18 aqpan kúni Astanadaǵy Ulttyq akademııalyq kitaphanada tanymal jazýshy, jýrnalıst, «Serper» syılyǵynyń, Prezıdent stıpendııasynyń ıegeri, jazýshy, pýblııst Aıagúl Mantaıdyń (1982-2021) qurmetine eske alý keshi ótti. Sonymen qatar, «Aıagúl» atty kitaptyń tusaýkeseri boldy. Muqaǵalı zalynda ótken bul is-sharada Aıagúldyń qalamdas, aldyńǵy býyn aǵa-ápkeleri, keıingi býyn ini-sińlileri, qurby-dostary estelik áńgimelerin aıtty.
Qazaq televızııasynyń ardageri, tanymal redaktor Qaınar Oljaı óz sózinde Aıanyń jańa kitabynyń tusaýkeseri emes, oǵan arnalǵan estelik kitabyn kórý ókinishti ekendigin aıtty.
«Qazaq ádebıetinde ózine-ózi qol salǵan Berdibek Soqpaqbaev atasy men Aıagúldiń taǵdyry ǵana emes, talanty uqsas. Ómirdiń ay shyndyǵyn boıamasyz, biraq kórkem jazdy. Sondyqtan ekeýin eki bılik bastan sıpamaǵan. Aıanyń murasy – bes-alty suhbaty men jıyrma shaqty áńgimesi. San emes, sapamen ólshenetin qundy mura. Keıipkerlerin aýyldan, aınalasynan tapqan. Bári kóztanys emes, ózgeshe órnekti jandar... Bir áńgimesinde Londonda oqyp kelgen jigitti osynda turatyn qyzben tildestiredi. Qyz myna elde turý múmkin emestigin aıtady. Jigit túzeýge bolar dep úmit etedi. Aıagúl jetpeı ketken úmit. Tek onyń shyǵarmalary qoǵamdy laıdan tundyrýǵa, sanany shóp-shalamnan tazartýǵa sep bolmaq», dedi Qaınar Qalıaqparuly.
Aıagúlge kezinde úlkendik qamqorlyq jasap, Máskeýde oqyp júrgen kezinde «Qazaq radıosynda» qashyqtan jumys istep, gonorar alýǵa múmkindik týǵyzǵan tanymal jýrnalıst Mahat Sadyq Aıagúl arqyly qazaq qoǵamynyń dertine úńilgendeı boldy.
«Bizdiń qoǵam áli de shyndyqty estigisi kelmeıdi. Biz áli ult bolyp qalyptaspaǵan qoǵambyz. Sebebi bizdiń qoǵamda shyndyqty eshkim aıtqysy kelmeıdi. Bári lırıkalyq, sábılik, balalyq aýrýmen júrgen qoǵam. Biz sodan arylmasaq, tolyqqandy ult bolyp qalyptasa almaımyz. Jalpy, Aıagúldiń tragedııasyn aıtqanda, biz kóp nárseni oıǵa alýymyz kerek. Nege Baýyrjan Momyshuly – Baýyrjan Momyshuly boldy? Ol Máskeýde akademııada oqyp júrgende, akademık Qanysh Sátbaev qarjylaı kómegin úzdiksiz berip turyp: «Sen naǵyz qazaqsyń, batyrsyń! Rýhyńdy kóterip júr!» deıdi eken. Nege Sherhan Murtaza degen myqty shyqty? Óıtkeni sol kezdegi Oqý mınıstri Ádı Sháripov Máskeýge barǵan saıyn Sheraǵańa qarajat tastap ketken. «Sen oqyp júrsiń. Sen bul jaqta myqty azamat bolasyń. Eńseńdi bıik usta!» dep. Biz solaı bir-birimizge qamqorlyq kórsetpesek, myqty ult retinde qalyptaspaımyz. Biz az ǵana ultpyz. Az ǵana ulttyń, az ǵana talanttary bolady», dedi Mahat myrza.
