Juyrda Stambūl qalasynda älemnıŋ 18 memleketınen 120-dan astam jurnalister bas qosty. Şaranyŋ maqsaty – Turkish Airlines kompaniiasynyŋ qyzmet sapasymen tanysu, sondai-aq, Stambūldyŋ tarihi jäne körkem oryndaryn nasihattau.
Bızdı Turkish Airlines kompaniiasynyŋ Almatydaǧy filialynyŋ marketing jäne satu bölımınıŋ menedjerı Jıbek Qamşybaeva bastap bardy. Almatydan bes kısı (Jıbek, İrina, Dana, Erkebūlan jäne osy joldardyŋ avtory) bolyp şyqtyq. Men "Türkı älemı" gazetınıŋ atynan bardym. Stambūlda Qazaqstanmen qatar Qyrǧyzstannan jäne Täjıkstannan kelgen jurnalister jeke top retınde toptastyrylyp, üş kün bırge boldyq.
Bır taŋqalarlyǧy, bızdıŋ ornalasqan qonaq üiımız (Radission Blu) Stambūldaǧy qazaqtar jiı qonystanǧan Zeitınbūrnu audanynda eken. Qonaq üidıŋ syrty qandai säulettı, sūlu bolsa, ışkı jaǧdaiy men qyzmet körsetuı de sondai joǧary deŋgeide bolady.
Alǧaşqy künı Stambūldy ortasynan ekıge bölıp tūrǧan Märmär (Marmara) teŋızınıŋ Bosfor būǧazyn kememen arly-berlı kesıp ötıp saiahat jasadyq. 2014 jyly tura osy qalada ekı aptadai oqu täjırbiesımen bolǧan edım. Sol saparymda basqa-basqa däl osy Märmär teŋızı men onyŋ üsıtınde qalyqtap qanat qaqqan aq şaǧalalarmen qimai-qimai qoştasqan bolatynmyn. Endı, mıne, sol süiıktı teŋızımnıŋ jaǧasynda sairan salyp ūşqan aq şaǧalalarmen qaita qauyşyp otyrǧanyma erekşe quandym. Keme ışınde är türlı ūlttardyŋ muzykasy oinalyp, sol ūlttyŋ ökılderı soǧan qosylyp än aityp, bi bilep jatty. Bız de qarap qalmai Şämşınıŋ äigılı "Arys jaǧasynda" änın internetten tauyp qostyrdyq. Qazaqtyŋ şalqar änı türlı ūlttar men ūlystardyŋ, Europa men Aziianyŋ toǧysqan torabynda, Märmär teŋızınde terbetılıp jüzıp bara jatqan keme ışınde şyrqalǧany – tıptı erekşe äser ettı. Bızdıŋ köŋılde de airyqşa maqtanyş sezımı ornady. Şama-şarqymyzşa bız de änge qosylyp otyrdyq.
Keşkı Bosfordyŋ samaly köŋılge şattyq syilap, janymyz jadyrap sala berdı. Keme teŋız jaǧalauynda ornalasqan sūlu da syrly restoranǧa baryp tūmsyq tırep toqtady. Bız sonda keşkı as ışıp, tamaqtandyq. Japon, korei elderınen kelgen jurnalistermen emen-jarqyn äŋgıme-düken qūryp köŋıl köterdık.
Ekınşı künı tüske deiın Turkish Airlines kompaniiasy ūşqyştarynyŋ jattyǧu, as mäzırın äzırleu ortalyqtarynda boldyq. Ūşqyştardy äzırleu qūrylǧy tehnologiialary men ädıs-täsılderı jyl saiyn jaŋaryp otyratyn ortalyqta jurnalister ūşaq simuliatorlaryn "jürgızıp" erekşe läzzatqa bölendı. Būl ortalyqtan jyl saiyn 10 myŋnan astam adam ūşqyştyqqa tärbielenıp otyrady eken. Būdan keiın kompaniianyŋ as äzırleu kombinattarynda bolyp, dämı tıl üiırer dämdı taǧamdardyŋ äzırlenu ädısterımen tanystyq. Jüzdegen adam bırlesıp jasalyp jatqan jūmysqa syrttai qarap tek süisınuge bolady. Ärbır taǧamdy joǧary deŋgeidegı talǧampazdyqpen bezendırıp, bırdei ülgıde daiyndaityny qairan qaldyrdy.
