Keŋes ökımetınıŋ alǧaşqy jyldarynda bilıkke qarsylyq tanytqan azamattar ädıletsız türde «bandy» atanyp, quǧyn-sürgınge ūşyrady, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Būl turaly Saiasi quǧyn-sürgın jäne aşarşylyq qūrbandaryn eske alu künıne orai tarih ǧylymdarynyŋ kandidaty, Jäŋgır han atyndaǧy Batys Qazaqstan agrarlyq-tehnikalyq universitetınıŋ aǧa oqytuşysy Esqairat Haidarov QazAqparatqa bergen sūhbatynda aitty.
Sūhbat barysynda tarihşy Keŋes ökımetı halyqty qorqytyp-ürkıtu üşın öz bilıgın moiyndamaǧandardy «bandit» dep atap, jappai qudalau saiasatyn jürgızgenın aitty. Būl baǧyttaǧy qataŋ şaralar 1920-1930 jyldary Batys Qazaqstan öŋırınde de keŋınen jüzege asqan.
"Qyzyl qyrǧynmen kelgen Keŋes bilıgı halyqqa qysym jasap, erkın oily tūlǧalardy basyp-janşu üşın «banditizm» degen jalǧan ūǧymdy qoldandy. Olardyŋ şynaiy maqsaty — azattyqty aŋsaǧan erlerdı ünsız joiu bolatyn. Arhiv qūjattary būl derekterdı naqty däleldep otyr", – deidı ǧalym.
Esqairat Haidarovtyŋ zertteulerınde 1923 jyldan bastap OGPU (Keŋestık memlekettık qauıpsızdık organy) baiandamalarynda Erǧali Aiazbaev, Amanǧali Kenjeahmetov, Qūnyskerei Qojahmetov syndy ūlt azattyǧy jolynda küresken azamattar turaly mälımetter kezdesedı. Olar Keŋes ökımetınıŋ «solaqai saiasatyna» qarsy şyqqany üşın «bandy» dep aiyptalǧan.
“Menıŋ aitarym, «Banditizmmen küres», «bandylar», «bandylyq toptar», «bandşaika» degendı oilap tapqan keŋes ökımetınıŋ özı edı. Qazırgı täuelsız Qazaqstannyŋ memlekettık ideologiiasy jäne jaŋa tarihi sana tūrǧysynan qaraǧanda, būl azamattardy bostandyq, teŋdık, erkındık üşın küreskender, stalindık saiasi quǧyn-sürgınnıŋ qūrbandary dep tanuymyz kerek. Sonda ǧana tarihi ädılettılık ornaidy. «Bandylar» tarihy jaŋaşa tūrǧydan zerdelenıp, bostandyq üşın küresken tūlǧalarǧa dūrys tarihi baǧa berıluı kerek. Sonymen qatar olardyŋ janqiiarlyq äreketterın keŋes ökımetınıŋ ädıletsız saiasatyna qarsy baǧyttalǧan qarsylyq qozǧalysy retınde qarastyruymyz qajet”, - deidı tarihşy.
Ūqsas jaŋalyqtar
