Jetisý oblysynyń agroónerkásiptik keshenindegi basty mindetterdiń biri – aýyl sharýashylyǵy ónimderin óńdeý. Osy oraıda óńir ekonomıkasyna Eskeldi aýdanynyń qosatyn úlesi eleýli. Munda negizinen dándi, maıly daqyldar, jem-shóp, kartop, qant qyzylshasy jáne basqa da daqyldar ósiriledi. Soǵan qaramastan óńdeý isin jan-jaqty damytý áli de kemshin. Osy baǵyttaǵy jumystarmen búgin Jetisý oblysynyń ákimi Beıbit Isabaev Eskeldi aýdanyna barǵan saparynda tanysty, - dep habarlaıdy Jetisý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti.
Óńirdegi iri sharýashylyqtardyń biri - «Hılnıchenko ı K» komandıttik seriktestigi. Onyń quramynda taýarly sút, qoı jáne jylqy fermalary, kókónis saqtaý qoımasy, óńdeý ehy jáne basqa da sharýashylyq nysandary bar. Kásiporyn óz astyǵynan un shyǵaryp, odan makarondar, túrli nan ónimderin daıyndaıdy. Munda etten 10 túrli ónim shyǵarylady, sonyń ishinde shujyq, jartylaı daıyn taǵamdar da bar. Al sútti tolyǵymen «FýdMaster» kompanııasyna ótkizedi. Jalpy kásiporynnyń ónimderi negizinen aýdandaǵy aýyl dúkenderine tómen baǵada satylady, máselen, 500 g rojkı 90 teńge turady. Aldaǵy ýaqytta irimshik óndiretin eh ashý jospary bar.
Komandıttik seriktestik tóraǵasynyń orynbasary Aleksandr Hılnıchenkonyń aıtýynsha, Alataý tuqymdy bir bas qunajynnan jylyna 5726 lıtr sapaly sút saýylady. Máselen, jazǵy kezeńde súttiń maılylyǵy 4%-ǵa, al qys mezgilinde 5% jetedi. Qazir taǵy bir taýarly sút fermasynyń qurylysy aıaqtalýǵa jaqyn. Oǵan kásipker jeke qarajatynan 350 mln. teńge salǵan, sút saýatyn jańa tehnologııa ornatylǵan. Qazir fermada 102 analyq bas bar, kúzge deıin bul mal basy 205-ke jetkiziledi. Kásiporyn jeltoqsanǵa qaraı tolyq qýatyna shyǵyp, 22 jumys orny ashylady.
Beıbit Isabaevtyń aıtýynsha, aýyl sharýashylyǵynda tájirıbesi mol «Hılnıchenko» KS-nyń baq sharýashylyǵyn damytýǵa da múmkindigi jetedi.
- Jańa tehnologııalardy engizýge nıetti iri ınvestorlarǵa ózderińizdeı isker, jermen jumys isteı alatyn adamdar kerek. Sizderdiń osy salada jyldar boıy jınaqtaǵan bilim men tájirıbelerińiz qoǵam úshin paıdaly. Bul aýdannyń tabıǵaty baq ósirýge qolaıly. Sondyqtan osy baǵytta bastama jasap, ósirý men óńdeýdi qatar qamtıtyn tolyq ıkl qurý kerek. Bul bıýdjet túsimin molaıtyp, turaqty jumys oryndarynyń ashylýyna oń yqpal etedi, - dedi B. Isabaev.
Óz kezeginde A. Hılnıchenko kásiporynnyń yntymaqtastyqta jumys isteýge daıyn ekenin aıtty: «Qazir bir ıntensıvti baq ósirýge bastama jasap jatyrmyz. Ázirge 1800 kóshet, ıaǵnı almanyń bes sorty, almurttyń eki sorty, abrıkos pen qyzyl shıe otyrǵyzyldy. Osy baǵyt bizdi qyzyqtyryp otyr, sondyqtan ony odan ári damytamyz, sizdiń usynysyńyzdy qarastyramyz», - dedi ol.
AÓK mamandaryn daıyndaýǵa Kóksý aýyl sharýashylyǵy kolledji úles qosyp keledi. Munda kásibı tehnıkter, elektrıkter, tehnologtar, mehanıkter, qant óndirisiniń operatorlary jáne basqa da mamandar daıyndalady. Oqý orny 20 shaqty kásiporynmen áriptestik baılanysta jumys isteıdi. Sonyń arqasynda ótken jyly kolledj túlekteriniń jumysqa ornalasý deńgeıi 87% jetken. Kórsetkishtiń oń bolýyna oqý proesine zamanaýı tehnologııalardy engizýdiń de yqpaly zor boldy.
