Elımızde ötetın ärbır saiasi nauqannyŋ öz qyzyǧy men şyjyǧy qatar jüretını ras. Mysaly, prezidenttık sailauda «kımge dauys beremın» degen sūraqqa bırneşe ümıtker qatar ūsynylsa, bır aptadan keiın ötetın Parlament sailauynda da qai partiiany qoldaimyn degen sūraq qazır ekınıŋ bırıne maŋyzdy. Osyǧan bailanysty «Adyrna» ūlttyq portaly şaǧyn saualnama jürgızıp kördı.
Sonymen bız jürgızgen saualnama nätijesınde «Auyl» partiiasyna qoldau bıldırıp, osy partiiadan ümıtkerler parlamentke barsa dep tıleitınder köp eken. Qazaqtyŋ basty bailyǧy, ärine auyldan bastau alady. Auylsyz qazaqty, qazaqsyz auyldy elestetu de mümkın emes. Sodan bolsa kerek, ülkenı de, kışısı de auyldyŋ keleşegı üşın bilık mınberınen mäsele köterılıp, problemalar şeşılse eken degen nietpen «Auyl» partiiasyn taŋdauda. Mysaly, bız jürgızgen saualnamaǧa qatysty redaksiiamyzǧa arnaiy habarlasqan Türkıstan oblysy, Sairam audanynyŋ tūrǧyny Mūrat Arystanbekūly: «Būryn sailau dese, asa eleŋ ete bermeitınmın. Mensız de, sol sailau ötedı dep oilaitynmyn. Al qazır ärbır sailauǧa belsendı türde atsalysuǧa tyrysamyn. Nege? Sebebı, ärbır sailau Qazaqstannyŋ aldaǧy 4 jylynyŋ qalai ötetının körsetetın saiasi nauqan.
Osy jolǧy Parlament sailauynda «Auyl» partiiasyna dauys berıp, sol partiiadan şyqqan ümıtkerlerdı qoldaǧym keledı. Öitkenı, basqa partiialardan būl partiianyŋ özındık erekşelıgı eŋ basty şeşıluge tiıs mäsele etıp auyldy alǧan. Auyl degenımız sız ben bız ǧoi. Auyldyŋ erteŋı üşın bıldei bır partiia sailauǧa tüsıp jatsa, būl üşın quanuymyz kerek, solai ma? Men düniege kelgennen berı tek auylda ömır sürıp kelemın. Qazır jasym jetpıske taiap qaldy. Es bılgelı auylymnyŋ köz aldymda qalai qūldyrap, qalai güldenıp, körkeigenınıŋ kuäsı bolyp kelemın. Tuǧan topyraǧymnyŋ tülep jaŋarǧany men üşın ülken märtebe.
Sol sebeptı, biylǧy sailauda «Auyl» partiiasyn qoldauǧa bel budym. «Auyl» partiiasy ūsynǧan baǧdarlamada eŋ erekşe nazar audarar tūs – būl partiia jerdı satuǧa tübegeilı partiia. Sonymen qatar ūlttyq qūndylyqtardy jandandyrudy da osy partiia öz enşısıne alyp otyr. Jerımız satylmasa, ūlttyǧymyz joiylmasa, mūnan artyq ne kerek? Al būl eŋ basty ekı mäsele «Auyl» partiiasynyŋ negızgı baǧyty eken. Jüregı qazaq dep soqqan ärbır azamatty «Auyl» partiiasyn qoldauǧa şaqyramyn»,- deidı.
Qazaq qoǧamynda kelelı mäselenıŋ bırı jerdıŋ satylmauy, jerdı qorǧau bolsa, endı bır äleumettık problema zeinet jasymen bailanysty. Osyǧan qatysty Almaty oblysy, Qarasai audanynyŋ tūrǧyny Ainaş Zekeiqyzy bylai deidı: «Auyl» partiiasy - köp balaly analardyŋ zeinet jasyn 53 jasqa şeiın tüsıremız dep otyr. Balalarǧa tuǧan künınen 18 jasqa şeiın järdemaqy taǧaiyndaudy qoldap baǧdarlama äzırleudı közdeude. Menıŋşe, eger «Auyl» partiiasy sailauda jeŋıske jetse, el erteŋı üşın eren eŋbek sıŋıredı. Men osyǧan senemın.
