Maqpal JÜNISOVA, änşı,
Qazaqstannyŋ Halyq ärtısı, QR Memlekettık syilyqtyŋ laureaty
– Än ǧūmyrda änşıge eŋ qajet ne dep oilaisyz? – Änşı oryndaǧan är än halyqtyŋ köŋılınen şyqsa, armanynyŋ oryndalǧany. Halyq aldynda etken eŋbegı baǧalanyp, aitqan änı eldıŋ jüregınde saqtalsa, änşıge eŋ qajetı – sol. Avtorlardyŋ jüregınen şyqqan söz ben sazdy änşı jan-tänımen berılıp aitpasa, halyqtyŋ jüregıne jetu qiyn. El aldyna şyǧyp än aitqan soŋ, köpşılıktıŋ baǧasyn alyp, qoşemetıne bölengımız keledı. Barǧan jerde: «Qyzymyz keldı», – dep qūşaq jaia qarsy alǧan jūrttyŋ yqylasynan quat alamyz. – Etken eŋbegıŋız ben qoǧamdaǧy ornyŋyzǧa laiyq qūrmet körsetılmei qalǧan jaǧdaida qandai sezımde bolasyz? – Mende ondai bolǧan joq. Erterekte bır-ekı öleŋmen ǧana tanyla bastaǧan uaqytta bırdı- ekılı jaǧdai boldy. Bıraq ony qazır aitudyŋ qajetı joq. – Asyra maqtap ketken tūsta şe? – Ondai jaǧdailar bar. Alaida, asyra maqtaǧany üşın halyqty jazǧyruǧa bolmaidy. Jaqsy körgen adam özınıŋ yqylasyn jetkızemın dep keide asyra maqtap jıberedı. Instagram äleumettık jelısıne suretter men video salǧanda jūrttyŋ közsız maqtaitynyn baiqaimyn. Tıptı, mınsız adam sekıldı bolyp qalamyn. Mūndaida özımdı yŋǧaisyz sezınemın. Olarǧa asyra maqtamaŋyzdar dep jazu yŋǧaisyz, änderımnen alǧan äserın bükpesız jetkızıp otyrǧan jandardy renjıtıp aluym mümkın. Arasynda öte bır jaisyz sözder jazatyndar da bar. Olar köbıne, Qūdai bergen dene bıtımıme bailanysty «nemenege sonşa semırıp alǧan» degen sekıldı ūsaq äŋgımeler aitady. Ekranda tolyq körınetın şyǧarmyn, al ömırde, Qūdaiǧa şükır, özıme köŋılım tolady. Ornymen aitylǧan synǧa ilanyp, odan nätije şyǧaruǧa tyrysamyn. Paraqşama jazǧan adamdardyŋ pıkırlerın oqyp, keibırıne bır auyz sözben jauap bergennıŋ özınde bıraz uaqyt ketıp qalady. Mūny baiqaǧan qyzym: «Mama, sızdı jaqsy köretın tyŋdarman pıkır jazbasa da, paraqşaŋyzdy aşyp köredı», – dep paraqşamdy komentarii qaldyruǧa bolmaityn etıp jasap qoidy. Şynymen de, köp uaqytymdy Instagram-ǧa arnaidy ekenmın, endı köp jūmysqa ülgeretın boldym. – Sız änşılıktı bastaǧan uaqyt ta änşı men halyqtyŋ arasynda mūndai tyǧyz qarym-qatynas bolǧan joq. Sız üşın halyqpen tyǧyz qarym-qatynas tiımdı me, älde änşınıŋ körermennen alystau bolǧanyn jön köresız be? – Jas kezımızde bır-ekı ai gastrolge şyǧyp, şalǧai auyldardy aralap konsert qoiatynbyz. Künıne 4-5 konsert beretın kezder boldy. Arasy 30-40 şaqyrym bolatyn kolhoz-sovhozdyŋ tūrǧyndary bızdı şeksız qoşemetpen qarsy alatyn. Tıptı, qazan-qazan et asyp kütetın, odan auyz tiıp ülgermesek, sahnanyŋ artyna alyp keletın. Oǧan da uaqyt tapşy bolsa, sömkemızge salyp beretın. Kelesı auylda da osyndai qūrmet körsetedı. Künıne 2-3 saǧat qana ūiyqtaimyz. Jastyqtyŋ äserı me, älde halyq yqylasynyŋ küşı me, şarşau degendı bılmeppız. Ol kezde qazırgıdei Instagram