«Qazaq radiosy» sonau 1921 jyldan bastap qazaq dalasyn än-jyrmen terbep, sony jaŋalyqtarmen susyndatyp keledı. Osy kielı qaraşaŋyraqta 1966 jyldan berı eŋbek etken belgılı diktor, Qazaqstan Respublikasynyŋ Eŋbek sıŋırgen ärtısı Sauyq Jaqanova 80 jasqa tolyp otyr.
Mereitoi qarsaŋynda, Almatydaǧy Ūlttyq kıtaphanada «Sahara sanduǧaşy» atty kıtaptyŋ tanystyrylymy öttı. Saltanatty jiyndy belgılı jurnalist, aitysker aqyn, «Şalqar» radiosynyŋ aǧa redaktory Baqyt Jaǧyparūly jürgızdı. Jiyn barysynda Sauyq Jaqanovanyŋ qūrmetıne orai «Sauyq» esımdı 6 adamnyŋ bary da aityldy. Diktordyŋ qūrmetıne orai esımı qoiylǧan Sauyq Keŋesqyzy esımdı tyŋdarman da jiynǧa kelıp, söz söilep, öz kumirın mereitoimen qūttyqtady.
Şyǧarmaşylyǧy men eŋbek joly «Qazaq radiosynda» ūştasqan diktor bügınde şäkırt tärbielep, «Qūrmet belgısı» ordenımen, «Qazaqstan Respublikasynyŋ Eŋbek sıŋırgen ärtısı» ataǧymen marapattaldy. Esımı küllı Türkı älemıne tanylǧan belgılı diktordyŋ 80 jasqa tolu mereitoiyna orai jaryq körıp otyrǧan «Sahara sanduǧaşy» atty kıtapta Sauyq Jaqanovanyŋ ömır joly, radiodaǧy qyzmetı, ūstazdyq joly baiandalǧan.
Atalǧan tuyndy QR Eŋbek sıŋırgen qairatkerı, baspager Raqymǧali Qūl-Mūhammedtıŋ tıkelei qoldauymen jäne qarjylyq demeuşılıgımen «Atamūra» baspasynan jaryq körıp otyr. Kıtaptyŋ qūrastyruşylary – QR Aqparat salasynyŋ üzdıgı, körnektı qalamger Taŋsūlu Aldabergenqyzy men QR Jurnalister odaǧynyŋ müşesı, radiojurnalisı Jazira Amantaiqyzy. Al kıtaptyŋ redaktory"Atamūra" baspasynyŋ qyzmetkerı Gülım Sydyqova.
"Būl kıtapty şyǧaru oiymyzǧa 4-5 jyl būryn kelgen. Apai tuǧan audannyŋ qyzymyn. Bızde diktor, akter, mädeniet, öner qairatkerlerı kıtaptar köp qoi. Bıraq diktorlar jaily kıtap şyqpaǧan eken. Sondai oi kelıp, apaiǧa aitqanmyn. "Sız turaly eldıŋ aitary köp, sızdıŋ dde aitaryŋyz köp dedım". Diktorlardyŋ atasy, abyzy Änuarbek Baijanbaevtyŋ özı "efirdıŋ Aqbaiany" dep ataǧan. Sız turaly bır dünie qaluy kerek qoi, 80 jyldyǧyŋyz kele jatyr" degenımızde apai at-tonyn ala qaşty. "Änuarbek aǧalarym bar. Ol kısılerden būryn qalai kıtap şyǧaramyn? Kıtap oqityn ūrpaq bar ma qazır?" dep apai oilanyp qalǧan. Bıraq menıŋ oiymnan ketken joq. Sony oilanyp jürıp, osy 80 jyldyqqa oilastyrdyq. Osydan 2 jyl būryn bıraz maqalaǧa tapsyrys bergenbız. İlia Jaqanovtyŋ, Asanälı Äşımovtyŋ jaqsy düniesı bar. As aǧaŋ "bızdıŋ zamannyŋ boijetkenı ǧoi" dep jaqsy sūhbattar berdı. Dulat aǧamyz, Ämırhan Meŋdeke keremet dünie jazdy. Sol üşın oqu kerek", - dedı kıtapty qūrastyruşylardyŋ bırı Taŋsūlu Aldabergenqyzy.
