Qazaqstan Respublikasy Mädeniet jäne sport ministrlıgı Tıl saiasaty komitetı 2020 jylǧy 30 qyrküiek künı onlain rejımde «Qazaq tılın ūltaralyq qatynas tılıne ainaldyrudyŋ tiımdı joldary» taqyrybynda seminar-keŋes ötkızdı, dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly.
Memleket basşysy 2019 jylǧy 2 qyrküiektegı «Syndarly qoǧamdyq dialog – Qazaqstannyŋ tūraqtylyǧy men örkendeuınıŋ negızı» atty Qazaqstan halqyna Joldauynda azamattardyŋ barlyq syndarly ötınış-tılekterın jedel ärı tiımdı qarastyratyn «Halyq ünıne qūlaq asatyn memleket» tūjyrymdamasyn ıske asyru jönınde mındet qoiǧan bolatyn. Prezident būdan ärı: «Qazaq tılınıŋ memlekettık tıl retındegı rölı küşeiıp, ūltaralyq qatynas tılıne ainalatyn kezeŋı keledı dep esepteimın»,– dep atap körsettı.
Joǧarydaǧy ekı baǧyt aiasynda ūiymdastyrylǧan seminar-keŋes Prezidenttıŋ «Ana tılı» gazetıne bergen arnaiy sūqbatynan tuyndaityn «Qazaq tılın jaqsy bıletın özge ūlt ökılderın qoldau» turaly tapsyrmasyn jüzege asyru men qazaq tılın eldegı ūltaralyq qatynas tılıne ainaldyru baǧytyndaǧy ūsynystardy talqylau, şeşu joldaryn aiqyndaudy aldyna maqsat etıp qoiǧan bolatyn.
Qazaqstan Respublikasy Mädeniet jäne sport ministrlıgı Tıl saiasaty komitetınıŋ töraǧasy Ädılbek Qaba būl haqynda: «Äŋgımemızdıŋ negızgı özegı – memleket basşysynyŋ joǧaryda atalǧan ideiasyn jüzege asyru jäiı bolmaq. Tıl taǧdyryn otyz jyl boiy talmastan aityp kelemız. Eger osy baǧytpen jüre bersek, elu, ne jüz jyl ötuı mümkın, bıraq bärıbır Zaŋdarymyzdy memlekettık tılde jazbaimyz. Sonda kımge qarailap jürmız? Bügıngı büldırşınderımızdıŋ qolynda basqa tıldı kontent jürgenıne kımdı aiyptauǧa bolady. Olar erteŋ kım bolyp ösedı. Būl – ūlt qauıpsızdıgı mäselesı. Resmi türde ıs-qaǧazdar men jinalystar memlekettık tılge köşken. Esep boiynşa solai. Eger solai bolsa, audarma ne ıstep jür? Iаǧni qūjattardyŋ bärı äuelı orysşa daiyndalady da, soŋynan qazaq tılı jügırıp jüredı degen söz. Memlekettık tıldı ūltaralyq qatynas tılıne ainaldyru – tek qazaqtardyŋ ǧana mäselesı emes, elımızdıŋ är azamatynyŋ atsalysatyn märtebesı», – dep atap körsettı.
Onlain bas qosu Qazaqstan halqy Assambleiasy töraǧasynyŋ orynbasary Janseiıt Tüimebaevtyŋ kırıspe sözımen bastaldy.
Alǧaşqy bolyp söz alǧan Pavlodar oblystyq evrei etno-mädeni bırlestıgınıŋ töraǧasy Tatiana Slivinskaia el tūrǧyndarynyŋ jetpıs paiyzdan astamy memleket qūrauşy ūlt ökılderı, sol köpşılık azşylyqqa ülgı bolsa degen oi aitty.
«Vatra» Ukrain mädeni ortalyǧynyŋ töraǧasy Taras Chernega «Halyqty bırıktıretın – bırlık pen ortaq jalpy qūndylyqtar. Sonyŋ eŋ ışındegı eŋ maŋyzdysy – memlekettık tıl»- dedı.
«KAZAKH INVEST»ŪK» AQ baspasöz hatşysy Nikolai Putilinnıŋ sözı myŋdaǧan qazaqstandyq jastardyŋ jürek tolǧanysyn jetkızgendei boldy: «Men üşın Qazaq tılı – jai ǧana tıl emes. Men üşın būl – ömırge jol aşqan bailyǧym. Jiyrma tört jasymda bırneşe telearnalarda, sonyŋ ışınde respublikalyq telearnalarda, memlekettık organdarda jūmys ısteu mümkındıgıne ie boldym. Qazır men ūlttyq kompaniianyŋ baspasöz hatşysymyn. Mūnyŋ bärı qazaq tılın bıludıŋ arqasynda.
Bır ūlttyŋ tılı būzylsa, sol ūlttyŋ ruhy men ädet-ǧūrpy būzylady.
