Өрт сөндірушілердің, құтқарушылар мен синоптиктердің қызметін қоса алғанда, төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі мемлекеттік органдардың қызметін ақпараттық қамтамасыз ету және түсіндіру халық пен аумақтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің тиімді жүйесінің негізгі элементі болып табылады.
Кез келген төтенше жағдай орын алған сәтте не алдын ала ескерту жүйесін беру дәл осы ТЖМ құзырында. Төтенше жағдайлар министрлігі (ТЖМ) - Қазақстанда төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі қызметті үйлестірумен айналысатын ТЖМ бар.
Гидрометеорология бойынша Мемлекеттік қызмет - метеорологиялық ақпарат пен болжамдарды ұсынуға жауапты.
Өрт сөндіру қызметі - елдің әртүрлі аймақтарында өрттің алдын алу және сөндірумен айналысатын өрт сөндіру қызметі жұмыс істейді.
Құтқару қызметі - құтқарушылар іздеу мен құтқаруды қоса алғанда, төтенше жағдайлардың салдарын жоюға қатысады.
Мониторинг жүйелері - өрттер, су тасқыны және басқа да табиғи апаттар сияқты төтенше жағдайларды бақылау үшін заманауи технологиялар мен мониторинг жүйелерін пайдалану.
Қазақстанда, басқа елдердегідей, өрт сөндірушілердің, құтқарушылар мен синоптиктердің қызметі халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және төтенше жағдайлардың алдын алу үшін ұйымдастырылған.
Қазақстанда өрт сөндірушілердің қызметі ТЖМ (Төтенше жағдайлар министрлігі) басшылығымен жүзеге асырылады. Өрт сөндірушілер әртүрлі нысандарда, соның ішінде тұрғын үйлерде, кәсіпорындарда, ормандарда өрт сөндірумен айналысады. Объектілердің өртке қарсы стандарттарға сәйкестігін тексеру және халықты қауіпсіздік шараларына оқыту арқылы профилактикалық жұмысты жүзеге асырады.
Қазақстанда құтқару операциялары ТЖМ бөлігі ретінде ұйымдастырылған және табиғи апаттар мен төтенше жағдайлар жағдайында жүргізіледі. Құтқарушылар жер сілкінісі, су тасқыны, құлау және басқа да төтенше жағдайлар кезінде іздеу-құтқару жұмыстарына қатысады. Құтқарушылар зардап шеккендерге алғашқы медициналық көмек және эвакуация көрсетеді.
Қазақстандағы синоптикалық қызмет ауа райы болжамдары мен метеорологиялық ақпаратты ұсынады. Синоптиктер атмосфералық құбылыстарды бақылайды және дауыл, құрғақшылық, қалыптан тыс температура және басқалар сияқты ықтимал табиғи апаттар туралы ескертеді. Ауа-райы жағдайлары туралы халықты ақпараттық ескертуді және қауіпсіз жүріс-тұрыс үшін ұсынымдарды қамтамасыз етеді.
Жоғарыда аталған қызметтер Қазақстандағы Төтенше жағдайларды тиімді басқару және ден қою үшін бір-бірімен және басқа да төтенше жағдайлар органдарымен тығыз өзара іс-қимыл жасайтынын атап өту маңызды. Олар сондай-ақ төтенше жағдайлар кезіндегі қауіпсіздік шаралары мен іс-әрекеттері туралы хабардарлықты арттыруға бағытталған халыққа арналған білім беру іс-шараларын белсенді түрде өткізеді.
Атап айтар болсақ, шұғыл хабарламаларды жолдау үшін синоптиктер не құтқарушылар алдын ала тексеру, бақылау арқылы төнер қауіпті не ауа райын анықтайды. Құзырлы жауаптылар мемлекеттік органдар халықты ескерту жүйелері, SMS-хабарламалар, радио, теледидар және әлеуметтік медиа сияқты шұғыл хабарламалар беру үшін әртүрлі арналарды қолдана алады.
Апатты хабарлау не апатқа дейінгі дайындық жұмыстары пресс-релиздер мен брифингтер арқылы жарияланып отырады. Яғни ресми пресс-релиздер мен БАҚ брифингтері арқылы тұрақты жаңартулар ақпаратты кең аудиторияға жеткізуге көмектеседі.
Қазақстанда әртүрлі табиғи және техногендік апаттар орын алуда. Атап айтар болсақ, 2022 жыл басталғаннан бері төтенше жағдай орын алған болатын. Яғни, «Қанды қаңтар» деп көптің есінде қалған оқиға жұртты селк етті. Сол тұста қарапайым халықтың тыныштығын сақтау мақсатында барлық құзырлы орган қызметте болды. Себебі ақ халаттылар ауруханада науқас болғандарға көмек көрсетті. «Қанды қаңтарда» бірқатар өрт ошақтары пайда болып, өрт сөндірушілер де аяқтан тік тұрып, қызметке кіріскен. Ал құтқарушылар «дабыл қаққан» тұрғындарға көмек қолын созды.
Одан кейін «табиғи апат» сынды сылтаумен Абай облысында да өрт - найзағайдың екі разряды нәтижесінде шыққан. "Семей орманы" мемлекеттік орман табиғи резерватында басталған өрт үлкен табиғи апаттың себі болды. Найзағайдан пайда болған өрт 8 маусымда сағат 12:03-те Батпаев орманшылығының 66-шы кварталында басталған болатын. Өте үлкен ауқымды шарпыған қызыл жалын тек 5 күннен соң, 13 шілде күні 13:00 де толығымен сөндірілді. Осы тұста ТЖМ қызметкерлері, өрт сөндірушілер отбасын көрместен, күні-түні, үздіксіз өртті сөндірумен айналысқан.
Одан соң Қарағанды облысындағы Костенко шахтасында үлкен апат болды. Костенкода өткен жылы 28 қазанға қараған түні жарылыс болып, 46 кеншінің өмірін жалмаған. Құтқарушылар 6 қараша күні сағат 20:00-де Костенко атындағы шахта апатынан қайтыс болған 46-шы кеншінің денесі табылып, жер бетіне шығарылды.
Апат болған жерде іздестіру жұмыстарына арнайы "Кәсіби әскери авариялық-құтқару қызметтерінің республикалық орталық штабы" ЖШС Қарағанды филиалының тау-кен құтқарушылары жұмылдырылған. Тәулік бойы іздеу жұмыстарында құтқарушылар қажырлы еңбек танытты.
Еліміздің аумағында аязды борандар болып, тұрғындарға қиын жағдай тудырады. Осы тұста синоптиктердің атқарар міндеті ауыр. Одан бөлек, жаз болғанда аптап ыстық та ел аумағынан тыс қалмайды. Қазақстан да мезгіл-мезгіл құрғақшылыққа тап болып, шаруашылыққа да зиянын тигізіп жатады. Қарапайым халыққа синоптиктердің берер ақпараты ауадай қажет екенін ескеру қажет.