bolmaǧanmen, halyqpen hat arqyly tıldestık. Jataqhanada tūrsaq ta, sūraǧan janǧa vahtanyŋ telefon nömırın beretınbız. Sondyqtan halyqtan alystap ketken kezım joq. Ömırım halyqtyŋ aldynda öttı. Auyl eŋbekkerlerımen, şopandarmen, egın dala syndaǧy egınşılermen, student termen arnaiy kezdesu ötkızetınbız. Talai adamnyŋ üiındegı albomda suretımız bar şyǧar. Bıraq mūnyŋ barlyǧyn jüielı türde suretke, beinetaspaǧa tüsırıp, mūraǧatta saqtaǧan eşkım bolmady. Telearnalar ūdaiy bız ben bırge jürgen joq. Qazır qai toiǧa barmaŋyz qaptaǧan kamera, tıptı konserttı däl solai tüsırmeidı. Zaman özgerdı deimız, bıraq zaman özgergen joq, adamdar özgerdı. Baiaǧyda bauyrym üilengende qala äkımınıŋ jary bolsam da, üiımızdıŋ ırgesıne palatka tıgıp toi jasadyq, sıŋlılerımnıŋ de toiy solai öttı, ysyrapşyl bolmadyq. Tuystaryma: «Zäkeŋe salmaq salmaŋdar, memlekettıŋ düniesı esepteulı jäne ol kısınıŋ äkesınen qalǧan bailyǧy joq», – dedım. Rasynda, Zäkeŋ orynsyz tırlıktı ūnatpaityn. – Qazır estradanyŋ janry köbeidı. Būl sızge qalai äser etedı? Bäsekenı ūlǧaita ma, älde sız öz stilıŋızdı saqtauǧa tyrysasyz ba? – Mūnyŋ maǧan eş äserı joq. Menı halyq eŋ alǧaş qalai qabyldady, älı de solai qabyldap keledı. Konsertıme adam jinalmai qalǧan kez bolǧan joq. Osy künge deiın «Qazaqkonsert» bırlestıgınıŋ änşısımın. Altynbek Qorazbaev aǧamyz basqaratyn mekemede Quanyş esımdı administrator bar. Konserttıŋ qai qalada, qaşan ötetının osy kısıler şeşıp, ūiymdastyru ısımen de özderı ainalysady. Konsertten tüsken aqşa «Qazaqkonsertke» berıledı. Eger mūndai konsertterden uaqyt arttylsa, özımızge arnaiy konsert jasaimyz. Al uaqyt tabylmasa, qarjyny toidan tabamyz. – Demek, sızderge konsertten qarjy tüspeidı? – Konsertten ūdaiy aqşa tabamyz dep aita almaimyn. Eger özımız baryp jeke konsert qoisaq, ärine, aqşa tabuǧa bolady. Byltyr men jaqsy jūmys ıstedım, eŋbegım eş ketken joq, är konsertten kemınde bır jarym, ekı millionǧa juyq aqşa taptym. Bıraq men «Qazaqkonserttıŋ» änşısı bol ǧan soŋ, köbıne sol bırlestıkke jūmys ısteimın. Qai änşınıŋ ükımetke, qai änşınıŋ özıne jūmys ısteitının anyqtau, menıŋşe, qiyn emes. Ernar Aidar, Qairat Nūrtas, Töreǧali Töreälı syndy jas änşıler eşqandai öner ūjymyna baǧynbaidy, erkın jüredı. Olar 100 konsert berse, 100 konserttıŋ de aqşasy öz qaltalaryna tüsedı. – Irge bölıp, jeke jūmys ıstegıŋız kelmei me? – Myna jasymda «Qazaq konsertten» bölek ketkenım jaramas. Bır-ekı ret ötınış jazyp em, basşylyq: «Qazaqkonserttı» qalai qiyp ketesız, – dep qol qoimady. Roza Rymbaeva, Baǧdat Sämedinova, Aijan Nūrmaǧambetova, Sara Tynyştyqūlova, Nūrlan Abdullin, «MuzART», «Melomen» toby barlyǧymyz osy – «Qazaq konserttemız». – Özıŋızden keiıngı änşılerden kımdı tyŋdaisyz? – Barlyq änşılerdı tyŋdaimyn dep aita almaimyn. Konsertterde, kompozitorlardyŋ şy- ǧarmaşylyq