Öitkenı basqa partiialar ūsynbaǧan erekşe baǧdarlamany «Auyl» partiiasy ūsynyp otyr emes pe?! Zeinet jasyna bailanysty ūsynysyna erekşe quanyp otyrmyz. Qazır mysaly, menıŋ jasym 51-de. Jastaiymnan qara jūmys ıstegen soŋ ba, soŋǧy jyldary baiaǧydai jūmysqa degen belsendılık joq. Auru-syrqauym da kün sanap köbeiıp barady. «Auyl» partiiasy äielderdıŋ 53 jasta zeinetke şyǧuyn qoldap, sony ūsynady eken. Olai bolsa, äsırese, osyndai baǧdarlama ūsynyp otyrǧan partiiany nege qoldamasqa? Sonymen qatar balaǧa arnalǧan järdemaqy merzımın 18 jasqa deiın ūzartudy ūsynady būl partiia. Qazır qalai? Qazır bala tuǧan soŋ, tek bır jyl boiy ǧana beredı järdemaqyny.
Al eger bala 18-ge tolǧanǧa deiın belgılı bır järdemaqy jüretın bolsa, onda ata-ananyŋ qaltasyna da asa auyr salmaq tüspes edı. Jūmys ıstep tapqan aqşasynyŋ bır bölıgın balasynyŋ bolaşaq oquyna nemese baspanasy üşın jinaityn edı. Mynadai bastama köterıp otyrǧan partiiany men siiaqty auyl tūrǧyny, auyl dep jüregı soqqan qazaq qoldamaǧanda, kım qoldaidy?»
«Auyl» partiiasy tek qana zeinet jasy nemese järdemaqyǧa bailanysty mäselemen şektelmeidı. Būl partiianyŋ baǧdarlamasynda auylşaruaşylyq salasyna reformalar engızu de bar. Auylşaruaşylyq reformalarynyŋ türlerın ūsynyp, auyldy güldendıru üşın baryn saludy maqsat etıp otyrǧan «Auyl» partiiasy ärine, eŋ aldymen auyl şaruaşylyǧyna jıtı män bererı anyq.
«Auyl» partiiasy - auyl jastarynyŋ grantqa oquǧa tüsıp olardy jūmyspen qamtamasyz etuıne järdem berudı közdep otyr eken. Būl degenıŋız keremet mümkındık. Mysaly, men agronom mamandyǧy boiynşa diplomym bolǧanyna qaramastan, qanşa uaqyttan berı jūmyssyz jürgenmın. Taiauda ǧana «Auyl» partiiasynyŋ osyndai baǧdarlamasyn kütpegen jerden oqyp qalyp, partiianyŋ keŋsesıne jolym tüstı. Sol kezde tüsıngenım, būl partiia tek ūrandatyp qana qoimai, mäselenı naqty şeşumen ainalysady eken. Auylşaruaşyǧyn damytuǧa qajettı mamandardy arnaiy joldamamen auyldarǧa jıberu, sol arqyly auyldyŋ damuyna ülken jūmys ısteudı maqsat etken «Auyl» partiiasy endı menıŋ taŋdauym.
«Auyl» partiiasy parlamentte fraksiiany qūrap otyrsa, auylyŋyzdaǧy topyraq jol asfalt jolǧa, kömır tasyp, kül şyǧarǧan qysqy mausymyŋyz tabiǧi gazdyŋ jyluyna auysaryna kämıl senemın. Auylyŋyzdaǧy mektep, auruhana, balabaqşaǧa qatysty kez kelgen mäselenı şeşu üşın bilıkke şyǧuyŋyz kerek. Al bilıkke jalǧyz-jaiau adamnyŋ ünı jete bermeidı. Sol üşın ne ısteu kerek? Ärine, auyl halqynyŋ özı qoldaǧan, özın qoldaityn partiiasy boluy kerek. Mıne, sol partiia «Auyl» partiiasy. Aldaǧy sailaudyŋ biulletenınde «Auyl» partiiasy üşınşı jolaqta tūrady. Auylym degen ärbırımız osy üşınşı jolaqtaǧy «Auyl» partiiasyna taŋdauymyzdy toqtatsaq, ökınbeitınımız sözsız»,- deidı Türkıstan oblysy, Bäidıbek audanynyŋ tūrǧyny Batyrhan Bektaly.
