– Ol meniń Almatyǵa, onyń ishinde, Qurmanǵazy konservatorııasyna arman arqalap kelgen kezim edi. Oǵan deıin Gýrevtiń (qazirgi Atyraý) mýzyka ýchılıesin bitirgenmin. Áli esimde, bir top albyrt jas konservatorııanyń aýlasynda ázil-qaljyń aıtyp otyrǵanbyz. Kenet anadaı jerden quddy Býdennyıdyń murtyndaı murty bar, podpolkovnık shenindegi áskerı forma kıgen bir adam qalyń jurtty qaq jaryp kele jatty. Janynda taldyrmash kelgen, burymy tobyǵyna tógilgen óte kórikti de sulý qyzy bar. Sóıtsem, bul – áskerı shendi kisiniń Jambyl oblysynan qyzyn konservatorııaǵa oqýǵa alyp kelgen sáti eken. Sulý da kelbetti, burymy tobyǵyna tógilgen álgi qyzdy alystan kórip-aq, ǵashyq bolǵanym-aı… Aıtyp jetkizý qıyn. Alla taǵala aýzyma saldy ma qaıdam, sol sát qasymda bolǵan, konservatorııanyń stýdenti, bizdiń eldiń tis qaqqan jigitine: «qara da tur, myna, qyz buıyrtsa, meniń áıelim bolady!» dep salmasym bar ma?!. Sonymen, ol da, men de baǵymyz janyp, stýdent atandyq. Órikgúl á, degennen oqý ozaty bolýmen qatar, qoǵamdyq jumystarǵa da belsene aralasty. Birde ol óńkeı jas qyz-jigitterdiń aldynda Abaı týraly mańyzdy baıandama jasady. «Oıymdy aıtaıyn» dep oqtalǵanymmen aıta almadym, Tipti jaqynyraq baraıyn desem, jete almadym. Sóıtip, arada eki jyldan keıin murtyn shırata qaıyrǵan «Býdennyıdyń» qasynda kele jatqan álgi qyzdy Alla taǵala meniń ómirlik jaryma aınaldyrdy. Maǵan Býdennyı bop kóringen Jarmuhammed Qaıyrbekov aqyry meniń qaıyn atam bolyp shyqty.
– Sonda siz jeńgemizge alǵashqy sózdi neden bastadyńyz?...
– Bul suraǵyńyzǵa Órikgúl jeńgeńizdiń ózi jaýap bergeni jón bolar...
Órikgúl: – Meniń ata-anam ustaz bolǵan adamdar. Atam Ádilbek jyrshy-kúıshi bolǵan adam. Kishkentaıymnan atam men ájemniń qolynda óstim. Atam maǵan «Qyz Jibek», «Er Tarǵyn», «Qobylandy», «Alpamys batyr» tárizdi jyrlardy daýystap oqytatyn. Eńbegim úshin tátti kámpıt beretin. Eńbegimniń baǵalanǵanyna qýanǵan men jyrdy birinen soń birin sharshamastan ekpindete oqıtynmyn. Ónerge degen qushtarlyq meni konservatorııaǵa alyp keldi. Ákem, jańa Shámil aıtqandaı, áskerı adam edi. Sál sheginis jasap, eske túsirsem, men 10 jyldyqty bitirer jyly kórnekti mádenıet qaıratkeri, halyq artısi Asqar Toqpanov bastaǵan bir top óner adamy Tarazǵa keldi. Sol joly olar mektep-mektepti aralap, jastardy konservatorııaǵa oqýǵa shaqyrdy. Olardyń aldynda jatqa biletin óleńimdi oqydym. Olar «sen Almatyǵa, konservatorııaǵa kel!» dep qolqa saldy. Shámildiń meni alǵash kórgeni sol kez bolatyn.