Eger bır ūlttyŋ ruhy men ädet-ǧūrpy būzylsa, ädılet jäne aqiqat joǧalyp, jalpy halyq joiyluy mümkın. Qysqasy, bır ūlttyŋ tılı būzylsa, sol ūlttyŋ keleşegı bolmauy da mümkın. Mūndai jaǧdai tuyndaudan būryn qaterdıŋ aldyn alu öte maŋyzdy. Elımızdıŋ ärbır azamaty būl sözdıŋ maŋyzdylyǧyn, tereŋdıgın tüsınıp, sözden naqty ıske, iaǧni tıldı üirenuge köşse. Ǧūmyr bäigesınde bızdıŋ qazaq tılı öz bäigesın alar!»
«Ahyska» türık etno-mädeni ortalyǧynyŋ töraǧasy Äsker Piriev mynadai jan tebırenterlık oqiǧany aityp berdı, ısker bailanys ornatuǧa kelgen europalyq bır azamat qazaq tılın bılmei tūrǧan käsıpkermen jūmystas boludan bas tartypty. Sebebın sūrasa, tuǧan elın qadırlemeitın adam eşnärsenıŋ qadırın ūǧa almaidy, qasietsız adamdarmen käsıp qūru qauıptı degen eken.
Äsker sözın: «Qazaqtyŋ bauyrsaǧy tättı, tabiǧaty saia, auasy şipa, taǧamy dämdı bolǧanda, tılı nege tättı bolmaidy?!» – dep aiaqtady.
Almatylyq jas jıgıt Evgenii Demidenkonyŋ pıkırınşe, tıl üiretu baǧytynda atqarylyp jatqan jūmystarǧa eşqandai şek joq, bıraq jastar arasyndaǧy nasihaty jetkılıksız. Tıldı qadaǧalaityn qūzyrly oryndar qūryp, talapty küşeitu jönınde pıkırler aityldy.
Kezdesu soŋynda naqty ūsynystar men pıkırler eskerılıp, respublika jūrtşylyǧyna ündeu jariialandy. Sondai-aq etnos ökılderı Prezidenttıŋ memlekettık tıldı ūltaralyq qatynas tılıne ainaldyru ideiasyn jüzege asyru maqsatynda tıl komitetı qasynan qūrylǧan «Tıl qorǧandary» onlain tobyna qosylyp, qazaq tılınıŋ bedelın arttyryp, märtebesın köteruge qatysuǧa niet bıldırdı.
Ündeudıŋ tolyq mätının jariialap otyrmyz.
Ü N D E U
Bız etnomädeni bırlestık basşylary!
- tıl saiasatyn jüzege asyratyn 2020-2025 jyldarǧa arnalǧan memlekettık baǧdarlamaǧa qazaq tılınıŋ qoldanysyn mındetteu normativterın bekıtetın «Memlekettık tıl turaly» zaŋ qabyldauǧa; Qazaqstan Respublikasyndaǧy tıl turaly zaŋyndaǧy «memlekettik tildi meŋgeru – Qazaqstan Respublikasynyŋ ärbir azamatynyŋ paryzy» - degen 4-bapty, «memlekettik tildi meŋgeru – Qazaqstan Respublikasynyŋ ärbir azamatynyŋ mındetı» dep auystyruǧa qajettı şaralardy engızu; - Qazaqstan Respublikasyndaǧy kez kelgen normativtık qūjat, zaŋ mätının aldymen memlekettık tılde äzırleudı ūiymdastyratyn qanatqaqty (pilotnyi) jobany ıske qosu; - qazaq tılın meŋgeru deŋgeiın baǧalaudyŋ QAZTEST jüiesın qoǧamnyŋ ärtürlı salasynda jūmysqa ornalasu, qyzmetke tūru barysynda ırıkteu erejelerıne mındettı engızudıŋ normativtık-qūqyqtyq bazasyn äzırlep, qūzırettı mekemelermen kelısudı ūiymdastyru; - «Qazaq tılı», «Qazaqstan tarihy» siiaqty oqu pänderınıŋ mazmūnyna qazaq tılınıŋ etnosaralyq qatynas tılı qyzmetı, onyŋ sol märtebede qalyptasu tarihyna qatysty jüielı aqparattardy engızu şaralaryn qolǧa alu; - syrttan kelgen migranttardyŋ tıldık jäne mädeni beiımdeluı üşın memlekettık tıldı qarapaiym deŋgeide bıluın mındetteudı, sertifikattaudy qamtamasyz etetın normativtık baza äzırleu. - qazaqtıldı biznes-kommunikasiia alaŋdaryn keŋeituge jäne qūraldaryn jetıldıruge basymdyq beru; - memlekettık emes kompaniia, jeke menşık mekemeler men qarjy, bank salasynyŋ ūiym qyzmetkerlerın memlekettık tılde söileuge yntalandyratyn normativter äzırleu jäne şaralar jüiesın ūiymdastyru; - memlekettık tıldıŋ äleumettık imidjın arttyru maqsatynda jastar arasynda qazaqşa söileuge şaqyratyn pıkır alaŋdaryn, türlı aksiialar, latyngrafikaly älıpbidı engızuge bailanysty strit-art baiqaularyn ötkızuge qoldau körsetu.Ūqsas jaŋalyqtar