Turkish Airlines kompaniiasynyŋ qatarynan 6 jyl boiy Europanyŋ eŋ üzdık äue kompaniiasy ataǧyn jeŋıp alyp otyrǧanynyŋ syryn endı tüsıngendei boldyq. Auzyn aiǧa bılegen Europa elderı oŋailyqpen mūndai märtebelı ataqty Türkiialyq kompaniiaǧa jaidan-jai qoldan berıp qoiyp otyrmasy anyq, ärine. Turkish Airlines kompaniiasy sol ataqqa sai halyqqa qyzmet etıp kele jatqan älemdık üzdık äue kompaniia ekendıgın közben körıp, köŋılmen sezıngendei äser aldyq.
Sol künı tüsten keiın älemnıŋ tükpır-tükpırınen kelgen jurnalister Turkish Airlines kompaniia basşylyǧymen kezdesu ötkızdı. Turkish Airlines kompaniiasynyŋ direktorlar keŋesınıŋ töraǧasy İlker Aidji Türık äue joly kompaniiasynyŋ bolaşaǧy, onyŋ damu satylary men mümkındıkterı turaly äŋgımeledı. Ol keiıngı kezde keibır kerıtartpa toptardyŋ terrorlyq şabuyldary men töŋkerıske ūmtylu äreketterı saldarynan turisterdıŋ Türkiiaǧa keluı tömendep ketkenın, alaida, qazır turister qatary kün sanap qaita artyp otyrǧanyn tılge tiek ettı.
Turkish Airlines äuekompnaiiasy Europa, Aziia, Afrika aimaqtaryna tasymaldau jūmystaryn jürgızıp keledı. Kompaniia 1933 jyly 20 mamyrda qūrylǧan. Äuekompnaia eŋ sapaly ärı eŋ jaŋa tehnologiialar negızınde jabdyqtalǧan. Ūşaqtarynyŋ ortaşa jasy – 3 jyl. Sondai-aq, Turkish Airlines Europa men Aziiadaǧy eŋ joǧary sapaly daiyndyq ortalyqtaryna ie. 2006 jyly jeltoqsan aiynda kompaniia Star Alliance qatarynan körıne bıldı. Äuekompaniianyŋ tūraqty ştatynda 13 000-ǧa juyq qyzmetkerler jūmys ısteidı.
Eŋ soŋǧy üşınşı Stambūldyŋ eskı bazarlaryn araladyq. Bıraq, maǧan Topqapy saraiy men Sūltan Ahmet meşıtın tamaşalau sätı erekşe äserge böledı. Topqapy saraiy turaly enseklopediia derekterı bylai deidı: "1453 jyly II Mehmet bastaǧan osmanly äskerı Konstantinopol qalasyn basyp aldy. Sol kezde Topqapy ornynda Vizantiia imperatorlarynyŋ saraiy bolǧan. Būl saraidyŋ qazırgı uaqytta qaldyqtary qalǧan joq. II Mehmet jeŋısten keiın Vizantiia saraiynyŋ ornyna osy Topqapy saraiyn saldyrtqan. Eŋ alǧaşqy 50 jyl boiy būl sarai sūltandardyŋ basqaru rezidensiiasy bolǧan. Alǧaşqy 50 jylda Topqapy saraiy sūltandardyŋ tek jūmys ortalyǧy ǧana bolǧan, osy jaǧdai II Baiazit saraiy kezınde de oryn alǧan. I Süleimen saraidy qaita salǧan. Būl II Mehmet negızın qalaǧannan keiın bolǧan eŋ ülken özgerısterdıŋ bırı. 1854 jyly būl saraidyŋ qūrylysy jalǧastyrylǧan, 400 jyl boiy Ūly Osmanly Memleketınıŋ basty saraiy bolyp qalǧan. 1923 jyly mūrajai atandy".