keşterınde keibırıne qūlaq salamyn. Köbıne jastardan, sıŋlılerımnen, qūrbylarymnan: «Qandai änşı halyqtyŋ auzynda jür, kımderdı halyq jaqsy qabyldap jatyr?», – dep sūrap alyp, sol änşını youtube arqyly tyŋdaimyn. – Halyqtyŋ auzynda kım jür eken? – Qazır olardyŋ atyn ataǧym kelmeidı. Öitkenı, ärbır änşınıŋ jüregı näzık. Halyq qabyldamai jatsa da, özıne joǧary baǧa beretın änşıler bar. Sol sebeptı, bırın atap, bırın atamai qalsam, dūrys bolmaidy. Barlyǧymyz bır terınıŋ pūşpaǧyn ilep jürmız. «Zyŋ-zyŋ», «dyŋ-dyŋ» degen änder köbeiıp kettı», – dep syn aityp em, bıraz adamdar: «Ol hit qoi», – dep renjıdı. «Zyŋ-zyŋ», «dyŋ-dyŋ» degen ekı auyz söz qalai hit bolady?.. Mäselen, menıŋ kez kelgen änımdı taŋnan keşke deiın efir men radio arqyly üzbei berse, menıŋ de änderım jappai tyŋdalar edı. Alaida, halyqtan joǧary baǧa alyp jatsa da, änderım hit degen tızımge ılınbei qalady. Hit degen söz ännıŋ jaqsy ekenın bıldıruden qaldy, qazır hit degen ūǧym taŋnan keşke deiın üzbei berıletın än degenge jaqyn. Men qazır är telearna men radio basşylyǧyna baryp, menıŋ änımdı qoiyŋdar dep sūraityn jastan kettım. Tyŋdaityn qūlaqqa jaqsy än qalai da jetedı, 1000-2000 adam bolsa da menıŋ änımdı şyn ūnatyp, ūdaiy tyŋdar bolsa, soǧan da şükır. Bälkım jastarmen jarysudyŋ qajetı de joq şyǧar, bärıbır qazırgı hit dep jürgen änderdı bes jyldan soŋ eşkım aitpaidy, ol änge eşkım bilemeidı. – Talasbek Äsemqūlov «Änşı Maqpal» atty maqalasynda «Maqpal eŋ aldymen mätınnıŋ ar jaǧynda tūrǧan psihologiialyq partiturany tanuǧa tyrysady» degen eken. Qazırgı änderdıŋ «mätınınen psihologiialyq partiturany» qanşalyqty sezınesız? – Men turaly keŋınen zerttep, auqymdy türde jazylǧan bır maqala bolsa, osy şyǧar. Mūqiiat oqyp şyqtym. Sahnada jürgenıme 36-37 jylǧa juyqtady, osy uaqyt aralyǧynda adamdy eleŋ etkızer jaqsy maqala boldy, tıptı menı tanityn jurnalisterdıŋ özı mūndai maqala jazbady. Talasbek Äsemqūlovty ömırde kezdestırmegen ekenmın, bıraz jyl būryn qaitys bolypty, jany jännatta bolsyn. Bırneşe jyl būryn şetelge barǧanymda, sondaǧy qazaqtar būl maqalaǧa süisınıp otyrdy. – Qazırgı änderden osynda aitylǧan «psihologiialyq partiturany» taba alasyz ba? – Jalpy, repertuar ızdep sabylǧan emespın. Kompozitorlardyŋ barlyǧy derlık «Qazaqkonsertke» ızdep kelıp änderın beredı. Tıptı, uatsap arqyly joldap jüredı. «Qazaqkonsertke» jiı kelmeimız, kelgenmen de onda otyratyn kabinet te, zal da joq, ändı üide aityp, daiyndalamyz. Jūrttyŋ barlyǧy jauabyn taba almai jürgen: «Nege fonogrammamen än aitatyn änşıler köbeiıp kettı?» – degen sūraqtyŋ jauaby däl osy jerden tabylady. Änşıler ūdaiy kelıp daiyndalatyn zal joq, zal bola tūra daiyndyq jasai almaimyz. Öitkenı, barlyǧy arendaǧa berılgen, muzykant ta joq, är jaqta jaldanyp aqşa tauyp jür. Al endı Almatyda ülken konsert berer bolsaq, muzykanttardy