Sodan stýdent atanyp, bir kúni jataqhananyń korıdorymen kele jatqan meniń qulaǵyma aıryqsha oryndalyp jatqan «Aqsaq qulan» kúıiniń kúmbiri keldi. Qulaǵymdy tosyp tyńdaımyn, kúıdiń oryndalýy muńly, sazdy. Ádettegiden ózgeshe kúı shertis. Biraq stýdent qyzdardan «qulaǵy qalqıǵan, ózi kúı tartatyn Shámil deıtin stýdent-jigit bar, ózi pań, eshkimdi mensinbeıdi» degen pikirlerin aragidik qulaǵym shalatyn. Sodan ary ótip, beri ótip álgi kúıdi tyńdaımyn. Endi bir sát esiktiń syrtyna jaqyn baryp, «Aqsaq qulandy» tyńdadym. Áýelete oryndalyp jatqan kúı kenet toqtap qaldy.
Syrtta bireýdiń turǵanyn Shámil baıqaǵan bolsa kerek, bir kezde esik sart etip ashylǵanda kózimniń oty jarq etip, esik mańdaıyma sart ete tústi. Sonda Shámil «e, siz kelip tur ekensiz ǵoı?» dedi maǵan mańǵazdana. «Joq, sizge kelgen joqpyn, kúı tyńdap turmyn» dep saldym. Sodan burylyp júrip kettim, ol tapjylmastan ornynda qaldy. Shámildiń júris-turysy ózge stýdent-jigitterden ózgeshe bolatyn. Ózi kóp eshkimge qosylmaıdy. Degenmen Shámildiń áýennen týǵan, óner úshin jaratylǵan adam ekenin ishteı sezetinmin. Sodan bir kúni bizdiń bólmeniń esigin bireý erekshe bir mýzykalyq áýenmen qaqty. Báleniń bárin aıtpaı sezetin bólmeles qyzdar, «áı, mynaý álgi qalqanqulaq Shámil bolar» dedi. Sol-aq eken, esik ashylyp, ar jaǵynan Shámil kórindi. Ol maǵan birden «kınoǵa baraıyq» dep qolyma TIýZ-diń bıletin usyndy. «Adam degen qolym bos pa, joq pa, suramaýshy ma edi» dep ishteı kúıip-pisip, bara almaıtynymdy aıttym. Ol bolsa «onda bylaı!» – dedi de qolymnan bıletti julyp alyp, jyrtyp-jyrtyp tastady. Onyń bul qylyǵyn syrttan baǵyp otyrǵan qyzdar maǵan: – Mynaǵan jolama! – dep ýltımatým qoıǵandaı pikirin bildirdi. Bul oqıǵaǵa júregim qatty aýyrdy. Sóıtip, birde Shámildi kútip turyp: – Siz keshirińiz, ótken joly bara almaǵan «Anna Karenına» degen kıno júrip jatyr eken, búgin barýymyzǵa bolady, – dedim. Bul sózimdi estigen Shámil konservatorııanyń irgesindegi TIýZ kınoteatryna baryp, lezde eki bılet alyp keldi. Onyń munysyna tańdanǵanymdy bildirmesten: – Jalǵyz barmaımyn, qyzdardyń bári-ne bılet alyńyz! – dep saldym. Sóıtip, sol joly shámil bólmeles qyzdardyń birin qaldyrmaı kınoǵa apardy. Alaıda Shámil kınony kórdi me, kórmedi me bilmeımin, áıteýir kıno bitkenshe maǵan qaraǵyshtaýmen boldy (sol bir umytylmas kezeń esterine tústi-aý-deımin, ekeýi birine biri qarap, biraz kúlip aldy – J.M.). Sóıtip, Shámildiń óte qıyn ári ózgeshe mýzykant ekendigine, aıtqan sózderi baladaı, al atqaryp júrgen isteri danadaı ekendigine alǵash ret aıqyn kóz jetkizdim. Aqyry, ekeýmiz úlken ómirge qol ustasyp, birge attandyq.