- Kolledj basshylyǵy men pedagogıkalyq quramy túlekterin jumysqa ornalastyrýdy basym baǵyt etkeni qýantady. Jas mamandardyń eńbek naryǵyna beıimdelýi mańyzdy. Osy óńirge qandaı mamandar kerek, zertteý kerek, soǵan baǵdarlanǵan jón. Qysqa merzimdi kýrstar ashqan da paıdaly. Mynadaı zamanaýı materıaldyq-tehnıkalyq bazamen sizderdiń múmkindikterińiz kóp, biz óz tarapymyzdan qoldaý kórsetemiz, - dedi Jetisý oblysynyń ákimi.
Aýdan qant qyzylshasyn ósirýde aldyńǵy orynda. Beıbit Isabaev qyzylshamen aınalysatyn sharýashylyqtardyń biri «Dúısenbınov A. K.» sharýa qojalyǵyna da baryp kórdi. Ótken jyly munda 400 gektardan 25 myń tonna ónim alynǵan.
- Qyzylshanyń eńbegi aýyr, shyǵyny kóp, biraq tabysy jaqsy. Osy daqyldyń arqasynda bir maýsymda 100 adamdy jumyspen qamtımyz, lızıngige alynǵan aýyl sharýashylyǵy tehnıkalarynyń tólemin ótep otyrmyz. Qyzylshadan bólek bıdaı, soıa sebemiz, mal ósiremiz. Sýbsıdııa alamyz. Eki júz basqa arnalǵan taýarly sút fermasyn salýǵa qarjy quıýǵa daıynbyz, onda óńdeý isin de qolǵa alamyz. Ózimizde mal azyǵy bar, sondyqtan qıyndyq bolmaıdy. Tek sýarmaly sý jaǵynan keıde qınalyp qalamyz. Ázirge sý aınalymynyń arqasynda jumysty jalǵastyryp otyrmyz, - dedi sharýashylyq basshysy Aıdyn Dúısenbınov.
Osy saparynda oblys basshysy Shymyr kanalyn jóndeý jumystarynyń barysymen tanysty. Bul kanal aýdandaǵy 2105 ga sýarmaly jerdi sýmen qamtıdy. Osy rette jóndeý isimen aınalysyp jatqan merdiger kompanııa «Monolıt» JShS jumys kestesinen keshigip jatqany belgili boldy. Sol sııaqty Qarabulaq aýylyndaǵy «Jeńis» saıabaǵyn kórkeıtý, jańadan salynǵan kóp qabatty turǵyn úıge ınjenerlik-ınfraqurylym júrgizý men abattandyrý jumystary da kesheýildeýde. Qazir bul is sotqa berilipti.
Al «Kompanııa Stroı Indýstrııa» JShS bes qabatty 60 páterlik úıdiń qurylysyn ýaqytynda, sapaly aıaqtaǵan. Qazir taǵy bir úıdiń qurylysyn bastap jatyr. Sondaı-aq «Shah qurylys kompanııasy» balabaqshanyń kúrdeli jóndeýin oıdaǵydaı júrgizýde, qazir jumystar 50% bitken. Nysan qyrkúıek aıynda paıdalanýǵa beriledi.
Aýdanda 60-shy jyldary salynǵan, qazir qańyrap bos turǵan ǵımarattar bar. Olardy aýdan basshylyǵy qalpyna keltirip, jas mamandarǵa turǵyn úı retinde berýdi josparlap otyr. Sondaı ǵımarattardyń birin balalardy ońaltý ortalyǵy retinde paıdalanýǵa bolady. Dál osyndaı burynǵy mektep ınternattyń oqý korpýsy, jataqhanasy, orta mektep ǵımarattary bar. Nysandardy aralap kórgen oblys ákimi olarǵa aldymen sapaly saraptama jasatyp, sodan keıin ǵana sheshim qabyldaý kerektigin eskertti.
- Bul ǵımarattar qalpyna keltirilgennen keıin keminde 30-40 jyl qyzmet etýi kerek. Sodyqtan ekonomıkalyq jaǵynan da, áleýmettik turǵyda da jan-jaqty qarastyrǵan jón, - dedi B.Isabaev.
Aýdanǵa sapary barysynda oblys ákimi Shymyr aýylyndaǵy AGTS-qa baryp, aýdandy gazdandyrý isimen tanysty. Bul núkteden Taldyqorǵan, Tekeli qalalaryna, Eskeldi aýdanyna gaz taratylady. Qazirgi kezde Qarabulaq, Syrymbet aýyldary gaz qubyryna qosylǵan, ıaǵnı bul 30 myń abonentti qamtıdy. Bıyl taǵy 4 aýyl gazǵa qosylady.
Aqparat: www.gov.kz
