Búgin - 19 sáýir. Qazaqtyń «qazaq» degen ataýyn qaıtaryp alǵan kúni. Muny búgingi jurttyń biri bilse, biri bilmeıdi. Aıta otyraıyq. Patshalyq Reseı Qazaqstandy ózine kúshtep qosyp alǵan soń, qazaqty qorlap «qyrǵyz-qaısaq», nemese «qyrǵyz» dep ataǵany belgili.
Reseı patshalyq úkimetiniń barlyq jazbalarynda, qujattarynda osylaı jazyldy. Kem degende eki júz jyl qazaqty osylaı qorlady. Patshalyq Reseı turmaq Sovet ókimetiniń alǵashqy kezeńinde de osylaı boldy. 1920 jyly 16 maýsymda RKFSR quramynda qurylǵan avtonomııaly qazaq respýblıkasy Qyrǵyz Avtonomııaly Keńestik Soıalıstik Respýblıkasy dep ataldy. Qazaqtyń qazaq degen óz aty turǵanda, ózge ulttyń atymen ataý, naǵyz qorlaý, basynǵandyq edi. Qazaq degen halyqty tarıh betinen syzyp tastaýǵa jasalǵan zymııan saıasattyń basy edi. Biraq alash balasynyń baqytyna oraı, olaı bolmady. «Halqym», «ultym» degen sol kezdegi arda azamattar oǵan jol bermedi. Mirjaqyp Dýlatov bastaǵan alashshyl azamattar bas kóterdi. Narazylyq bildirdi. Muny sol kezde halyq komıssarlar sovetiniń tóraǵasy bolyp turǵan Sáken Seıfýllın qoldady. Sol Sáken 1923 jyly 15 aqpanda «Eńbekshil qazaq» gazetine «Qazaqty «qazaq» deıik, qateni túzeteıik» degen maqala jazdy. Alash uldarynyń narazylyǵy eskerildi me, 1925 jyly sáýirde Aqmeshit (Qyzylorda) shaharynda ótken sovetterdiń 5 sıezinde bul qatelik túzeldi. Iaǵnı 19 sáýir kúni «qyrǵyz» degen ataý alynyp tastalyp, «qazaq» dep túzetildi. Eki júz jyl «qyrǵyz» dep atalyp kelgen qazaq osylaısha kıeli atyn qaıtaryp aldy. Bul alash uldarynyń jeńisi edi. 19 sáýirdiń búgingi jurt bile bermeıtin qyr-syry osy. Bile júreıik. Bul bizdiń ótkenimiz, tarıhymyz.
Azamathan ÁMIRTAI,
Baıtaq bolashaq» ekologııalyq alıanstyń tóraǵasy