Derek-dáıek:
Shámil Ábiltaı – kúıshi-kompozıtor. Atyraý oblysy, Tolybaı qumyndaǵy Qaraqyzyl qystaǵynda týǵan. Qurmanǵazy atyndaǵy Almaty memlekettik konservatorııasynda Q.Jantileýov pen Q.Muhıtovtyń dombyra klasyn bitirgen. 1994 jyldan Qurmanǵazy atyndaǵy halyqaralyq qordyń prezıdenti. Kúıshi bolyp qalyptasýyna aldymen, ákesi Ábiltaı, odan soń Kósheli, Kámesh, Serikbaı syndy kúıshiler yqpal etken. Ol «Zaman-aı», «Domalaq ana», «Shaqshaq Jánibek» syndy kúılerimen qosa, «Kúı ata», «Ordabasy», «Ańsaý», «Órikgúl» tárizdi kóptegen ánderimen jurtshylyqqa jaqsy tanys.
Shámil: Sóıtip, 1969 jyly sáýirdiń 30-da Almatydaǵy «Altyn alma» meıramhanasynda komsomoldyq toı jasadyq. Bul meniń kúıshi retinde konservatorııa, tipti qala aýmaǵynda kórine bastaǵan kezim. Bizdiń toıymyzǵa konservatorııanyń rektorynan bastap barlyq ustazdarymyz keldi. Toıǵa kórnekti teatr akteri, aıryqsha óner ıesi Qurmanbek aǵa Jandarbekov Bekejannyń, al Ǵarıfolla aǵa Qurmanǵalıev Shegeniń arııalaryn kezekpen aıtyp kirdi. Týma talant ıesi Asqar Toqpanov úılený toıymyzda sóz sóılep, saltanatty jaǵdaıda ashty. Ustazym, kúıshi Qalı Jantileýov tebirene kúı tartty. Toıdy ókil ákem sanalatyn alashtyń ardaqty azamaty, marqum Ishanbaı aǵa Qaraqulov pen aqyn Hamıt Erǵalıev jáne ózimiz «danyshpan» dep atap ketken lenındik stıpendıat, keıinnen Ortalyq komıtette qyzmet jasaǵan, halyq qalaýlysy bolǵan Tileýtaı Ybyraev esimdi azamattar uıymdastyrdy. Kórnekti aqyn marqum Dúısenbek Qanatbaev toıymyzǵa arnap, jar-jar jazdy. Sodan beri mine, qudaıǵa shúkir, jubymyzdy jazbaı 44 jyl otbasylyq ǵumyr keship kelemiz. Ol kezde men 21 jastamyn, al Órikgúl 20-da edi. Otbasymyzda Azamat, Aınash jáne Aqsuńqar esimdi ul-qyzdarymyz ósip, erjetti. Ańsuńqarymyz bizdiń shyǵarmashylyq jolymyzdy jalǵasyrady-aý degen úmitimiz bar. Ózi án aıtady, birneshe tildi meńgergen. «Nur Otannyń» Jastar qanaty atynan Elbasyna arnaǵan tolǵaýy bar. Taıaýda alǵash ret oryndady. Qazir ekeýmiz de zeınetkermiz, biraq óner adamynda demalys joq.
– Shámil aǵa qoǵam qaıratkeri Dinmuhamed Qonaevqa óziniń ánin arnasa, siz ult Kóshbasshysy, qazaq eliniń tuńǵysh Prezıdenti, Elbasy Nursultan Nazarbaevqa arnap «Ulytaý» degen ándi ómirge ákeldi dep estidik. Sol án ómirge qalaı keldi?..
Derek-dáıek:
Órikgúl Ádilbekova – Jambyl oblysynyń týmasy. Qurmanǵazy atyndaǵy konservatorııada Asqar Toqpanov, Sholpan Jandarbekova syndy halyq ártisterinen dáris alyp, akterlik mamandyqty ıgergen. Almatydaǵy Muhtar Áýezov atyndaǵy memlekettik akademııalyq qazaq drama teatrynda 16 jyl boıy akter bolǵan. Beıimbet Maılınniń «Neke qııar», qyrǵyz jazýshysy Shyńǵys Aıtmatovtyń «Aq keme», Molerdiń «Sarań», Ákim Tarazıdiń «Asaý bóken», ózbek dramtýrgi Saıd Ahmadtyń «Kelinder kóterilisi» jáne Sáken Júnisovtiń «Ajar men ajal» tárizdi kóptegen pesalarynda basty rólderdi somdap, ónersúıer qaýymnyń qurmetine bólengen.
