Ūiqydan tūra sala äkemnıŋ jūmysqa baru, anamnyŋ anau tırlıktı bügınnen qaldyrmau kerek degenın jiı estimın. Ornymnan tūryp, juynyp kelgen soŋ ūialy telefonyma qarasam, käsıpkerlerden bastap qarapaiym jandarǧa deiın qybyr-qybyr küibeŋ tırşılıkke kırısıp, damu kerek, eŋbek etu kerek dep jatqanyn taǧy tyŋdaimyn. Qysqasy, älemnıŋ bärı bırdeŋe ısteu kerek pen damudyŋ daŋǧyl jolyna tüsken. Men de solardyŋ bırımın.
Albert Einşteinge bolaşaqtyŋ adamdaryna ne jetıspeidı degende: oryndyq degen eken. Oryndyq degenımız – bır sät oilanyp, öz-özıŋe esep beru bolsa kerek. Al, men oryndyqtyŋ aty bolu kerek dep esepteimın. Men ony – koronovirus dep atar edım. Adamnyŋ otyrudan omyrtqasy, jatudan jambasy auyrady. Būl joly Abai Qūnanbaiūlynyŋ :
Bır ıstı bastau maŋyzdy, aiaqtau maŋyzdy emes naqylyn, qazırgı jaǧdaida özgertıp, erterek «aiaqtau maŋyzdy» dep esepteimın.Qanşa jerden adamzat balasy moiyndaǧysy kelmegenımen, koronovirustyŋ alapat ziiany men paidasy qatar kelgenın şyn tüsındı. Tärtıpsız berılgen bılım adamzattyŋ qas jauyna ainaldy. Adamzattyŋ tabiǧatsyz künı joq ekendıgı taǧy da naqtylandy. Materialisttık azǧyn qoǧamnyŋ ruhani sau qoǧamǧa ainaluyna alǧyşart jasaldy. Ekı aiaqty sanaly tırşılık iesı joǧaltqan qūndylyqtaryn qaita ızdei bastady. Uaqyt pen erkındıktıŋ baǧasy artty. Osy jol aldynda qūrban bolǧan asyldarǧa myŋ taǧzym. Tüsıngen pendelerge jaqsylyqty jamandyqtan jasauǧa deiıngı sūrapyl hälge aparmau kerektıgın anyq ūǧyndyrǧysy kelgendei sipat qaldyrdy. Jä, bastapqy taqyrypqa oralaiyn. Sonymen, bız ne üşın damimyz ? Köbımızdıŋ bıluımızşe kün jüiesınde 8 planeta bar. Sonyŋ bırı – jer. Būl bızdıŋ jalpylama būqaranyŋ bıletın deregı. Al dıni jaǧynan qarastyrsaq, 18 myŋ ǧalam degen tüsınık bar. Ǧylymi jaǧynan qarastyrsaq, ǧalymdar planetalardyŋ million asatynyn aitady. Būǧan aǧylşyndyq kosmolog, astorfizik Stiven Hokingtyŋ eŋbekterınen mysaldar keltıre alamyz. Iаǧni bız jer-ana dep esepteitın planeta - şetsız keŋıstık ǧalamdaǧy kışkentai ǧana nükte. Endıgı, mäsele mynada. Bügınde tüptıŋ tübınde adamzat balasyna, jerge qauıp tönıp zamannyŋ aqyry ornauy mümkın ekendıgın dın de, ǧylym da joqqa şyǧarmaidy. Osy jaǧdaida kez-kelgen adam balasyna joq degende ömırınde bır ret: - Eger, soŋynda zaman aqyry bolatyny ras bolsa, bızdıŋ ıstegen ızgılıkterımızdıŋ, qūndylyqtarymyzdyŋ, mūralarymyzdyŋ t.b qūny kök tiyn ǧoi, bärı joiylady. Onda, bız nege damimyz? Bız nege dūrys ömır sürudı taŋdaimyz?-degen san sūraqtar mazalauy äbden mümkın. Būl sūraqtar menı de köp mazalady. Äiteuır jauabyn tapqandai boldym. Jeke qorytyndym dep eseptersızder. Negızınen, alǧa damuǧa ūmtylǧyştyqty ǧylymda perfeksionizm,-dep ataidy. Adamzat balasy şeksızdık ideiasymen ömır süredı. Osy künge deiın adamzat balasy qanşama qasırettı kezeŋder men ızgılıktı künderdı bastan ötkergen. Alysqa barmai-aq, qazırgı jaǧdaidaǧy älem halqynyŋ şamyna tigen, zardabyn tigızıp jatqan koronovirusty atap ötuge bolady. Älem halqy būl ındettı jeŋıp şyǧatyndyǧyna anyq senımdımız. Osy sekıldı jer şaryna qauıp töngende nemese būl ǧalamşarda müldem tūruǧa mümkındık qalmaǧan jaǧdaida adamzat balasy kelesı qonysyn tabu üşın baryn salady. Jäne qazırgı jaǧdaidaǧy ǧaryşty igeru, Marsqa sapar, bükılälemge tegın ǧalamtor ornatu, IT damuy osynyŋ alǧyşarttary. Demek, sızdıŋ qaiyrymdylyq, meiırımdılık, ızdenımpazdyq jolyndaǧy ärbır ısıŋız, tıptı jazǧan bır şumaq öleŋıŋız, kreativtı ideiaŋyz, emosiiaŋyz, köşbasşylyŋyz, eŋbekqorlyŋyz, qysqasy jaqsylyqqa ūmtylǧan barşa dünielerıŋız – bolaşaqtaǧy adamzat balasynyŋ aman qaluyna üles qosady. Ärine, būl sūraqqa bır ǧana ūǧymmen jauap bere almasymyz anyq. Mektep oquşylary būl saualǧa: bız barlyǧynyŋ jaqsy bolǧandyǧyn qalaidy. Osy tūrǧyda aǧaiyndy Strugaskiilerdıŋ : Bız damyǧan saiyn jaqsyraq, aqyldyraq, qaiyrymdyraq bola tüsemız degenı oiyma oraldy. Endeşe, tüiındı formula retınde aiaqtap köreiın. Jaqsylyq+qozǧalys=şeksızdık bolmaq. Endeşe, Ūly Abai aitqandai, sen de bır kırpış düniege, ketıgın tap ta, bar qalan.
Erjıgıt Erkebaiūly
Ūqsas jaŋalyqtar