jaldap, konserttıŋ aldynda bır ai daiyndalamyz, odan keiıngı on bır ai fonogrammamen ötedı. Sebebı, Respublika aumaǧyna muzykanttardy bırge ertıp jüru, olardyŋ jatyn orny men tamaǧyn qamtamasyz etu qarjyǧa kelıp tıreledı. Kezınde mūndai problemany bılgen joqpyz. «Gülder» ansamblınde 9 jyl 90 rubl ailyqqa jūmys ıstedım. Jolymyzǧa, tamaǧymyzǧa, tıptı, kostiumımızge de ükımetten aqşa bölınetın. Qazır mūnyŋ barlyǧyn änşıler öz qaltasynan töleidı. Kostiumdı de özıŋ tıktırıp, muzykantty da öz qarajatyŋa alyp jüresıŋ. Auyldarǧa barǧanda dausyŋ syŋǧyrlap tūrsa minuspen, qyryldap tūrsa fonogrammamen aitasyŋ. Bız änşılerge qoiylar talap joǧary kezde ülken mektepten öttık. Sol mekteptıŋ talabynyŋ arqasynda qazır halyq fonogrammamen ait dese, fonogrammamen, jandy dauysta ait dese, jandy dauysta aita beremız. Köbıne, telearnalar tüsıretın konsertterde fonogrammamen ait degen talap qoiylady. Öitkenı, 30-40 änşınıŋ basyn qosqan än keşınde dauys tūnyq şyǧu kerek. Būl tek Qazaqstanda ǧana emes, Reseide de oryn alǧan jait. Är merekede änşılerdı jiyp tüsırıletın telekonsertterdıŋ barlyǧynda da sondai talap bar. Mūndaida eŋ aldymen änşı boluǧa endı aiaq basqan jas buyn zardap şegedı. Jastar fonogrammanyŋ jolyn özderı taŋdady desek, qatelesemız. Olar daiyndalǧysy kelse de, daiyndyq jasaityn zaldar men muzykanttar joq. – Önertanuşylar qazırgı änderde qazaqy boiaudyŋ joq ekenın, änşılerdıŋ oryndau mänerı qazaqylyqtan alys, europalyq baǧytqa auyp bara jatqanyn jiı aityp jür. Sızdıŋ oiyŋyzşa būǧan ne sebep? – Ondai mekteptı qalyptastyryp otyrǧan adamdar men jat mänermen än aitatyn änşılerdı daiyndap otyrǧan ortalyqtar bar. Onyŋ kım ekenın än önerınıŋ ainalasynda jürgen jandar jaqsy bıledı. Soǧan jastardyŋ qūlaǧyn üiretıp, qazaqy äuezden alys muzykany nasihattap jürgen aqparat qūraldary şaş etekten. Telearnalar men äue tolqynynan berıletın änder eşqandai sarapqa salynbaidy. «Mynau qazaqy än emes» dep aitatyn adam joq. Bızdıŋ kezımızde är änımız sarapqa salynatyn: «Sözın jazǧan adam Jazuşylar odaǧynda tırkelgen be?», «Muzykasyn jazǧan adam Kompozitorlar odaǧyna müşe me?» – dep tekseretın. Tıptı, qazır jaŋa än jazbai-aq, sol jyldardaǧy änderdı bükıl ömırımızge azyq etsek de eşteŋeden ūtylmaimyz… – Özıŋızdıŋ än aitu mänerıŋızdı jastarǧa üireteiın degen oiyŋyz joq pa? – Menıŋ oiymşa, sezıne bılgen, tüisıne bılgen adamǧa özımnıŋ än aitu mänerımdı üirettım. Talai ūrpaq: «Maqpaldai änşı bolamyn!», – dep östı. Mäselen, Şahizada men Baqyt Şadaeva menımen kezdeskende: «Sızdıŋ änıŋızdı aityp östık», – dep aitady. Änderımdı tyŋdap, men siiaqty änşı bolǧysy kelgen köp änşılerdı bılemın, bıraq eşqaisysy däl mendei bolyp şyǧa almady, ol mındet emes te şyǧar. Menıŋ oryndauşylyq erekşelıgımnıŋ sebebın Tättımbet, Mädi, Rabiǧa Qoişybaeva syndy talantty adamdar tuǧan