsipterdı nasihattau, ony keŋ auditoriiaǧa qoljetımdı jäne tüsınıktı etu älemde bolyp jatqan özgerıster men qūbylystardy qabyldauǧa jäne ömırdıŋ ärtürlı salalarynda sanaly şeşım qabyldauǧa kömektesedı. Ǧylymi sauattylyq miftermen jäne jalǧan aqparatpen tiımdı küresuge yqpal etedı, sebebı XXI ǧasyr – aqparattar zamany.
Osy jolda internet pen äleumettık media, sonyŋ ışınde saittar, beine-blogtar, podkastar, jäne äleumettık jelı ǧylymi bılımdı taratudyŋ jäne ǧylymi taqyryptar boiynşa pıkırtalastarötkızudıŋ tiımdı qūraly bola alady.Konferensiialar men ǧylymi festivaldar,körmeler ötkızu ıs-şaralary jūrtşylyqqa naqty ǧylymi jetıstıkterdı köruge, olardy ǧalymdarmen talqylauǧa jäne jalpy ǧylymi taqyryptar turaly tüsınıkterın tereŋdetuge mümkındık beredı.
Qarjylandyrudan basqa, jas ǧalymdar menstudentterge ǧylym jolynda mansapqalyptastyru üşın yntalandyru qajet ekenın aita keteiık. Būǧan stipendiia beru, ǧylymi jobalarǧa qatysu mümkındıgı jäne täjıribelı ǧalymdardyŋ tälımgerlıgı arqyly qol jetkızuge bolady, sonymen qatar ǧylymi baǧdarlamalar men konkurstardy qoldau köpşılıktıŋ ǧylymi zertteulerge qyzyǧuşylyǧyn arttyra alady.
Aitolqyn Arǧyn «Adyrna» ūlttyq portaly