Órikgúl: Biz Elbasymen maqtanýymyz kerek. Sebebi Nazarbaevtaı uly qaıratker, suńǵyla, danyshpan, bolashaqty boljaı biletin álemdik deńgeıdegi tulǵany halqymyzǵa Alla taǵala bere salǵany úshin bizder óte baqyttymyz! Qazaq eli álemniń órkenıetti, ekonomıkasy men ál-aýqaty anaǵurlym joǵary satyǵa kóterilgen kóptegen eldermen alys-beris ornatty. «Qazaqstan» dep atalatyn keń-baıtaq Otanymyz bar ekendigin tuńǵysh ret Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń shetelderge sapary arqyly aıqyn tanydy. Nursultan Ábishuly HHI ǵasyrdyń eń ásem qalasy – Astanany salyp, óte úlken batyl-dyq kórsetti. Mine, osyny jan-jaqty paıymdaǵan meniń oıyma bir sát ásem áýen qaıta-qaıta orala berdi. Sol áýendi yńyldap júrip, kómekeıime ánniń sózderi de oraldy. Aqyry, áýezdi án ómirge kelip, ánniń atyn «Ulytaý» dep qoıdym. Bul ándi eliniń erteńin, jastardyń bolashaǵyn oılaǵan ult Kóshbasshysyna óz tarapymnan aıtqan analyq aq tilegim dep qabyldaýǵa bolady. «Ulytaý» áni Elbasyna shynaıy sezimnen týǵan, júrek lúpili ekeni anyq! 2007 jyly Astanaǵa baryp, qalany kórgenimde quddy basqa memlekettiń bir qalasynda júrgendeı erekshe kúı keshtim. Astanadan zor áser alyp kelgen men úıge kele sala «Astana» dep atalatyn keste toqydym. Kestede Qazaq eliniń jańa elordasy – Astana qalasynyń beınesin ulttyq órnekpen berýge tyrystym.
– Ásilinde, ómir atty uly kóshtiń danyshpan Abaı aıtqandaı, «soqtyqpaly soqpaqsyz joldan» óriletin sátteri de bolatyny anyq. Sizderdiń qıyndyqpen kezdesip, jeńgen sátterińiz boldy ma?
Órikgúl: – Ras, ómir bolǵan soń áste qıyndyqsyz bolmaıdy. Bul – jazylmaǵan zańdylyq. Mysaly, sol bir jyldary biz qaıdaǵy bir alaıaqtardyń kesirinen Almatydaǵy páterimizden aıyrylyp qaldyq. Amaldyń joǵynan qalanyń tórt buryshynda páter jaldap turmaǵan úıimiz qalmady. Sodan aqyry Shámil namazǵa jyǵylyp, Jaratqannan jaqsylyq surady. Sonda men alǵash ret Shámilge alyp júrýge de yńǵaıly etip, kıeli qaǵbanyń keskinin salyp, shaǵyn kesteli jaınamaz toqyp berdim. Al Shámil bolsa, álgi jaınamazdy birneshe ret paıdalanǵannan soń, «jýsań búlinip ketedi» dep ony erekshe qamqorlyqpen arnaıy ramaǵa salyp, jatyn bólmeniń qabyrǵasyna ilip qoıdy. Qosaǵym Shámil meniń eńbegimdi sonshalyqty baǵalaǵannan keıin men keste toqýǵa shyndap kiristim. Áıtpese, ómiri keste toqyp kórgen emes edim. Odan keıin toqyǵan «Kenesary», «Aqan seri» tárizdi kestelerim áli kúnge úıde saqtaýly. Ásilinde, óner adamy ónerdi kıe tutyp, oǵan qııanat jasamaýy kerek. Sonda ǵana óner máńgilik qasıetin joımaıdy. Ony men Shámilden baıqaımyn. Eger 25 jastaǵy kúıshilermen salystyra qarasam, Shámil qazir babynda! Ol eshqashan kúıge qııanat jasaǵan emes.