topyraqtan ızdeu kerek pe, älde ol maǧan berılgen Jaratqannyŋ syiy ma, ol jaǧyn anyq bılmedım. – Estradanyŋ romans, şliager degen türlerı qazır bar ma? – Romanstar ylǧi da bar ǧoi… Men ūdaiy romanstar aitamyn, onyŋ barlyǧy telearnalardan berıle bermeidı. Mäselen, Erjan Belǧozievtıŋ romanstary qandai ǧajap! Säken Qalymovtyŋ öte ädemı romansy şyqty, men ony konsertte bır-aq ret oryndadym. – Keiıngı jastardyŋ repertuarynan kezdestıre aldyŋyz ba? – Keiıngı jastarda romans aitatyndar joqtyŋ qasy. Romans aituǧa dauysy laiyq änşıler bolady. Aqbota Kerımbekovanyŋ dauysy romans aituǧa jaqsy keletın edı. Ol öte kürdelı janr, köp adam aita almaidy, ony aitu üşın ülken jürek kerek. Būdan bıraz jyl būryn orys tılınde «S liuboviu» degen atpen romanstar jinaqtalǧan albomym şyqty. Orystıldı tyŋdarman arasynda tez tarap kettı. 3500 danamen şyǧyp edı, qazır özımde 5-6-y ǧana qaldy. Keiınırek, Mäskeude 50 şaqty adamnyŋ aldynda sol romanstardy oryndaǧanymda, ondaǧylar Reseide konsert bermei jürgenımnıŋ sebebın sūrai jöneldı. Ol turaly şynymdy aitsam oilanbaǧan ekem. Kezınde «Qazaqkonsertte» Küzembaev degen direktorym boldy. Zäkeŋ jūmystan şyǧyp qalǧan kezı edı. Küzembaev habarlasyp: «Senıŋ jeke konsertıŋdı Moskvada ötkızgelı otyrmyz, daiyndal. Ükımet saǧan aqşa böldı dedı», – dedı. Ony estıp, ärine, quandym. Zäkeŋe kelıp aityp em, ol kısınıŋ türı būzylyp: «Barmaisyŋ», – dedı. Mäskeuge baramyn da, baramyn dep būlqan-talqan bolǧan joqpyn. Mümkın özı üide otyrǧan tūsta osyndai ūsynys tüskenı ūnamaǧan şyǧar. Qalai degenmen de ol kısınıŋ qalauynsyz menıŋ Moskvaǧa barmaitynym anyq edı. Äitpese, ol kısı menıŋ önerımdı öte joǧary baǧalaityn. Sodan keiın maǧan ükımetten mūndai ūsynys tüsken joq. – Qazır sondai mümkındık tusa, barar ma edıŋız? – Barar edım. – Ömır jolyŋyzda sahnadan, ekrannan alystaǧan kezıŋız boldy. Ol künderde ne sezındıŋız? Änşınıŋ aidyny sahna degenge kelısesız be? – Zäkeŋ atqa mınse, men de atqa mıner em, ol attan tüsse, men de tüser em. Ol – ömırdıŋ zaŋy. Ol tek menıŋ basymdaǧy ǧana dünie emes, talai adamnyŋ basynan ötıp jürgen jait. Bıraq bızdıŋ basymyzdaǧy dünie erekşe közge tüsetını Zäkeŋ de aituly, tau tūlǧaly azamat edı. Men de jerde jatqan qyz emes edım. Sol sebeptı, Maqpal tüşkırse, küllı Qazaqstan estıp qoiady. – Än ǧūmyr. Adam ǧūmyr. Ekeuınıŋ bır-bırınen jalyǧatyn, şarşaityn kezderı bola ma? Ony qalai eŋseresız? – Ännen eşqaşan jalyqqan emespın. Basyma qaiǧy tüsse jylap tūryp, quansam şattyqqa bölene jürıp än aittym. Būralaŋy köp, qatpary qalyŋ, tättı ömırde menı Maqpal etıp alyp kele jatqan – Än! Än jäne aǧalarymyzdyŋ ūly poeziiasy! Jüregımnıŋ tübındegı aita almaityn syrymdy da, mūŋymdy da, süiınışım men küiıngen sätımdı de än arqyly halyqqa jetkızıp, än arqyly jeŋıl denıp, arqamnan auyr jük tüs kendei ǧūmyr keşıp kelemın. Änşı bolǧannan