Muzeidıŋ audany — 700 000 m². Būdan bölek, muzeidıŋ syrtynan 1400 m. bolatyn qorşaumen ainaldyryla qorşalǧan. Topqapy jädıgerlerınıŋ sany 65 myŋ şamasynda körınedı.
Sapar barysynda Qyrǧyzstan, Moŋǧoliaiia, Täjıkstan, Japoniia, Qytai, İndiia, Litva, İndoneziia, Filipin, İndiia jäne taǧy basqa şet elderden kelgen ärıptestermen tanysyp bır arqa-jarqa bolyp qaldyq. Tūŋǧyş ret Biznes klassta ūşyp marqaiyp qaldyq. Kompaniianyŋ jüzı jyly qyzmetşılerı bar mäzırın ūsynyp baqty. Dämı tıl üiırer dämdı taǧamdar, joǧary sapaly qyzmet, jaily oryndar janǧa maidai jaqty. Ūşaq ışınde özıŋızdı öz üiıŋızdegıdei erkın sezınesız. Öz ornyŋyzǧa jaiǧasqan soŋ-aq äueserıkter gazet-jurnaldyŋ türlı-türlısın ūsynady. Kinonyŋ, muzykanyŋ aǧylşyn, türık, orys tılderındegı tür-türı qolaily şaǧyn sensrly ekrannan jedel ızdep tauyp, qosa alasyz. Ūşaqtyŋ ūşu aqparaty da (biıktık, temperatura, qaşyqtyq j.t.b.) köz aldyŋyzda tūrady. Ūşaq negızınen teŋız deŋgeiınen 10 000 metr biıktıkte ūşyp otyrdy.
Bizes-klasstyŋ tamaqtandyru deŋgeiı öte joǧary sapaly. Onda qalaǧan uaqytyŋyzda köŋılıŋız qalaǧan as mäzırınıŋ türlerıne tapsyrys bere alasyz. Beznes-klassta ūşqan ūşaq jolauşylaryna äuejailarda arnaiy demalys oryndary ūiymdastyrylǧan. Mejelı orynǧa erte bara qalsaŋyz, älgı demalys oryndaryna qalaǧanyŋyzşa ūiyqtap aluǧa tösek jailar da qarastyrylǧan. Juynyp-şaiynyp alu üşın duş kabinalary da jūmys ısteidı. Özıŋızdıŋ süiıktı tamaq türlerıne de tapsyrys berseŋız bolady. Bır taŋ qalarlyǧy, barlyǧy da tegın. Biznes-klass tipındegı biletıŋızdı körsetseŋız jetıp jatyr. Barar jolda da, qaitar jolda bız osy biznes-klass biletınıŋ barlyq mümkındıkterın tolyq paidalanyp, kompaniianyŋ äue jolauşylaryna jasalǧan jaǧdaiyn öz basymyzdan keşırıp, dän razy boldyq.
Turkish Airlines kompaniiasy jolserıkterdı tek aǧylşyn men türık tılın bıletınderdı ǧana emes, ūşaq qatynaityn eldıŋ töl tılın bıletındıgıne qarap taŋdaidy. Sonda tıl bılmeitın eldıŋ azamaty özın emın-erkın ūstap, qalaǧan zatyna tapsyrys beredı, jolauşy ūsynys-tılekterı men sūraqtaryna öz oiyndaǧydai jauap aluǧa tolyqtai mümkındık alady. Bız otyrǧan biznes-klassta qazaq jäne orys tılderın jetık bıletın jolserıkter qyzmet körsetıp jürdı. Būnyŋ bärın äue kompaniiasynyŋ ūzaq jyldar boiy jetıldırgen täjıribesı dep qana emes, öz bäsekeles äue kompaniialarynan basyp ozar artyqşylyǧy dep baǧalar edık.