Jalpy, Qazaqstannyŋ damuy eŋ aldymen auyldardy damytumen tıkelei bailanysty. Al auyldardy damytudy sol auyldyŋ tūrmys-tırşılıgın, äleumettık mäselesın bilıkte tıkelei şeşuge yqpaly bar ırı saiasi küş arqyly şeşuge bolady. Ol üşın ärine, auyldyŋ küiın küitteitın partiia kerek. Qazırgı kezde elımızde auyl mäselesın köterudı maqsat etken bıregei partiia ol – «Auyl» partiiasy. Qazaqstannyŋ 40 paiyzdan astam halqy auyl tūrǧyndary ekenın eskersek, būl azamattardyŋ da «Auyl» partiiasyn qoldap, osy partiianyŋ ümıtkerlerın Parlamentke ötuıne yqpal jasauy äbden kerek-aq. Soŋǧy şirek ǧasyrda auyl-aimaqqa jan kırıp, kädımgıdei türlenıp, alǧa jylju prosesı bastalǧany anyq.
Osy prosestıŋ qarqynyn totatpai, kerısınşe, üdete tüsu qajet. Osy syndy pıkırdı bızben sūhbattas bolǧan Qaraǧandy oblysynyŋ azamaty Şoqan Äbılseiıt te aitady. «On jyldan asty, öz şarua qojalyǧymydy döŋgeletıp otyrmyn. Memleket tarapynan türlı subsidiialar alyp, ırı qara mal sanyn köbeittım. Qora-qopsymdy keŋeitıp, mal ösıruge arnalǧan barlyq jaǧdaidy jasap aldym desem de bolady. Alaida älı de basqa şarua qojalyqtarda şeşılmegen köp problema jeterlık. Şarua qojalyq ielerı är bas qosqan saiyn söz etetın bır mäsele bar edı. Auyldyŋ jaǧdaiyna qarasatyn bır ökılımız Parlamentte bolsa eken degen tılek edı būl. Biylǧy sailauǧa «Auyl» partiiasy da öz ümıtkerlerın ūsynǧanyn estıp, serpılıp, quanyp otyrmyz. Auyldyŋ jaǧdaiyn «Auyl» partiiasy ǧana bıledı, tüsınedı dep senemız.
Onyŋ üstıne būl partiianyŋ jetekşısı elge tanymal, syily azamat Äli Bektaev bolǧan soŋ, alaŋsyz senım arta beruge bolady dep sanaimyn. Äli Bektaev ıstıŋ adamy ǧoi, auylşaruaşylyq salasynyŋ jaŋaryp, jaŋǧyruyna ülken yqpal jasaityny sözsız. Sondyqtan bız de būl sailauda «Auyl» partiiasyn qoldaimyz dep tas-tüiın bekıp otyrmyz. Jalpy, bızdıŋ qazırgı auyldarǧa tyŋ bır serpılıs kerek-aq. Auyldarymyzdyŋ eŋsesın köteru kerek. Ol üşın auyldyqtardyŋ bilık basynda ökılderı, ūiymy, dauysy, sözı, qūlaǧy otyruy kerek. Al sondai yqpaldy saiasi küşımız bilıkte otyruy üşın osy partiiany qoldap, dauys beruımız qajet.
Qazaqstannyŋ ärbır auylynda asfalt jol jürgızılıp, auyzsuy üiıne deiın kelıp tūrsa, qysta üiın tabiǧi gazben jylytyp otyrsa, al ärbır auylda eŋselı mektebı, laiyqty auruhanasy bolsa, nesı jaman? Auyl halqynyŋ künkörısı sanalatyn eŋ basty närse ol –jer. Egının egıp, kökönısın ösıretın jerı men mal jaiylymyna arnalǧan jerı bolsa, auyl halqy tütas memlekettı asyraidy. Al osyǧan qol jetkızu üşın auyl halqynyŋ öz saiasi küşı boluǧa tiıs», - deidı Şoqan Äbılseiıt.
Qazaqstandyqtar qaŋtar künı ötetın sailauda öz taŋdauyn dūrys jasaidy dep senım artamyz. Är qazaqtyŋ bır auylda qara şaŋyraǧy baryn eskersek, är qazaqtyŋ basty taŋdauy da «Auyl» partiiasy bolady dep senemız.
Bekjan NŪRYŞ,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
(Maqalanyŋ aqysy «Auyl» partiiasynyŋ sailau qorynan tölengen)