– Órikgúl jeńeshe, Shámil aǵa sizdi qandaı qasıetimen baýrady?
– Óz basym Shámildiń kúı tartý sheberligine essiz ǵashyq boldym. Shyn máninde, ol – «tógilip turǵan» óner adamy. Shámildi Qurmanǵazynyń, Táttimbettiń, Adaıdyń shynaıy izbasary der edim. Shámil kúı oınaǵanda onyń boıynan kúıshi atalarymyzdyń qadir-qasıetin kórgendeı kúı keshemin. Mysaly, soqyr bolsa da, Bethoven keremet dara tulǵaly óner adamy boldy. Qaıtalanbas shyǵarmalardy ómirge ákeldi. Alaıda ol kisi joqtyqtan, kedeılikten dalada qańǵyp óldi. Janǵa batatyny, Bethovenniń janynda ony demep otyratyn adamy bolǵan joq. Qurmanǵazy babamyz ómirde túrmege tústi, talaı qıyndyqtardy bastan keshirdi. Ókinishtisi sol bir kezeńde Qurmanǵazydaı dúldúl kúıshini demep, jebeıtin adam bolmady. Menińshe, Shámil kúıshi ári kompozıtor retinde áli tolyq ashylǵan joq. Aldaǵy ýaqytta talaı tamasha týyndyny ómirge ákeletini aqıqat. Óıtkeni oǵan senemin. Óıtkeni Shámilge qol ushyn beretin adamdar barshylyq. Óz basym soǵan rızamyn.
– Siz úshin Shámil aǵanyń kompozıtorlyǵy bir tóbe. Al azamattyǵyn qalaı baǵalaısyz?
– Eger «kiltin» tapsańyz, baladaı. Eger «kiltin» tappasańyz, qıyn adam. «Meniń minezimdi nemese syrymdy túsinshi» dep adamǵa jaǵyný Shámilge jat.Ádette, óner adamdary qııalı bolady. Olar júrekpen jetkizilmese, júrekpen qabyldaı almaıdy. Mysaly, budan shırek ǵasyr buryn ony synaǵan adamdar boldy. Mine, sol kezde júregim qatty aýyrdy. Shámil bolsa ne isterin bilmeı, alasurdy. Mundaı kezdeol kóbinese Almatydan «qashyp», el-jurtty aralap ketetin. Sonda onyń jer dúnıege syımaı júrgenin kórip, qatty qınaldym. Mundaı kezderde oǵan «bylaı jasa, bylaı iste» dep aıtýdyń ózi qıyn. Biraq Shámildi týǵan halqynyń, ónersúıer qaýymnyń túbinde túsinetinin ishteı sezetinmin. Mundaıda atamyz qazaq «at aınalyp qazyǵyn tabady» demeýshi me edi. Oner adamynyń áıeli bolǵan soń onyń ystyǵyna da, sýyǵyna da kónýge, kúıinse birge kúıinýge týra keledi. Áıtpegende, otbasynyń shyrqy buzylýy múmkin. Sonyqtan áıel adamnyń bárine kónýine týra keledi. Meniń ómirden túıgenim, áıel otaǵasyn syılaı bilýi kerek. Sonda ǵana baqytty jar bola alady. Osy jaǵynan kelgende, Shámil de meni qadirlep, aıalap keledi. Qandaıda bir shyǵarma jazsam onyń gazet-jýrnaldarda jarııalanýyn oılap, zyr júgiredi. Muny maqtanysh úshin aıtyp otyrǵanym joq. Keıingi jastar «taǵylym alsyn» dep oılaımyn. Meniń oıymsha, mahabbat beıne bir kún sáýlesi tárizdi, ony ýysyńda ustaı bilýiń kerek. Ustaı almasań utylasyń. Sondyqtan áıel balasyna ustamdylyq, tózimdilik kerek. Shámil týmysynan sezimge berilgish. Keıde sezimge qatty berilse, aptalap, aılap dombyra ustamaı ketetin kezderi bolady. Mysaly, «kezekti