Qazaqstan azyq-túlik shyǵyndary boıynsha eń nashar elderdiń ondyǵyna kirdi. Bul týraly finprom.kz habarlady, dep jazady "Adyrna" ulttyq portaly.
Ótken jyly, FAO málimetinshe, álemde azyq-túlik baǵasynyń rekordtyq ósimi baıqaldy. 2022 jyldyń sońynda FAO azyq-túlik baǵasynyń ındeksi (FABI) ortasha eseppen 143,7 tarmaqty qurady, bul 2021 jylmen salystyrǵanda 18 tarmaqqa joǵary.
FABI aı saıynǵy jáne jyldyq baǵa ózgeristerin kórsetedi. 2022 jylǵa arnalǵan kórsetkishter alǵashqy aılarda rekordtyq kórsetkishterdiń tirkelýine baılanysty derekterdi jınaý bastalǵannan beri (ıaǵnı, 1990 jyldan beri) eń joǵary bolyp shyqty.
Bul rette 2022 jylǵy jeltoqsanda FABI ortasha máni 132,4 tarmaqty qurady, bul qarashamen salystyrǵanda 2,6 tarmaqqa az. Qulaý 2022 jyldyń sáýir aıynda bastaldy, ol kezde ındeks 158,4 tarmaqty qurady (naýryz aıynda — 159,7 tarmaq). Indekstiń tómendeýine ósimdik maıynyń álemdik baǵasynyń kúrt tómendeýi áser etti.
2022 jylǵy jeltoqsanda azyq-túliktiń negizgi sanattary arasynda eń úlken kórsetkish dándi daqyldar boıynsha tirkeldi: 147,3 tarmaq. Bul qarashamen salystyrǵanda 2,9 tarmaqqa az, biraq 2021 jyldyń jeltoqsanymen salystyrǵanda 6,8 tarmaqqa artyq. Mamandar astyq jınaý naýqanynan keıin jeltoqsanda astyq satý jaǵdaıy jaqsarǵanyn, bul eksporttaýshylar arasyndaǵy básekelestiktiń kúsheıýine baılanysty, nátıjesinde bıdaı baǵasynyń tómendeýine ákelgenin atap ótti.
Ósimdik maıy baǵasynyń ındeksi qarashadan 10,3 tarmaqqa, 2021 jylǵy jeltoqsanmen salystyrǵanda 34,1 tarmaqqa tómendep, 144,4 tarmaqty qurady. Indekstiń mundaı tómendeýi palma, soıa, raps jáne kúnbaǵys maılarynyń álemdik baǵa belgileýleriniń tómendeýine baılanysty boldy.
Sút ónimderi baǵasynyń ındeksi qarashadan 1,5 tarmaqqa, 2021 jylǵy jeltoqsanmen salystyrǵanda 10,1 tarmaqqa joǵary 139,1 tarmaqty qurady. Bul segmenttegi jaǵdaı kelesideı: irimshiktiń álemdik baǵasy negizinen kúshti álemdik suranysqa, sondaı-aq eksporttyq usynystyń birshama shektelýine baılanysty kóterildi. Kerisinshe, sary maıdyń jahandyq baǵasy altynshy aı qatarynan tómendeýin jalǵastyrdy, bul ımporttyq suranystyń jalǵasýy men qysqa merzimdi qajettilikterdi óteý úshin ishki qorlardyń mol bolýyna baılanysty.
Qant baǵasynyń ındeksi 2022 jylǵy jeltoqsanda 117,2 tarmaqty qurady, bul qarashadan 2,8 tarmaqqa jáne 2021 jylǵy jeltoqsannan 0,7 tarmaqqa joǵary. Qant baǵasynyń kóterilýine aýa-raıynyń qolaısyz jaǵdaılary qant eksporty boıynsha álemde ekinshi orynda turǵan Úndistandaǵy egin jınaýǵa áser etedi degen qorqynyshpen jáne Taıland pen Aýstralııadaǵy qant qamysyn óńdeýdiń keshigýimen túsindiriledi.
Et baǵasynyń ındeksi 113,8 tarmaqty qurady, qarashadan 1,4 tarmaqqa tómendedi, biraq 2021 jyldyń jeltoqsanynan 2,8 tarmaqqa joǵary. 2022 jylǵy jeltoqsanda ındekstiń tómendeýi sıyr eti men qus etiniń álemdik baǵasynyń tómendeýine baılanysty boldy, bul shoshqa jáne qoı eti baǵasynyń ósýin ishinara ótedi.
Statista málimetinshe, álemdik ınflıaııa 2021 jyly 4,7% qurady jáne 2022 jyly 8,8% bolady dep boljanýda. Sarapshylar 2027 jyly 3,3%-ǵa deıin tómendeıdi dep boljaıdy.
Ázirge aldaǵy birneshe jylǵa boljam mynadaı: 2023 jyly — 6,5%, 2024 jyly — 4,1%, 2025 jyly — 3,6%, 2026 jyly — 3,4%.
Ourworldindata málimetinshe, 2021 jyly azyq-túlik taýarlary Nıgerııa, Mıanma jáne Kenııa sııaqty kedeı elderdegi tutynýshylyq shyǵyndardyń eń úlken úlesin aldy: tıisinshe 59%, 56,6% jáne 56,1%.
Bul kórsetkish boıynsha eń nashar elderdiń ondyǵyna Bangladesh, Laos, Angola, Qazaqstan (bul jerde azyq-túlik shyǵyndary jalpy shyǵynnyń 49,4%-y), Ózbekstan (46,5%) Kamerýn jáne Ýganda da kirdi.
Eń nashar elderdiń qatarynda TMD-nyń eki eli ǵana bolsa, basqalarynda jaǵdaı jaqsyraq. Máselen, mysaly, Reseıde shyǵyndardyń 29%-y azyq-túlikke jumsaldy, abizben aıyrmashylyq jer men kókteı.
Reıtıngtegi eń úzdik kórsetkishter AQSh, Sıngapýr, Ulybrıtanııa, Irlandııa jáne Shveıarııada.
