Bügın - Alaş qozǧalysynyŋ jetekşısı, Alaşorda ükımetınıŋ alǧaşqy töraǧasy Älihan Bökeihanovtyŋ tuǧan künı, dep habarlaidy "Adyrna" tılşısı.
Qazaq ūlty üşın orny bölek Alaş kösemı 1870 jyly 5-şı nauryz künı būrynǧy Semei oblysynda tuǧan.
Sankt-Peterbor qalasynda bılım alǧan qazaq balasy 1905 jyldan bastap Resei konstitusiialyq-demokratiialyq partiiasynyŋ müşesı bolady. Osy jyly Alaş arystary Ahmet Baitūrsynūly, Mırjaqyp Dulatūly, Jaqyp Aqbaevpen bırge Qarqaraly petisiiasyn ūiymdastyruşylardyŋ bırı boldy. Alaştyŋ bastauymen ūiymdastyrylǧan Qarqaraly petisiiasyna 14 500 adam qol qoiǧan.
1905 jyldyŋ küz aiynda ǧalym-publisist Semei oblysy qazaqtarynyŋ atynan Resei patşalyǧyna 1-şı Memlekettık dumaǧa deputat bolyp sailanǧanymen jūmysyna qatysa almaǧan. Öitkenı general-gubernatorynyŋ negızsız aiyptauymen 3 ai Pavlodar abaqtasyna jabylady.
Älihan Bökeihanov - şyǧarmaşylyqpen de ainalysqan tūlǧa. Onyŋ mūrasy är salaǧa arnalǧan myŋdaǧan ocherkter men maqalalardan tūrady. Ūlt mäselesın kötergen avtor alǧaşqy publisistikalyq şyǧarmalaryn “Dala ualaiatynyŋ gazetınde”, “Aiqap” jurnalynda jariialaǧan Ä. Bökeihanovtyŋ “Qazaq” gazetınde ekı jüzge juyq maqalalar men audarmalary basylǧan. 1913 jyldyŋ aqpanynan bastap Orynbordan şyǧa bastaǧan “Qazaqtyŋ” negızın qalap, baǧyt-baǧdaryn anyqtauşylardyŋ bırı bolyp, qazaq elınıŋ jerı, otyryqşy boluy, patşa ükımetınıŋ qazaq elıne jürgızıp otyrǧan saiasaty, sot, äkımşılık turaly bai maǧlūmattar bergen.
Saiasi qairatker 1917 jyly Älihan qazaq tarihyndaǧy alǧaşqy saiasi ūiym Alaş partiiasyn ūiymdastyruǧa kırısedı. Ol sol jyly jeltoqsan aiynda Alaş avtonomiiasyn jariialaidy. Onyŋ ükımetı bolyp Alaşorda qūrylady. Qazaq dalasyndaǧy tūŋǧyş ükımettıŋ töraǧasy bolyp Älihan Bökeihanov taǧaiyndalady.
Alaida jas memlekettıŋ taǧdyry qysqa boldy. 1920 jyly Alaş avtonomiiasy tarih sahnasynan bırjolata joǧalyp, onyŋ müşelerı qudalanady. Älihan Bökeihanov Mäskeuge jer audarylyp, sonda 10 jyl boiy üi qamaqta otyrady.
Butyrka abaqtysyna qamalǧan Älihan Bökeihanov 1937 jyly 67 jasynda Mäskeude atu jazasyna kesılgen. Alaş ardaqtysy, qazaq üşın janyn qiǧan Älihan qabırınıŋ qaida ekenı jaily derekter tek 2007 jyly jariia etıldı. Ol Mäskeudegı Don ziratyna jerlengen.
Ūqsas jaŋalyqtar