Turkish Airlines – zamanaui tehnologiialardyŋ mümkındıkterın tolyq paidalana bıletın, jolauşylar tasymaldauda barynşa zaman talaptaryna sai jetıstıkterdı qoldana alatyn bıregei kompaniia. Ol qoljetımdı biletterımen qatar ol öz tūtynuşylaryna barynşa jaǧdai jasauǧa tyrysatyndyǧymen-aq halyq yqylasyna bölenıp otyr.
Bır taŋqalarlyǧy, bızdıŋ ornalasqan qonaq üiımız (Radission Blu) Stambūldaǧy qazaqtar jiı qonystanǧan Zeitınbūrnu audanynda eken. Qonaq üidıŋ syrty qandai säulettı, sūlu bolsa, ışkı jaǧdaiy men qyzmet körsetuı de sondai joǧary deŋgeide bolady.
Alǧaşqy künı Stambūldy ortasynan ekıge bölıp tūrǧan Märmär (Marmara) teŋızınıŋ Bosfor būǧazyn kememen arly-berlı kesıp ötıp saiahat jasadyq. 2014 jyly tura osy qalada ekı aptadai oqu täjırbiesımen bolǧan edım. Sol saparymda basqa-basqa däl osy Märmär teŋızı men onyŋ üsıtınde qalyqtap qanat qaqqan aq şaǧalalarmen qimai-qimai qoştasqan bolatynmyn. Endı, mıne, sol süiıktı teŋızımnıŋ jaǧasynda sairan salyp ūşqan aq şaǧalalarmen qaita qauyşyp otyrǧanyma erekşe quandym. Keme ışınde är türlı ūlttardyŋ muzykasy oinalyp, sol ūlttyŋ ökılderı soǧan qosylyp än aityp, bi bilep jatty. Bız de qarap qalmai Şämşınıŋ äigılı "Arys jaǧasynda" änın internetten tauyp qostyrdyq. Qazaqtyŋ şalqar änı türlı ūlttar men ūlystardyŋ, Europa men Aziianyŋ toǧysqan torabynda, Märmär teŋızınde terbetılıp jüzıp bara jatqan keme ışınde şyrqalǧany – tıptı erekşe äser ettı. Bızdıŋ köŋılde de airyqşa maqtanyş sezımı ornady. Şama-şarqymyzşa bız de änge qosylyp otyrdyq.
Keşkı Bosfordyŋ samaly köŋılge şattyq syilap, janymyz jadyrap sala berdı. Keme teŋız jaǧalauynda ornalasqan sūlu da syrly restoranǧa baryp tūmsyq tırep toqtady. Bız sonda keşkı as ışıp, tamaqtandyq. Japon, korei elderınen kelgen jurnalistermen emen-jarqyn äŋgıme-düken qūryp köŋıl köterdık.
Ekınşı künı tüske deiın Turkish Airlines kompaniiasy ūşqyştarynyŋ jattyǧu, as mäzırın äzırleu ortalyqtarynda boldyq. Ūşqyştardy äzırleu qūrylǧy tehnologiialary men ädıs-täsılderı jyl saiyn jaŋaryp otyratyn ortalyqta jurnalister ūşaq simuliatorlaryn "jürgızıp" erekşe läzzatqa bölendı. Būl ortalyqtan jyl saiyn 10 myŋnan astam adam ūşqyştyqqa tärbielenıp otyrady eken. Būdan keiın kompaniianyŋ as äzırleu kombinattarynda bolyp, dämı tıl üiırer dämdı taǧamdardyŋ äzırlenu ädısterımen tanystyq. Jüzdegen adam bırlesıp jasalyp jatqan jūmysqa syrttai qarap tek süisınuge bolady. Ärbır taǧamdy joǧary deŋgeidegı talǧampazdyqpen bezendırıp, bırdei ülgıde daiyndaityny qairan qaldyrdy.