soŋ än aitpasaŋ ömır beker. O bastaǧy bala armanym, alty jasymnan bastap özımdı «Halyq ärtısı» dep habarlatqan änge degen yqylas, marqūm äkem nıŋ: «Sen ülken änşı bolasyŋ», – dep Qaraǧandydaǧy muzyka mektebıne beruı, osy joldy taŋdauyma sep boldy. Bälkım būralaŋy-būltarysy köp bolǧan şyǧar, bıraq men osy taǧdyryma rizamyn. Tek ättegen-ai degen bır ǧana närse – äke-şeşemnıŋ qasynda köp bola almadym, ol kısılerdıŋ jyluyn köp sezınbedım. Jylyna bır-aq ret auylǧa baratynmyn, toǧyz jyl jataqhanada tūrdym. Päterge endı qolym jetkende taǧdyr Zäkeŋe qosty. Ömırım solai jalǧasty… Zäkeŋ maǧan degen adaldyǧyn, önerge degen adaldyǧyn däleldei bıldı, aialady, qoldady, sonymen qa tar, qamşylap otyrdy. Äkem nen erte airylǧan soŋ şyǧar, Zäkeŋdı äkemdei körıp syiladym, odan keiın ol sezım mahabbatqa ūlas ty. Taǧdyrdyŋ bar qiyndy ǧyn änmen jeŋıp kele jatqanda odan qalai jalyǧuǧa bolady?.. Än – tek menıŋ taǧdyrym ǧana emes. Mūqaǧali, Fariza apamyz, Tūmanbai Moldaǧaliev, İran-Ǧaiyp, Şömışbai Sariev syndy aqyndardyŋ qai öleŋın änge qosyp aitsam da, onyŋ barlyǧy tek maǧan arnalyp jazylǧan joq qoi… Jalpy halyqqa arnaldy. Onda är qazaqtyŋ ünı, qazaq qyzy nyŋ, qazaqtyŋ jalǧyzbasty äiel derınıŋ taǧdyry jatyr. – «Qazaqtyŋ erke qyzymyn» degen änıŋız bar. Osy ändı estıgen saiyn özıŋız jazǧandai äser etedı… – Būl än maǧan arnaiy jazylǧan. Özımdı-özım qazaqtyŋ erke qyzymyn dep aitqym keldı deisız be? Zäkeŋ qaitys bolyp, köŋılım qūlazyp, osymen ömır aiaqtaldy dep jürgen kezım edı. Bır künı «Qazaqkonsertke» kelsem, sol jerde muzykant bolyp jūmys ısteitın Mūhit Qasqyrbaev esımdı jıgıt: «Äiteuır, keldıŋız-au! Men sızdı kütıp jürgenıme bır jyl boldy. Sız- ge arnap «Qazaqtyŋ erke qyzymyn» degen än jazdym», – dedı. Men bırden sözın qarap şyqtym. «Bibıgül men Roza bar» degen joldy «Bibıgül men Rozalar» dep aitudy ūsyndym, ekeuı de Halyq ärtısı, ekeuın bölmei-aq qoiaiyq dedım. Al, änı bır tyŋdaǧannan ūnady. Eŋsem ezılıp tūrǧan şaqta alǧa jeteleitın, şabyt beretın äuen eken. Mūhit Qasqyrbaevtan aranjirovka jasauyn ötındım. Osylaişa, būl än menıŋ repertuaryma endı. Būǧan deiın de maǧan arnaiy än jazyp äkelgen jandar öte köp boldy. Özımdı-özım kökke köterıp, maqtap än aituǧa qarsy bolǧan soŋ da olardy jazdyrmai jür em. Mysaly, Altynai Jorabaeva aityp jürgen «Elımnıŋ jüregı – Astana» degen än o basta maǧan arnalǧan än edı. Muzykasy däl sol, tek sözı basqaşa bolatyn. Mende sol ändı jazǧan kompozitor bızdıŋ üide otyrǧan, Zäkeŋ Mereidı köterıp alyp bilep jürgen beinetaspa bar edı, qazır sony dälel retınde körseteiın desem taba almai jürmın. Än äjepteuır jaqsy tanyldy. Tek, älgı Mahambet esımdı kompozitordyŋ maǧan arnap än jazdym dep äkelıp, keiın ony satyp jıbergenı yŋǧaisyz boldy. «Qazaqtyŋ erke qyzymyn» dep şyrqaǧanymdy jaratpaǧan kei bır adamdar Instagram jelısınde, Maqpal