Elimizde ótetin árbir saıası naýqannyń óz qyzyǵy men shyjyǵy qatar júretini ras. Mysaly, prezıdenttik saılaýda «kimge daýys beremin» degen suraqqa birneshe úmitker qatar usynylsa, bir aptadan keıin ótetin Parlament saılaýynda da qaı partııany qoldaımyn degen suraq qazir ekiniń birine mańyzdy. Osyǵan baılanysty «Adyrna» ulttyq portaly shaǵyn saýalnama júrgizip kórdi.
Sonymen biz júrgizgen saýalnama nátıjesinde «Aýyl» partııasyna qoldaý bildirip, osy partııadan úmitkerler parlamentke barsa dep tileıtinder kóp eken. Qazaqtyń basty baılyǵy, árıne aýyldan bastaý alady. Aýylsyz qazaqty, qazaqsyz aýyldy elestetý de múmkin emes. Sodan bolsa kerek, úlkeni de, kishisi de aýyldyń keleshegi úshin bılik minberinen másele kóterilip, problemalar sheshilse eken degen nıetpen «Aýyl» partııasyn tańdaýda. Mysaly, biz júrgizgen saýalnamaǵa qatysty redakııamyzǵa arnaıy habarlasqan Túrkistan oblysy, Saıram aýdanynyń turǵyny Murat Arystanbekuly: «Buryn saılaý dese, asa eleń ete bermeıtinmin. Mensiz de, sol saılaý ótedi dep oılaıtynmyn. Al qazir árbir saılaýǵa belsendi túrde atsalysýǵa tyrysamyn. Nege? Sebebi, árbir saılaý Qazaqstannyń aldaǵy 4 jylynyń qalaı ótetinin kórsetetin saıası naýqan.
Osy jolǵy Parlament saılaýynda «Aýyl» partııasyna daýys berip, sol partııadan shyqqan úmitkerlerdi qoldaǵym keledi. Óıtkeni, basqa partııalardan bul partııanyń ózindik ereksheligi eń basty sheshilýge tıis másele etip aýyldy alǵan. Aýyl degenimiz siz ben biz ǵoı. Aýyldyń erteńi úshin bildeı bir partııa saılaýǵa túsip jatsa, bul úshin qýanýymyz kerek, solaı ma? Men dúnıege kelgennen beri tek aýylda ómir súrip kelemin. Qazir jasym jetpiske taıap qaldy. Es bilgeli aýylymnyń kóz aldymda qalaı quldyrap, qalaı gúldenip, kórkeıgeniniń kýási bolyp kelemin. Týǵan topyraǵymnyń túlep jańarǵany men úshin úlken mártebe.
Sol sebepti, bıylǵy saılaýda «Aýyl» partııasyn qoldaýǵa bel býdym. «Aýyl» partııasy usynǵan baǵdarlamada eń erekshe nazar aýdarar tus – bul partııa jerdi satýǵa túbegeıli partııa. Sonymen qatar ulttyq qundylyqtardy jandandyrýdy da osy partııa óz enshisine alyp otyr. Jerimiz satylmasa, ulttyǵymyz joıylmasa, munan artyq ne kerek? Al bul eń basty eki másele «Aýyl» partııasynyń negizgi baǵyty eken. Júregi qazaq dep soqqan árbir azamatty «Aýyl» partııasyn qoldaýǵa shaqyramyn»,- deıdi.
Qazaq qoǵamynda keleli máseleniń biri jerdiń satylmaýy, jerdi qorǵaý bolsa, endi bir áleýmettik problema zeınet jasymen baılanysty. Osyǵan qatysty Almaty oblysy, Qarasaı aýdanynyń turǵyny Aınash Zekeıqyzy bylaı deıdi: «Aýyl» partııasy - kóp balaly analardyń zeınet jasyn 53 jasqa sheıin túsiremiz dep otyr. Balalarǵa týǵan kúninen 18 jasqa sheıin járdemaqy taǵaıyndaýdy qoldap baǵdarlama ázirleýdi kózdeýde. Menińshe, eger «Aýyl» partııasy saılaýda jeńiske jetse, el erteńi úshin eren eńbek sińiredi. Men osyǵan senemin.