Kıtapty qūrastyrǧan radiojurnalist Jazira Amantaiqyzy kıtaptyŋ ülken eŋbekpen jazylǧanyn erekşe atap öttı.
"Mälımetterdı jinau barysynda 80% jazba taqyrypsyz, "Sauyq apai, Sauyq apai turaly" dep keldı. Taqyrypty söiletken, üles qosqan belgılı publisist, "Tūlǧalar" seriiasy boiynşa kıtap şyǧaryp jürgen, Asanälı Äşımovtyŋ 5 tomdyǧyn, Säbit Orzbaevtyŋ kıtabyn şyǧarǧan Qali Särsenbaidyŋ qoltaŋbasy da bar. Ony qosa ketu kerek. Kıtapqa mälımet jinaudy 2020 jyldary bastaǧanbyz. Sauyq apaimen qyzmettes bolǧan, aralasqan ırı tūlǧalardan estelıkter alyp qaluǧa tyrystyq. Men özım arnaiy baryp, Dulat İsabekovpen sūhbattasyp, kıtaptaǧy jazbany daiyndaǧanmyn. Ol kısınıŋ şaŋyraǧynda qonaq bolyp, äŋgımelestık.
Ökınıştısı, bız ülken aǧa buynnyŋ qolynda bardy, sanasynda bardy alyp qala almaimyz. 2020 jyly material jinap, bastauymyzdyŋ nätijesınde sol kezdegı Köpen Ämırbek syndy ırı jazuşylarymyzdan pıkır alyp ülgerdık. Qazır ol kısıler ömırde joq", - dedı jurnalist Jazira Amantaiqyzy
«ESIMI ALTYN ÄRIPTERMEN JAZYLADY»
Bügıngı jiynǧa jan-jaqtan qūttyqtaular kelıp, alǧys hattar tabystaldy. Sauyq Jaqanovanyŋ mereitoiyna Hanbibı Esenqaraqyzy, Nūrlan jäne Fauziia Orazalinder, BAQ salasynyŋ maitalmany Nūrjan Jalauqyzy, "Atamūra" korporasiiasynyŋ prezidentı, aqyn-jazuşylar, Sauyq Jaqanovanyŋ tuystary, dostary, şäkırtterı men zamandastary qatysty. "Endı 100 jyldan astam Qazaq radiosynyŋ tarihynda alpys jylǧa juyq ömırın arnaǧan, mereitoiyn atap ötıp otyrǧan Sauyq Mäsıǧūtqyzy Jaqanovanyŋ dausy altyn qorda saqtalǧan. Menıŋ oiymşa, "Qazaq radiosynyŋ" jalnamasynda Sauyq apaidyŋ esımı altyn ärıptermen jazylady. Sebebı Sauyq Jaqanovanyŋ dausy bükıl elımızdı, qazaq dalasyn keŋınen şarlap ketken dauys. Ärbır kışkentai baladan, ülkenge deiın bırden tanityn, bırden özıne baurap alatyn, siqyrly ärı sazdy dauystyŋ iesı. Sondyqtan da bügıngı mereitoida Sauyq apamyzdy şynaiy tılekpen qūttyqtaimyn. Dausy, dauysynyŋ qūdıretı, söz arqyly mäiegın jetkıze otyryp, halyqtyŋ süiıspenşılıgıne bölendı. Eger radio tek qūlaqpen estıletın dünie deitın bolsaq, sol qūlaqqa ünnıŋ jaǧymdy boluy, ünnıŋ ädemı estıluı, sözdıŋ öz jerıne jetuı ülken eŋbektıŋ nätijesı. Sondyqtan da men oilaimyn radio tyŋdarman qauym Sauyq apaidyŋ ädemı, siqyrly dausyn ūmytpaidy dep"- dep pıkır bıldırdı Nūrjan Jalauqyzy.