konertke qatysasyz» dep turyp, tizimnen alyp tastaǵan kezder de boldy. Ondaı kezderde Shámil baz keship, ózin kıeli dombyradan áldeqaıda alys ustaǵandy jón kóredi. Sondaı baz keship júrgen kúnderdiń birinde ol «áýen keldi, bir áýen keldi» dep qýana úıge keldi. Sóıtip, qalamyn qolyna alyp áýenniń notasyn túsirdi. Reseıdiń kórnekti qoǵam qaıratkeri, Kemerovo oblysynyń gýbernatory Aman Tóleev týraly án-tolǵaý osylaı ómirge keldi. Án týǵan soń men Shámilge: – «Bálkim, osy shyǵarmańdy Kemerovoǵa baryp, Aman Tóleevpen kezdesip, oryndap berersiń» degen oıymdy bildirdim. Bul oı Shámildiń kóńilinen shyqty. Sóıtip, Shámil Sibirge jol tarttty. Sol joly ultjandy qazaq azamaty Aman Tóleev Shámildi týǵan aǵasyndaı qarsy alyp, at mingizip, shapan japty. Osy sapardan erekshe kóńil kúımen oralǵan Shámil «men budan bylaı pendeshilikti qoıdym. Qara dombyram aman bolsyn, bárimizdi osy dombyram muratqa jetkizedi» dep, erekshe qýanyshqa bólenip, qolyna dombyrasyn alyp, shyǵarmashylyǵyna shabyt bitirdi. Kúızelisten qııalshyl bolyp kete me dep oılaǵan men sol joly Shámil úshin qatty qýandym. Menińshe, bul – Shámildiń úlken óner jolyndaǵy ekinshi ret túleýi edi. (Shámil aǵa erekshe tolqydy ma belgisiz, kózine jas aldy. – J.M.)
– Shámil aǵa, men kózińizden jas tamshylaryn baıqadym. Nege kóńilińiz bosady?
Shámil: – Shynynda, qýanyshtan kózime jas alyp otyrmyn. Óıtkeni ómirde ónerdegi erli-zaıyptylardyń ómiri erekshe bolady. Bulaı deıtinim, ómirin ónerge arnaǵan erli-zaıyptalardyń ómiri kádýilgi shyny tárizdi, azdaǵan sátsizdikten synyp ketýi múmkin. Sondyqtan da olar birin-biri barynsha júrekpen túsinip, syılaı bilýi qajet. Biz birimizge-birimiz syn aıtsaq ta, ázilmen, sezimmen jetkizýge tyrysamyz. Bizdiń ónerdegi úndestigimizde mine, osynda! Eger bizdiń ómirdegi juptasqan ǵumyrymyz kimde-kimge oı salsa, biz baqyttymyz. Kózime jas alǵanym, Órikkúl maǵan buryn-sońdy aıtpaǵan pikirin aıtyp otyr. Onyń pikiri meniń júregimdi terbetti. Toǵyz jasymda ákemnen aıyrylyp, jetim qalǵan adammyn. Taǵdyr maǵan Órikgúldi kezdestirip, baqytty etti. Eń bastysy, juptasyp ómir súrgen qyryq tórt jyldan beri eki jurttyń – meniń aǵaıyndarymnyń da, tórkin-tósiniń de tilin taba bildi. Áýletim baıdyń áýleti emes, biraq tuqymymyzda márttik bar edi. «Jarty qurtty jaryp jeý» tárizdi márttik bizdiń áýletke tán. Qalaısha tolqymaıyn? Esime túsip otyrǵany, osydan týra qyryq tórt jyl buryn áke ornyna áke bolǵan Nutfolda aǵam meni Órikgúlge amanattaǵan edi. Qýanatynym, Órikgúl qaınaǵasynyń amanatyn aq-adal oryndap keledi. Órikgúl óz týyndylarymen El Anasyna aınalyp barady. Sondyqtanda ony ana retinde syılap, basymdy ıemin. Órikgúl – ómirim meniń!