Turkish Airlines kompaniiasynyŋ qatarynan 6 jyl boiy Europanyŋ eŋ üzdık äue kompaniiasy ataǧyn jeŋıp alyp otyrǧanynyŋ syryn endı tüsıngendei boldyq. Auzyn aiǧa bılegen Europa elderı oŋailyqpen mūndai märtebelı ataqty Türkiialyq kompaniiaǧa jaidan-jai qoldan berıp qoiyp otyrmasy anyq, ärine. Turkish Airlines kompaniiasy sol ataqqa sai halyqqa qyzmet etıp kele jatqan älemdık üzdık äue kompaniia ekendıgın közben körıp, köŋılmen sezıngendei äser aldyq.
Sol künı tüsten keiın älemnıŋ tükpır-tükpırınen kelgen jurnalister Turkish Airlines kompaniia basşylyǧymen kezdesu ötkızdı. Turkish Airlines kompaniiasynyŋ direktorlar keŋesınıŋ töraǧasy İlker Aidji Türık äue joly kompaniiasynyŋ bolaşaǧy, onyŋ damu satylary men mümkındıkterı turaly äŋgımeledı. Ol keiıngı kezde keibır kerıtartpa toptardyŋ terrorlyq şabuyldary men töŋkerıske ūmtylu äreketterı saldarynan turisterdıŋ Türkiiaǧa keluı tömendep ketkenın, alaida, qazır turister qatary kün sanap qaita artyp otyrǧanyn tılge tiek ettı.
Turkish Airlines äuekompnaiiasy Europa, Aziia, Afrika aimaqtaryna tasymaldau jūmystaryn jürgızıp keledı. Kompaniia 1933 jyly 20 mamyrda qūrylǧan. Äuekompnaia eŋ sapaly ärı eŋ jaŋa tehnologiialar negızınde jabdyqtalǧan. Ūşaqtarynyŋ ortaşa jasy – 3 jyl. Sondai-aq, Turkish Airlines Europa men Aziiadaǧy eŋ joǧary sapaly daiyndyq ortalyqtaryna ie. 2006 jyly jeltoqsan aiynda kompaniia Star Alliance qatarynan körıne bıldı. Äuekompaniianyŋ tūraqty ştatynda 13 000-ǧa juyq qyzmetkerler jūmys ısteidı.
Eŋ soŋǧy üşınşı Stambūldyŋ eskı bazarlaryn araladyq. Bıraq, maǧan Topqapy saraiy men Sūltan Ahmet meşıtın tamaşalau sätı erekşe äserge böledı. Topqapy saraiy turaly enseklopediia derekterı bylai deidı: "1453 jyly II Mehmet bastaǧan osmanly äskerı Konstantinopol qalasyn basyp aldy. Sol kezde Topqapy ornynda Vizantiia imperatorlarynyŋ saraiy bolǧan. Būl saraidyŋ qazırgı uaqytta qaldyqtary qalǧan joq. II Mehmet jeŋısten keiın Vizantiia saraiynyŋ ornyna osy Topqapy saraiyn saldyrtqan. Eŋ alǧaşqy 50 jyl boiy būl sarai sūltandardyŋ basqaru rezidensiiasy bolǧan. Alǧaşqy 50 jylda Topqapy saraiy sūltandardyŋ tek jūmys ortalyǧy ǧana bolǧan, osy jaǧdai II Baiazit saraiy kezınde de oryn alǧan. I Süleimen saraidy qaita salǧan. Būl II Mehmet negızın qalaǧannan keiın bolǧan eŋ ülken özgerısterdıŋ bırı. 1854 jyly būl saraidyŋ qūrylysy jalǧastyrylǧan, 400 jyl boiy Ūly Osmanly Memleketınıŋ basty saraiy bolyp qalǧan. 1923 jyly mūrajai atandy".
Muzeidıŋ audany — 700 000 m². Būdan bölek, muzeidıŋ syrtynan 1400 m. bolatyn qorşaumen ainaldyryla qorşalǧan. Topqapy jädıgerlerınıŋ sany 65 myŋ şamasynda körınedı.