Óıtkeni basqa partııalar usynbaǵan erekshe baǵdarlamany «Aýyl» partııasy usynyp otyr emes pe?! Zeınet jasyna baılanysty usynysyna erekshe qýanyp otyrmyz. Qazir mysaly, meniń jasym 51-de. Jastaıymnan qara jumys istegen soń ba, sońǵy jyldary baıaǵydaı jumysqa degen belsendilik joq. Aýrý-syrqaýym da kún sanap kóbeıip barady. «Aýyl» partııasy áıelderdiń 53 jasta zeınetke shyǵýyn qoldap, sony usynady eken. Olaı bolsa, ásirese, osyndaı baǵdarlama usynyp otyrǵan partııany nege qoldamasqa? Sonymen qatar balaǵa arnalǵan járdemaqy merzimin 18 jasqa deıin uzartýdy usynady bul partııa. Qazir qalaı? Qazir bala týǵan soń, tek bir jyl boıy ǵana beredi járdemaqyny.
Al eger bala 18-ge tolǵanǵa deıin belgili bir járdemaqy júretin bolsa, onda ata-ananyń qaltasyna da asa aýyr salmaq túspes edi. Jumys istep tapqan aqshasynyń bir bóligin balasynyń bolashaq oqýyna nemese baspanasy úshin jınaıtyn edi. Mynadaı bastama kóterip otyrǵan partııany men sııaqty aýyl turǵyny, aýyl dep júregi soqqan qazaq qoldamaǵanda, kim qoldaıdy?»
«Aýyl» partııasy tek qana zeınet jasy nemese járdemaqyǵa baılanysty máselemen shektelmeıdi. Bul partııanyń baǵdarlamasynda aýylsharýashylyq salasyna reformalar engizý de bar. Aýylsharýashylyq reformalarynyń túrlerin usynyp, aýyldy gúldendirý úshin baryn salýdy maqsat etip otyrǵan «Aýyl» partııasy árıne, eń aldymen aýyl sharýashylyǵyna jiti mán bereri anyq.
«Aýyl» partııasy - aýyl jastarynyń grantqa oqýǵa túsip olardy jumyspen qamtamasyz etýine járdem berýdi kózdep otyr eken. Bul degenińiz keremet múmkindik. Mysaly, men agronom mamandyǵy boıynsha dıplomym bolǵanyna qaramastan, qansha ýaqyttan beri jumyssyz júrgenmin. Taıaýda ǵana «Aýyl» partııasynyń osyndaı baǵdarlamasyn kútpegen jerden oqyp qalyp, partııanyń keńsesine jolym tústi. Sol kezde túsingenim, bul partııa tek urandatyp qana qoımaı, máseleni naqty sheshýmen aınalysady eken. Aýylsharýashyǵyn damytýǵa qajetti mamandardy arnaıy joldamamen aýyldarǵa jiberý, sol arqyly aýyldyń damýyna úlken jumys isteýdi maqsat etken «Aýyl» partııasy endi meniń tańdaýym.
«Aýyl» partııasy parlamentte frakııany qurap otyrsa, aýylyńyzdaǵy topyraq jol asfalt jolǵa, kómir tasyp, kúl shyǵarǵan qysqy maýsymyńyz tabıǵı gazdyń jylýyna aýysaryna kámil senemin. Aýylyńyzdaǵy mektep, aýrýhana, balabaqshaǵa qatysty kez kelgen máseleni sheshý úshin bılikke shyǵýyńyz kerek. Al bılikke jalǵyz-jaıaý adamnyń úni jete bermeıdi. Sol úshin ne isteý kerek? Árıne, aýyl halqynyń ózi qoldaǵan, ózin qoldaıtyn partııasy bolýy kerek. Mine, sol partııa «Aýyl» partııasy. Aldaǵy saılaýdyń bıýlleteninde «Aýyl» partııasy úshinshi jolaqta turady. Aýylym degen árbirimiz osy úshinshi jolaqtaǵy «Aýyl» partııasyna tańdaýymyzdy toqtatsaq, ókinbeıtinimiz sózsiz»,- deıdi Túrkistan oblysy, Báıdibek aýdanynyń turǵyny Batyrhan Bektaly.
