«Eger men bai bolsam, tek qana kıtap satyp alar edım»,-degen eken orys halqynyŋ jazuşysy M.Gorkii. Dei tūrǧanmen, būl naqyl sözge qosylǧannan bölek, ıspen däleldeitın jandar qoǧamymyzda sausaqpen sanarlyq şyǧar. Qazırgı kezde kıtap oqu, äsırese, jastar arasynda tym jiılep barady. Äleumettık jelınıŋ älegıne tüsıp, asyl qazynamyzdyŋ qūndylyǧyn ūmytyp bara jatqandaimyz. Ne sebeptı? Oilap qarasaq, kıtap– aqyly üşın aqy sūramaityn baǧa jetpes qūndylyq. Kıtaphanaǧa barsaŋyz, kez-kelgen kıtapty keregınşe oqyp aluǧa bolady. Al, ǧalamtordan oqu üşın mındettı türde tölem töleu qajet bolady. «Qolda barda altynnyŋ qadırı joq»,-degen osy bolar, sırä. Är ūlttyŋ keleşegı men bolaşaǧyn baian etıp, tarihy men ötkenın jyr eter asyl mūralarymyzdy därıptep, jas ūrpaqqa qadır-qasietın jetkıze bılu–bızdıŋ basty paryzymyzdyŋ bırı.
Kıtapty bükıl ömırıne ainaldyrudyŋ özı ülken jetıstıkpen bırdei. Ol üşın balalardyŋ sanasyn ǧalamtormen ulamai, bala kezınen bastap kıtapqa degen qyzyǧuşylyǧyn oiatyp, köptegen ertegıler, öleŋdermen susyndatu qajet. Tek oqytyp qana qoimai, mänın ūǧyndyryp, tereŋıne üŋıler bolsa, keleşek ūrpaqtyŋ bolaşaǧy jarqyn bolary sözsız. Būl mäselede mūǧalımnıŋ de atqarar qyzmetı öte zor. Balalarǧa täulıktıŋ bır uaqytyn kıtap oquǧa arnau daǧdysyn ädetke ainaldyryp, kışkene kezınen qalyptastyrǧan jön. Ruhani bailyqqa jeteleu otbasynan bastalyp, barlyq bılım beretın mekemelerde mındettı bolatyn bolsa, ūrpaq sanasynda kıtaptyŋ maŋyzy joǧarylaityny dausyz. Degenmen, bala tügıl, ata-ananyŋ ermegı bolǧan būl jelınıŋ älegı älı de şeşımı tabylmaǧan mäsele bolyp tūrǧany jalǧan emes. Kıtap–adamgerşılıktıŋ qainar közı, adam balasynyŋ ruhani qūndylyǧy. Ony oqyǧan sätte bas kötere almaityndai qyzyǧyna kırısıp keter bolsaq, onyŋ öz oqyrmanyn tapqany. Kıtap oqu–jaqsy men jamannyŋ aiyrmaşylyǧyn jete ajyrata bılu üşın, özıŋızdı damytyp, tanu üşın taptyrmas mümkındık. Kıtapty oqyǧannan soŋ, odan qandai äser alǧanyŋyz jaiynda bır sät oilanyp, kerek deseŋız, däpterıŋızge türtıp alyŋyz. Degenmen, özıŋız qanşa oqyǧanmen, ūǧyna almaǧan kıtapty qaita qopara berudıŋ qajetı joq. Janyŋyzǧa jaqynyn taŋdaŋyz. Sonda ǧana sızdıŋ kıtapqa degen qūlşynysyŋyz ben mahabbatyŋyz aşyla tüspek. Uaqyt öte kele ainalaŋyzda kıtap oqyp, ony taldauǧa beiım dostaryŋyzdyŋ bar ekenın de ūǧyna tüsesız. Özıŋız oilap qaraŋyzşy, qanşama bos uaqytyŋyz ǧalamtorda sanaŋyzǧa paidasy kelmes dünielerge qūmartumen ötıp jatyr. Al sonyŋ ornyna kıtap oqyp, taldap, keiıpkerlerınıŋ jan düniesıne üŋıle tüsseŋız, janyŋyzdyŋ jadyraǧanyn sezınesız. Sondyqtan, uaqytty bosqa ötkızbei, baǧaly bailyǧymyzdyŋ qadırın ūǧynyp, qoldana bıleiık, jas dostar!
Jansaia SMAN,
Äl-Farabi atyndaǧy QazŪU magistranty