ÜLKEN QŪRMET
296 betten tūratyn kıtap "Atamūra" baspasynda 1000 danamen basylyp şyqty. Būl kıtapty jaryqqa şyǧaru ideiasy bırneşe jyl būryn paida bolǧany bügıngı jiynda söz boldy. "Şynynda da osydan bır jyl būryn belgılı aqyn, Memlekettık syilyqtyŋ iegerı Ǧalym Jailybaidyŋ «Jalǧyz qaraǧai» degen kıtabyn "Atamūra" baspasynan şyǧardyq. Ol öte ülken, keŋ kölemde atalyp öttı. Sebebı halyqaralyq kıtap järmeŋkesınde şeteldık jazuşylar keldı, oqyrmandar köp jinaldy. Men osyndai sahnada söilep tūryp, oqyrmannyŋ arasynan Sauyq apayzdy bırden baiqap qaldym. Janynda taǧy bır apaiymyz otyr eken. Sol kezde ketıp bara jatqanymdy Sauyq apaiymyz maǧan qarai jügırıp kele jatty. Men būrylyp baryp, "Sälemetsız be Sauyq apai" dep amandastym. sauyq apaiymyz quanyp kettı. Sol kezde "Men 2025 jyly 11 aqpanda 80 jasqa tolamyn. Osy mereitoiyma orai şäkırtterım kıtap daiyndap jatyr. Taŋsūlu Aldabergenqyzy degen apaiymyzdy bıletın şyǧarsyz. Jazira degen şäkırtımız bar. Sol kıtapty şyǧaryp beruge qalai qaraisyŋ?" dedı. Men bırden "şyǧaramyz, qandai kölemde bolady, qanşa foto qosasyz, qanşa taralym bolady, eşqandai şekteu joq. 80 jasyŋyzda osy kıtapty qolyŋyzǧa aparyp ūstatamyn" dedım. Osydan ekı-üş kün būryn, 11 aqpan künı uädemde tūryp, kıtapty apaidyŋ qolyna ūstattym. Būl bırınşıden, ardagerlerge degen qūrmet bolsa, ekınşıden, "Qazaq" radiosyna degen qūrmet", - dep qorytyndylady sözın Raqymǧali Abrarūly.
KITAPTAǦY ESTELIKTEN
Kıtapta İlia Jaqanovtyŋ, Asanälı Äşımūlynyŋ, Dulat İsabekovtyŋ, Dükenbai Dosjannyŋ, Qasymhan Ersarinnıŋ, Köpen Ämırbektıŋ, Namazaly Omaşevtıŋ, Nazarbek Qanapiiaūlynyŋ, Amanjol Eŋsebaev, Bauyrjan Omarūly, Ämırhan Meŋdeke syndy ziialy qauymnyŋ pıkırı jinaqtalǧan. Sauyq Jaqanova turaly Roza Baǧlanova:
"Sauyq Jaqanovany jaqsy köremın. Maǧan onyŋ sözdı būzbai mänıne keltırıp aitatyny, jaqsylyq nemese jamanşylyq bolyp jatsa, ony da adamnyŋ kökeiıne jeterlıktei zerdep, zerdelep äserlı jetkızetını ūnaidy. Ärı aityp tūrǧan taqyrybyna sai mazmūnyn däl beredı. Men onyŋ talantyn joǧary baǧalaimyn", - degen eken.
Al kıtaptyŋ soŋǧy betterınde diktor bolǧysy keletın janǧa arnalǧan keŋester men arnaiy jattyǧular berılgen. Sondai-aq, kıtap soŋynda ekı QR suretteldı. Onda Sauyq Jaqanovanyŋ oqyǧan öleŋderı ūsynylǧan.
Qazaq radiosynyŋ «Altyn qorynda» Sauyq Jaqanovanyŋ oquynda 600-den astam ädebi-mädeni, derektı, körkem şyǧarmalar men jüzden astam ertegı saqtalǧan.
Symbat Nauhan
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