Jalpy, Qazaqstannyń damýy eń aldymen aýyldardy damytýmen tikeleı baılanysty. Al aýyldardy damytýdy sol aýyldyń turmys-tirshiligin, áleýmettik máselesin bılikte tikeleı sheshýge yqpaly bar iri saıası kúsh arqyly sheshýge bolady. Ol úshin árıne, aýyldyń kúıin kúıtteıtin partııa kerek. Qazirgi kezde elimizde aýyl máselesin kóterýdi maqsat etken biregeı partııa ol – «Aýyl» partııasy. Qazaqstannyń 40 paıyzdan astam halqy aýyl turǵyndary ekenin eskersek, bul azamattardyń da «Aýyl» partııasyn qoldap, osy partııanyń úmitkerlerin Parlamentke ótýine yqpal jasaýy ábden kerek-aq. Sońǵy shırek ǵasyrda aýyl-aımaqqa jan kirip, kádimgideı túrlenip, alǵa jyljý proesi bastalǵany anyq.
Osy proestiń qarqynyn totatpaı, kerisinshe, údete túsý qajet. Osy syndy pikirdi bizben suhbattas bolǵan Qaraǵandy oblysynyń azamaty Shoqan Ábilseıit te aıtady. «On jyldan asty, óz sharýa qojalyǵymydy dóńgeletip otyrmyn. Memleket tarapynan túrli sýbsıdııalar alyp, iri qara mal sanyn kóbeıttim. Qora-qopsymdy keńeıtip, mal ósirýge arnalǵan barlyq jaǵdaıdy jasap aldym desem de bolady. Alaıda áli de basqa sharýa qojalyqtarda sheshilmegen kóp problema jeterlik. Sharýa qojalyq ıeleri ár bas qosqan saıyn sóz etetin bir másele bar edi. Aýyldyń jaǵdaıyna qarasatyn bir ókilimiz Parlamentte bolsa eken degen tilek edi bul. Bıylǵy saılaýǵa «Aýyl» partııasy da óz úmitkerlerin usynǵanyn estip, serpilip, qýanyp otyrmyz. Aýyldyń jaǵdaıyn «Aýyl» partııasy ǵana biledi, túsinedi dep senemiz.
Onyń ústine bul partııanyń jetekshisi elge tanymal, syıly azamat Álı Bektaev bolǵan soń, alańsyz senim arta berýge bolady dep sanaımyn. Álı Bektaev istiń adamy ǵoı, aýylsharýashylyq salasynyń jańaryp, jańǵyrýyna úlken yqpal jasaıtyny sózsiz. Sondyqtan biz de bul saılaýda «Aýyl» partııasyn qoldaımyz dep tas-túıin bekip otyrmyz. Jalpy, bizdiń qazirgi aýyldarǵa tyń bir serpilis kerek-aq. Aýyldarymyzdyń eńsesin kóterý kerek. Ol úshin aýyldyqtardyń bılik basynda ókilderi, uıymy, daýysy, sózi, qulaǵy otyrýy kerek. Al sondaı yqpaldy saıası kúshimiz bılikte otyrýy úshin osy partııany qoldap, daýys berýimiz qajet.
Qazaqstannyń árbir aýylynda asfalt jol júrgizilip, aýyzsýy úıine deıin kelip tursa, qysta úıin tabıǵı gazben jylytyp otyrsa, al árbir aýylda eńseli mektebi, laıyqty aýrýhanasy bolsa, nesi jaman? Aýyl halqynyń kúnkórisi sanalatyn eń basty nárse ol –jer. Eginin egip, kókónisin ósiretin jeri men mal jaıylymyna arnalǵan jeri bolsa, aýyl halqy tútas memleketti asyraıdy. Al osyǵan qol jetkizý úshin aýyl halqynyń óz saıası kúshi bolýǵa tıis», - deıdi Shoqan Ábilseıit.
Qazaqstandyqtar qańtar kúni ótetin saılaýda óz tańdaýyn durys jasaıdy dep senim artamyz. Ár qazaqtyń bir aýylda qara shańyraǵy baryn eskersek, ár qazaqtyń basty tańdaýy da «Aýyl» partııasy bolady dep senemiz.
Bekjan NURYSh,
«Adyrna» ulttyq portaly.
(Maqalanyń aqysy «Aýyl» partııasynyń saılaý qorynan tólengen)