– Shámil aǵa, ónersúıer qaýymnyń sizdiń qandaı otbasynda ómirge kelgenińizdi bile júrgeni de jón bolar?..
– Men ata-anamnyń kenje perzentimin. Ákem Ábiltaıdyń Beısenǵalıy óz ortasyna syıly adam bolǵan. 1904 jyly týǵan. Qazirgi Atyraý oblysyndaǵy Baqsaı qarakól qoı sovhozyn alǵashqy qurýshylardyń biri boldy. Ózi aýyl sharýashylyǵy mamany edi. Bir ereksheligi, álgi sovhoz sol jyldarda tikeleı Máskeýge baǵynǵan. Bizdiń sovhoz sol jyldarda keńes armııasynyń generaldaryna bapaqa tigýge arnap, qarakól qoılaryn ósirgen. Sondyqtan sovhozdy otyn-sýmen, azyq-túlikpen, barlyq kerek-jaraqpen tikeleı Máskeý qamtamasyz etken. Ákem Baqsaı sovhozynyń ekinshi bólimshesinde qoı sharýashylyǵynyń meńgerýshisi bolyp uzaq jyldar qyzmet atqardy. Bir ereksheligi, sol jyldary álgi bólimsheniń qoı sharýashylyǵynyń meńgerýshisin oblystyq partııa komıeti basshysynyń ózi taǵaıyndap, bekitip otyrǵan. Ákem elimizde alǵash ret Búkilodaqtyq kórmeniń kúmis medaliniń ıegeri atandy. Ákem halqymyzdyń aýyz ádebıetin, jyr-qyssa, dastandardy tereń meńgerip, olardyń kóbin jatqa aıtqan. Ónerge bir-taban jaqyn bolǵan adam. Buǵan qosa, maldyń alýan túrli aýrýlaryn emdep jaza bilgen tamasha mal dárigeri de bolypty.
Ákem marqum aýa raıyn da boljaı bilgen. Sonyń nátıjesinde fermanyń malyn jyldyń qaı mezgilinde qaıda jáne qalaı jaıyp-baǵý qajettigi týraly malshylarǵa aqyl-keńes aıtyp, sharýashylyqtyń malyn qyrǵyn-súrginnen únemi alyp qalýǵa qol jetkizip otyrǵan eken.
Taǵy bir qasıeti, ol kisi aǵashtan túıin túıetin sheber boldy. Mysaly, tórt jasymda ákem «osy balam kúıshi, dombyrashy bolady» dep úmittenip, aǵashtan dombyra jasap bergenin áli umytqan joqpyn. Usta-zerger, atshana, er-turman, soqa jáne basqa da qajetti buıymdardy esh qınalmastan ózi jasap alatyn. Keıde kórshi-qolańdardyń da tapsyrysyn oryndap, aýyl arasynda besaspap Beısenǵalı atanǵan kisi edi. Meniń bala kezimde ákem úıdegi bar kúmisti jınap, anama tamasha syrǵa, saqına soǵyp bergen-di. Sóıtip, Uly Otan soǵysy bastalǵanda ákem maıdanǵa attandy. Sodan 1944 jyly bir aýyr shaıqasta jaralanyp, soǵys bitpeı, elge oraldy. 1948 jyly dúnıege keldim. Meniń esimimdi, Baınııazdyń Hasany degen syıly adam azan shaqyryp, jazýshy Rasýl Ǵamzatovtyń Shámil batyr dastanyndaǵy batyrdyń qurmetine «Shámil» dep qoıypty.
Suhbattasqan Jomart MOLDAHMETULY, «Aıqyn».