Sapar barysynda Qyrǧyzstan, Moŋǧoliaiia, Täjıkstan, Japoniia, Qytai, İndiia, Litva, İndoneziia, Filipin, İndiia jäne taǧy basqa şet elderden kelgen ärıptestermen tanysyp bır arqa-jarqa bolyp qaldyq. Tūŋǧyş ret Biznes klassta ūşyp marqaiyp qaldyq. Kompaniianyŋ jüzı jyly qyzmetşılerı bar mäzırın ūsynyp baqty. Dämı tıl üiırer dämdı taǧamdar, joǧary sapaly qyzmet, jaily oryndar janǧa maidai jaqty. Ūşaq ışınde özıŋızdı öz üiıŋızdegıdei erkın sezınesız. Öz ornyŋyzǧa jaiǧasqan soŋ-aq äueserıkter gazet-jurnaldyŋ türlı-türlısın ūsynady. Kinonyŋ, muzykanyŋ aǧylşyn, türık, orys tılderındegı tür-türı qolaily şaǧyn sensrly ekrannan jedel ızdep tauyp, qosa alasyz. Ūşaqtyŋ ūşu aqparaty da (biıktık, temperatura, qaşyqtyq j.t.b.) köz aldyŋyzda tūrady. Ūşaq negızınen teŋız deŋgeiınen 10 000 metr biıktıkte ūşyp otyrdy.
Bizes-klasstyŋ tamaqtandyru deŋgeiı öte joǧary sapaly. Onda qalaǧan uaqytyŋyzda köŋılıŋız qalaǧan as mäzırınıŋ türlerıne tapsyrys bere alasyz. Beznes-klassta ūşqan ūşaq jolauşylaryna äuejailarda arnaiy demalys oryndary ūiymdastyrylǧan. Mejelı orynǧa erte bara qalsaŋyz, älgı demalys oryndaryna qalaǧanyŋyzşa ūiyqtap aluǧa tösek jailar da qarastyrylǧan. Juynyp-şaiynyp alu üşın duş kabinalary da jūmys ısteidı. Özıŋızdıŋ süiıktı tamaq türlerıne de tapsyrys berseŋız bolady. Bır taŋ qalarlyǧy, barlyǧy da tegın. Biznes-klass tipındegı biletıŋızdı körsetseŋız jetıp jatyr. Barar jolda da, qaitar jolda bız osy biznes-klass biletınıŋ barlyq mümkındıkterın tolyq paidalanyp, kompaniianyŋ äue jolauşylaryna jasalǧan jaǧdaiyn öz basymyzdan keşırıp, dän razy boldyq.
Turkish Airlines kompaniiasy jolserıkterdı tek aǧylşyn men türık tılın bıletınderdı ǧana emes, ūşaq qatynaityn eldıŋ töl tılın bıletındıgıne qarap taŋdaidy. Sonda tıl bılmeitın eldıŋ azamaty özın emın-erkın ūstap, qalaǧan zatyna tapsyrys beredı, jolauşy ūsynys-tılekterı men sūraqtaryna öz oiyndaǧydai jauap aluǧa tolyqtai mümkındık alady. Bız otyrǧan biznes-klassta qazaq jäne orys tılderın jetık bıletın jolserıkter qyzmet körsetıp jürdı. Būnyŋ bärın äue kompaniiasynyŋ ūzaq jyldar boiy jetıldırgen täjıribesı dep qana emes, öz bäsekeles äue kompaniialarynan basyp ozar artyqşylyǧy dep baǧalar edık.
Turkish Airlines – zamanaui tehnologiialardyŋ mümkındıkterın tolyq paidalana bıletın, jolauşylar tasymaldauda barynşa zaman talaptaryna sai jetıstıkterdı qoldana alatyn bıregei kompaniia. Ol qoljetımdı biletterımen qatar ol öz tūtynuşylaryna barynşa jaǧdai jasauǧa tyrysatyndyǧymen-aq halyq yqylasyna bölenıp otyr.
Arman SERIKŪLY,
Almaty - Stambūl - Almaty.
