Bügın - 19 säuır. Qazaqtyŋ «qazaq» degen atauyn qaitaryp alǧan künı. Mūny bügıngı jūrttyŋ bırı bılse, bırı bılmeidı. Aita otyraiyq. Patşalyq Resei Qazaqstandy özıne küştep qosyp alǧan soŋ, qazaqty qorlap «qyrǧyz-qaisaq», nemese «qyrǧyz» dep ataǧany belgılı.
Resei patşalyq ükımetınıŋ barlyq jazbalarynda, qūjattarynda osylai jazyldy. Kem degende ekı jüz jyl qazaqty osylai qorlady. Patşalyq Resei tūrmaq Sovet ökımetınıŋ alǧaşqy kezeŋınde de osylai boldy. 1920 jyly 16 mausymda RKFSR qūramynda qūrylǧan avtonomiialy qazaq respublikasy Qyrǧyz Avtonomiialy Keŋestık Sosialistık Respublikasy dep ataldy. Qazaqtyŋ qazaq degen öz aty tūrǧanda, özge ūlttyŋ atymen atau, naǧyz qorlau, basynǧandyq edı. Qazaq degen halyqty tarih betınen syzyp tastauǧa jasalǧan zymiian saiasattyŋ basy edı. Bıraq alaş balasynyŋ baqytyna orai, olai bolmady. «Halqym», «ūltym» degen sol kezdegı arda azamattar oǧan jol bermedı. Mırjaqyp Dulatov bastaǧan alaşşyl azamattar bas köterdı. Narazylyq bıldırdı. Mūny sol kezde halyq komissarlar sovetınıŋ töraǧasy bolyp tūrǧan Säken Seifullin qoldady. Sol Säken 1923 jyly 15 aqpanda «Eŋbekşıl qazaq» gazetıne «Qazaqty «qazaq» deiık, qatenı tüzeteiık» degen maqala jazdy. Alaş ūldarynyŋ narazylyǧy eskerıldı me, 1925 jyly säuırde Aqmeşıt (Qyzylorda) şaharynda ötken sovetterdıŋ 5 siezınde būl qatelık tüzeldı. Iаǧni 19 säuır künı «qyrǧyz» degen atau alynyp tastalyp, «qazaq» dep tüzetıldı. Ekı jüz jyl «qyrǧyz» dep atalyp kelgen qazaq osylaişa kielı atyn qaitaryp aldy. Būl alaş ūldarynyŋ jeŋısı edı. 19 säuırdıŋ bügıngı jūrt bıle bermeitın qyr-syry osy. Bıle jüreiık. Būl bızdıŋ ötkenımız, tarihymyz.
Azamathan ÄMIRTAI,
Baitaq bolaşaq» ekologiialyq alianstyŋ töraǧasy