Aıagúl Mantaı 2003-2005 jyldarda «Jas Qazaq úni», «Aq jol Qazaqstan» gazetterinde jumys istegen. «Aq jelken» jýrnalynda, «Túrkistan», «Aıqyn», «Aq bosaǵa» gazetterinde áńgimeleri, suhbattary, maqalalary turaqty túrde jarııalanyp turdy. 2005-2009 jyldary «Qazaq ádebıeti» gazetinde jumys istese, 2012 jyly «Jas Qazaq» gazetiniń mádenıet bóliminde tilshi boldy. 2013-2018 jyldary Máskeý qalasynda turdy, sol jaqtyń Reseı halyqtar dostyǵy ýnıversıtetinde (RÝDN) oqydy. 2009 jyly Aıagúldiń alǵashqy kitaby «Jańbyrly kóktem» áńgimeler jınaǵyn jazýshy, baspager Beksultan Nurjekeev «Jalyn» baspasynan «Jas tolqyn» memlekettik baǵdarlamasy boıynsha shyǵarǵan. Kitap 2000 tırajben shyqty, biraq Aıagúlge azdaǵan kitaptan basqa qalamaqy berilmegeni ras. Arada 10 jyl ótken soń, aqyn Aıjan Tábarakqyzy 2019 jyly Aıagúldiń «Júrekke oralý» kitabyn «Qalamger» baspasynan shyǵardy. 1000 tırajben shyqqan ol kitabyn da oqyrman jaqsy qabyldady. Sol jınaqtyń shyǵýyna oraı Aıagúldiń shyǵarmashylyq keshteri Almaty, Shymkent, Túrkistan, Taraz qalalarynda óte jaqsy ásermen, mol jınalǵan oqyrmanmen ótti. Aıagúldiń kóńildengen, shattanǵan sátteri sol keshtermen baılanysty. (Bir aıta keterligi, Almatydaǵy alǵashqy keshin de, keshegi sharany da ótkizýge janashyrlyq tanytqan – kitaphanashy, qoǵam qaıratkeri Ǵazıza Qudaıbergenqyzy). Aıagúl ómirden ozǵan soń, «Ýaqyttyń kóz jasy» atty kitabyn Jazýshylar Odaǵynyń múshesi Qasymhan Begmanov 2022 jyly 500 tırajben shyǵarǵan.
2023 jyly Aıagúl týraly jaryqqa shyqqan, sııasy áli keppegen «Aıagúl» kitabynan jaqyn dostarynyń esteligin oqyp, Aıashpen jaqyrynaq tanysa túsýge bolady. Ony shyǵarǵan – baspager, jýrnalıst, Aıagúldiń eń jaqyn syrlas qurbysy Baný Ońdasynova. Kitap eki bólimnen turady. Bettegen – Ardaq Ábdiqaıymova, muqaba dızaınyn jasaǵan – Almas Syrǵabaı. Kitaptyń ishindegi sýretterin áýesqoı sýretshi, Aıashtyń oqyrmany Gúlnár Baǵasharqyzy salǵan. Al kitapty shyǵarýǵa demeýshi tartyp, qoldaǵan – aqyn, qoǵam qaıratkeri Maqpal Mysa.
Astanadaǵy Ulttyq akademııalyq kitaphanada ótken ádebı eske alý keshinde «Muń» trıptıhinen úzindi qoıyldy. Aktrısalar Lázzat Qýanysheva men Saıda Maqsumova kásibı sheberlikterimen Aıagúldiń qaıǵy men qýanysh, ómir men qatelik haqynda jınalǵan kópshilikke tereń oı sala bildi. Bul qoıylymdy alǵash ret 2022 jyldyń jeltoqsan aıynda Astana qalasyndaǵy Jastar teatry sahnalaǵan. Aıagúl Mantaıdyń «Jalǵyzdyq bıi» áńgimesi, Álisher Aıtýardyń «Illıýzııa» áńgimesi, Lıdııa Egemberdıevanyń «Jalǵyzdyq» áńgimesi ─ úsh shyǵarmany biriktirgen «MUŃ» trıptıhin elorda jurtshylyǵy tamashalaı alady.
Qoıylymnyń rejısseri QR Eńbek sińirgen qaıratkeri, Memlekettik syılyqtyń ıegeri, jas býynnyń shyǵarmalaryna den qoıyp, jańashyldyqqa umtylatyn talantty rejısser Nurqanat Jaqypbaı Aıagúldiń shyǵarmashylyǵy týraly bylaı deıdi: «Aıagúldiń potenıalyn, jazýdaǵy daralyǵyn baıqadym. Úlken, tereń dúnıeler jazýǵa jaqyndap qalyp edi. Aıagúldiń ereksheligi qoǵamymyzdy, ásirese jańa býyn sanalatyn jastardyń bitimin, oıyn ishine kirip shyqqandaı sezingen sýretker ekendiginde. Olardyń muńyn jetkize alǵan shyǵarmalarynda, sonysymen qundy. Shyǵarmalarynyń formasy da qazirgi jastar oqıtyndaı shaǵyn, jeńil. Aıagúldiń áńgimeleri jandy, sýretteýi túsinýge jeńil. Qazirgi bizdiń ómirdiń shyndyǵyn, qazirgi adamdardyń mentaldyq ereksheligin, qundylyq vektory qaıda aýǵanyn anyq kóre alǵan ol, tereńinen sezine alǵan, sony sheberlikpen jetkize alǵan».
Syrshyl qalamger Aıagúl Mantaı endi ómirde joq. Biraq onyń ekinshi ǵumyry bastaldy. Shyǵarmashylyq ómiri. Baıandy bolsyn!
Daıyndaǵan: jýrnalıst Alma SAILAÝQYZY