özıne-özı «Qazaqtyŋ erke qyzymyn» dep at qoiyp aldy dep synady. Nege olai deidı?.. Ändı özım jazǧan joqpyn, maǧan arnap äkelgen ändı oryndadym, onyŋ nesı aiyp?.. Ol jerde Ämina Ömırzaqova, Biken Rimova, Roza Baǧlanova, Bibıgül Tölegenova, Madinanyŋ aty atalady. Analarymyzdyŋ atyn atai kele, «soŋdarynan ergen ızımın» dep şyrqaimyn. Qazaqtyŋ Erke qyzymyn desem, şynymen qazaqqa erkelep östım, menı orystyŋ nemese özge ūlttyŋ änı terbegen joq. – Özıŋızben duet bolyp än aitqysy kelgen adamdardy qalai taŋdaisyz? – Qaibır bala kelıp duet aitqysy kelse de, bırınşı ännıŋ sözıne qaraimyn. Jūbanyş Jeksenūlymen Maqsat Jäutıkovtıŋ aǧaly-qaryndasty bauyr turaly änın oryndadyq. Ol da bır-ekı ret efirden berıldı de toqtady. Öte ädemı edı. Ūdaiy qoiylmaǧan soŋ hit bolǧan joq. Bızdıŋ kompozitor jıgıtter öte qarapaiym. Mäselen, osy Maqsat Jäutıkovtıŋ qanşama änın oryndadym. Solardyŋ barlyǧyn nasihattasa hit bolar edı. Bıraq avtorlar ondaiǧa asa köŋıl bölmeitın siiaqty. Mümkın, jaqsy ännıŋ sirek taralǧany da jön bolar.. – Jaqynda Töreǧalidıŋ basyndaǧy jaisyzdau jaǧdaiǧa bailanysty halyqtan Töreǧalidı keşırudı sūradyŋyz. Olai deuıŋızge ne türtkı boldy? – O basta mūny aitaiyn degen oi bolmaǧan. Däl sahnaǧa şyǧar aldynda bır jurnalist kelıp menen: «Töreǧalidı jaqtaŋyzşy», – dep sūrady. Töreǧalidıkı dūrys dep aitqan joqpyn. Tek, Töreǧali balalaryŋyz dūrys jasamady dep aittym. Ökınışke qarai, jurnalister menıŋ sözımdı tolyq bermei, keşırım sūraǧan jerımdı ǧana taratqan. «Balalaryŋyz dūrys jasamady, bıraq kımnıŋ basynan ötpeidı, bala ǧoi. Menıŋ de sürıngen kezım boldy, menı de keşırdıŋızder, Töreştı de keşırıŋızder, balanyŋ saǧy synbasyn», – dedım. – Būqaralyq mädeniet degen söz keiıngı kezde jiı atylady. Sızdıŋşe öner jıkke bölıne me? – Jıkke bölıngenınıŋ de sebebı bar şyǧar. Öitkenı, otyrystarda aitylatyn änder ülken sahnaǧa şyǧyp kettı. Baiaǧyda jıgıtter aulada otyryp: «Esık aldy bäiterek, bäiterekke su kerek. Ūzyn boily jıgıtke qysqa boily qyz kerek», – dep än aitatyn. Sondai änderdı ülken sahnaǧa äkelıp, eŋbegı sıŋgen, qadırlı änşıler qatysatyn konsertterde aitqyzatyn boldyq. Onyŋ qalai synalap enıp, keŋ etek alyp ketkenın aŋdamai da qaldyq. Bır-ekı än aitqan adamdy elektrondy aqparat qūraldarynyŋ jurnalisterı «qazaq estradasynyŋ jūldyzy» dep «jarqyratyp» edı, aiaǧy ännıŋ qadır-qasietın qaşyryp, änşı bolu oŋai degen ūǧymdy qalyp tastyryp jıberdı. Äitpese, bızden būryn ömır sürgen aǧa-apalarymyz qazaqtyŋ änı men sözı qandai boluy kerek ekenın bıldı emes pe?! Ony ūrpaqtan ūrpaqqa bügıngıdei efir, radio, telefon bolmaǧan uaqytta balalarynyŋ qūlaǧyna sıŋırdı. Sol sebeptı de, taza än eşqaşan ölmeidı. Al endı qazırgı ūsaq-tüiek än symaqtardyŋ ǧūmyry qysqa, olar bügın bar, erteŋ joq.– Äŋgımeŋızge rahmet!
Äŋgımelesken Nazym Dütbaeva,
"Qazaq ädebietı" gazetı.
